Læknablaðið - 15.03.1986, Blaðsíða 22

64
1986; 72: 64-8 LÆKNABLAÐIÐ
Reynir Tómas Geirsson, Ingibjörg Hilmarsdóttir
ER GAGN AÐ SYKURÞOLSPRÓFI í SÆNGURLEGU?
ÚTDRÁTTUR
Sykurþolspróf hafa tíðkast í sængurlegu hjá
konum, sem fætt hafa þung börn (yfir 4.500 g)
á Kvennadeild Landspítalans. Niðurstöður
200 sykurþolsprófa á tæplega sex ára tímabili
voru athugaðar til að meta gagnsemi þeirra
við leit að skertu sykurþoli. Aðeins í sex
tilvikum (3°/o) fundust óeðlileg sykurþol.
Endurtekin sykurþolspróf voru skert hjá
tveim konum (1 %). Báðar áttubörnyfir 5.000
g og höfðu aðra áhættuþætti. Tvö próf voru
eðlileg og tveim konum var ekki fylgt eftir.
Fjölskyldusögu um sykursýki höfðu 18% en
aðrir áhættuþættir voru fátíðari. Ekki var
marktækur munur á tíðni skertra sykurþols-
prófa hjá mæðrum barna sem vógu 4.500-
4.899 g og þeirra, sem áttu börn þyngri en
4.900 g. Sykurþolspróf í sængurlegu hjá
konum sem eiga þung börn eru árangurslítil
við leit að skertu sykurþoli og gagnslaus til að
meta hvort kona hafi haft meðgöngusyk-
ursýki.
Lykilorð (key words): Diabetes mellitus,
glucose tolerance test, birthweight, puerperi-
um.
INNGANGUR
Lengi hefur verið vitað, að sykursýki eða skert
sykurþol á meðgöngu geta leitt til óeðlilega
hárrar fæðingarþyngdar (1, 2, 3). Fæðing
þungra barna hefur því þótt ábending um, að
móðirin geti verið með skert sykurþol. Miðað
hefur verið við annað hvort 4.000 g (4, 5),
4.100 g (1, 6, 7) eða 4.500 g (8, 9, 10) án tillits
til meðgöngulengdar. Þessi viðmiðunarmörk
hafa fengist úr afturvirkum athugunum á
konum með þekkta insúlínháða sykursýki
(insulin-dependent diabetes) eða
insúlínóháða sykursýki (non-insulin diabe-
tes). Hjá þessum konum hafa þung börn verið
margfalt algengari en meðal samanburðar-
hópa (1, 3, 4). Hið sama hefur einnig fundist,
FráKvennadeild Landspítalans. Barst 20/09/1985. Samþykkt og
send í prentsmiðju 07/01/1986.
þegar sykurþol hefur síðar verið athugað hjá
konum, sem höfðu alið þung börn. Þannig
fann Kritzer (11) skert sykurþol hjá 31%
kvenna, sem fætt höfðu börn sem vógu yfir
4.500g, þegarþærvoru athugaðar 2 Vi ári eftir
fæðingu. Mickal et al (12) fundu í sams konar
athugun, að 60% kvenna höfðu skert syk-
urþol eða sykursýki 12 árum eftir fæðingu
barns, sem vóg meira en 4.500 g. Framvirkar
hópathuganir á meðgöngu hafa sýnt fylgni
milli skerts sykurþols og fæðingarþyngdar
barna, sem fæddust áður og við lok þeirrar
meðgöngu,erathuguðvar(6,7,10,13).Þegar
tillit hafði verið tekið til líkamsþyngdar og
aldurs konunnar var fylgnin hinsvegar ekki
marktæk (13). Fæðingarþyngd barns gefur
því nokkra, en óljósa vísbendingu um að
sykurþol kunni að hafa verið skert á með-
göngu eða geti orðið það síðar á lífsleiðinni.
O’Sullivan et al. (7) færðu líkur fyrir því, að
meðal annarra áhættuþátta, svo sem slæmrar
meðgöngusögu eða fjölskyldusögu um syk-
ursýki, væri saga um áður fætt stórt barn
Iélegust áhættuviðmiðun ein sér.
Fæðingarþyngd er mismunandi eftir
þjóðfélögum (14) og gildi fæðingarþyngdar
sem viðmiðun í kembirannsókn (screening)
markast af því. Meðal fæðingarþyngd barnaá
íslandi er um 80-170 g hærri en á hinum
Norðurlöndunum (16). Á árinu 1979 voru
þannig 4,1 % fæddra barna á íslandi yfir 4.500
g að þyngd, en aðeins 2% í Danmörku og 3%
í Noregi og Svíþjóð (16), og er þó fæðing-
arþyngd í þeim löndum hærri en víðast hvar
(14). Þyngdarmörk, sem notuð hafa verið
erlendis gætu því verið of lág fyrir íslensk
börn.
Á Kvennadeild Landspítalans hafa syk-
urþolspróf verið gerð hjá öllum konum, sem
fæða börn um eða yfir 4.500 g. Vanalega
hefur prófið verið gert á 4. degi eftir fæðingu.
Við höfum athugað niðurstöður þessara syk-
urþolsprófa til að meta gagnsemi þeirra við
leit að konum með skert sykurþol.