Kraftur - 01.06.2005, Blaðsíða 17
Texti og myndir: Maria Erla Pálsdóttir
104 — mm B»
B1 ENDURHÆFING
|ll 1P eftir krabbamein
í Fossvogi
Egvar vakin að vetrarmorgni með undarlegu
símtali um að ég ætti viðtalstíma í
endurhæfingu. Ég þóttist vita að það væri
sjúkraþjálfun en ég átti ekki að fara bara í
eitt viðtal heldur tvö, hjá sjúkraþjálfara og hjá
iðjuþjálfa. „Iðjuþjálfa?" apaði ég eftir meðan
hugurinn sveimaöi um myndasafnið. Hvernig sem
ég reyndi sá ég ekki annað fyrir mér en glefsur
innan af elliheimilum þar sem félk föndraði við
að perla eða klippa útfagurrauða músastiga.
„Á ég að fara til iðjuþjálfa?" endurtók ég við
hinn endann á línunni sem eflaust skildi ekkert
í þessari tregðu minni þann daginn. Mín fyrstu
kynni af iðjuþjálfun voru því fordómar í mínu
eigin höfði. Nú nokkrum mánuðum síðar er
þakklæti það fyrsta sem kemur í hugann þegar
ég hugsa um bæði iðjuþjálfun og sjúkraþjálfun.
Ég ákvað að skella mér í kaffi til kvennanna
í endurhæfingunni ogfá þær í smá spjall um
starfið.
Móttaka endurhæfingar hjá Landspftala
- háskólasjúkrahúsi í Fossvogi gegnir einnig
hlutverki kaffistofu og þar er tekiö á móti
mér meö bros á vör. En svo viö ávörpum
mína kjánalegu fordóma, hvað er þaö sem
felst i iðjuþjálfun?
„Iðjuþjálfi fer í raun yfir hið daglega líf
þess sem greinst hefur með krabbamein.
Farið er i hvað viðkomandi er að gera,
hvernig gengur, hvernig frumkvæðið og
framtakssemin er og hvort viðkomandi haldi
þeim hlutverkum sem hann hafði áður," segir
Erna Magnúsdóttir, iðjuþjálfi, yfir rjúkandi
kaffibollanum. „Frumkvæðisleysi er stór
þáttur sem oft fylgir veikindunum og getur
valdið vanliðan og kviða sé ekkert að gert.
Við reynum því að takast á við þann þátt í
sameiningu," heldur Erna áfram. I boði eru
einstaklingsviðtöl þar sem tími viðkomandi
er skipulagður, reglu komið á hina ýmsu
þætti daglegs lifs og þannig frumkvæði aukið
með yfirsýn og stuðningi við verkefni sem
erfitt er að sinna. Einnig eru listasmiðjur
starfræktar af fullum krafti; þar má telja
leirlist, tréútskurð, steinamáiun, málun og
ýmsa trévinnu. I raun eru allar hugmyndir
sem koma upp útfærðar svo að hópvinnan
nýtist hverjum og einum. Erna segir
markmiðið vera að efia félagsleg tengsl,
gleyma sjúkdómum og erfiðleikum, draga
úr kviða og streitu og vinna að heilsueflingu
og betri liðan i gegnum skapandi vinnu.
„Iðjuþjálfun gengur i raun út á það að
fólk verði aftur virkir þjóðfélagsþegnar,
fái félagslegt samneyti og aðstoð við það
sem þörf er fyrir," segir Erna og vísar til
ungrar stúlku sem kom reglulega til hennar
i hópmeðferð en skrifaði lokaritgerðina sina
í Háskóla íslands í þessi skipti sem hún kom.
Það var það sem hún hafði þörf fyrir. Loks
eru fræðslu- og sjálfsstyrkingarnámskeið
haldin með reglulegu millibili þar sem
hópum er skipt eftir aldri. Par eru
aðildarfélög Krabbameinsfélagsins
kynnt, farið er yfir mataræði, streitu og
streitustjórnun, likamsímynd, kynlif og
sjálfsímynd skoðuð i takt við sjálfstraust
einstaklingsins, fjölskyldan rædd ásamt
daglegri iðju og áhrif sjúkdómsins og/eða
meðferðar á alla þessa þætti.
Breytinga að vœnta?
Árið 2004 fiutti LSH starfsemi
endurhæfingarinnar úr Kópavoginum og
í Fossvoginn þar sem aðstaðan er öllu
þrengri. Litil kaffistofan hýsir listasmiðjur
iðjuþjálfunarinnar en auk þess er tækjasalur
inn af gangi og aðstaða fyrir hópleikfimi því
að ekki má gleyma að sjúkraþjálfun er stór
hluti af endurhæfingunni. Þegar ég minnist
á aðstöðuna við Margréti Stefánsdóttur
sjúkraþjálfara er hún fljót til svars: „Ef allir
sem greindust kæmu i dag væri þetta löngu
sprungið." En endurhæfingin er þó opin fyrir
alla sem greinst hafa með krabbamein. Það
sem þarf er beiðni frá lækni sem er skráð
hjá endurhæfingunni og þá er viðkomandi
tekinn i viðtöl hjá sjúkraþjálfara og
iðjuþjálfa. Margrét segir mér þó að i dag
sé biðlisti eftir að beiðnin kemur í hús. Það
líða um það bil tvær til þrjár vikur eftir að
beiðnin berst þangað til hægt er að taka
viðkomandi í viðtal. „Fólk er siðan á hinum
ýmsu stigum, með mismunandi krabbamein
og ýmist í lyfjameðferð eða ekki. í dag er
ekkert ákveðið ferli sem fer í gang um leið
og viðkomandi greinist og þvi ekki í föstum
skorðum hverjir komast i endurhæfingu,"
segir Margrét. Hún heldur þó áfram og talar
um að verið sé að vinna i þessu. Faghópur
sjúkraþjálfara, iðjuþjálfa, sálfræðinga,
félagsráðgjafa, hjúkrunarfólks og lækna sé
nú að greina það hvernig ferlið færi í gang.
„Draumurinn er sá að ferlið færi í gang fyrir
alla sem greinast. Þannig væri fræðsla mun
meiri í alla staði og hægt að benda fólki
i rétta átt strax í upphafi. Þannig myndi
starfið nýtast best," segir Margrét.
En það hlýtur þá að vera mikilvœgt að allir
komist sem fyrst í endurhæfinsu?
„Já, þvi öll virkni smitar út frá sér í
heimilisstörf og daglegt lif," segir Erna. „Það
er orkugefandi og þar sé ég hvað sköpunin
skiptir miklu máli. Það er einnig mikilvægt
fyrir fólk sem greinst hefur að hafa að
minnsta kosti einn stað þar sem það getur
komið og verið það sjálft. Það skiptir ekki
máli hver er sköllóttur og hver ekki. Að koma
saman á jafnréttisgrundvelli og hitta annað
fólk í svipuðum eða sömu sporum er ótrúlega
gefandi. Það er efling í alia staöi og getur
þvi ekki verið annað en jákvætt!"
Það er þröngt setið á kaffistofunni. Það er
kaffipása hjá upprennandi leirlistarkonum en
einnig hafa útskrifaðir skjólstæðingar verið
að líta inn. En kaffibollinn minn er tæmdur
og tími til kominn að kveðja.
1 7