Vesturland - 24.10.2013, Blaðsíða 8

8 24. október 2013
Sveitapiltsins draumur
Það þarf kannski ekki að vera gáfulegur yfir höfuð til að geta tjáð sig af einlægni, en það er
nú samt sem áður gáfumerki að geta
það. Gáfur eru nefnilega þeim kostum
gæddar að vera margskonar. Í sveit –
eða á landsbyggðinni almennt – þarf
oft að minna á þessa einföldu stað-
reynd, sem þó flestir sem þar búa hafa
gert sér grein fyrir án þess endilega
að orða það neitt með sérstaklega
hástemmdum hætti. Við leitumst við
að byggja samfélag sem er heilt og
jarðtengt, sem miðlar okkur lífsgæðum
sem felast í hugarró og öryggi í dag-
legum störfum, við viljum að líf okkar
hafi tilgang, markmið og merkingu. Í
sveitum verður þetta hvað skýrast á
haustin þegar sú hringrás sem hefst
með tilhleypingum um jólaleytið endar
með umræðu um fallþunga lamba og
heimtur af fjalli. Þannig er hringrás
lífsins.
Mitt fyrsta launaða starf á ævinni var
í sláturtíðinni í Kaupfélagi Önfirðinga
um ellefu ára aldurinn. Ég var leiddur
inn í sláturhúsið að hausti, vísað inn á
“snyrtistofuna” innaf fallbandinu, þar
sem féð var hálsskorið sekúndum eftir
hinstu stundina í skotklefanum, en þar
beið mín haugur sem var hærri en ég
sjálfur af lambshausum. Það er eitt-
hvað mjög óraunverulegt við að rifja
upp þessa stund þegar maður hugsar
til samtímans og þess veruleika sem
börnin alast upp við í dag.
Um sama leyti og ég var að hefja störf
í sláturhúsinu á sínum tíma lagðist af
sá siður að um hvert og eitt embætti
prests á landinu færi fram kosning. Að
mínu mati er það klár kenning lútersks
siðar að söfnuðurinn fái um það vélað
hver prestur hans skyldi vera en þessar
kosningar höfðu á sínum tíma þann
brag á sér að vera nokkuð litaðar af
pólítík og hagsmunagæslu. Því er mjög
skiljanlegt að þær hafi lagst af og þær
reglur sem síðan hafa verið við lýði hafa
að mörgu leyti mætt kröfu lúterskrar
kirkju um áhrif sóknarbarnanna. En
um leið hafa þær undið upp á sig
og illmögulegt hefur því með tíð og
tíma orðið að ganga fram hjá reglu-
gerðum um opinbera starfsmenn, þar
sem tillit er tekið til aldurs, starfs-
reynslu á tilteknu sviði og þar fram
eftir götunum. Enginn sem til þekkir
kýs að í því samfélagi sem við lifum
í, hversdegi fjölmiðlavalds þar sem
afl þess sem aðgengi (eða fjármagn)
hefur að kynningarstarfsemi kynni að
ráða úrslitum um útkomu kosningar til
embættis prests. Ekki frekar en ef kosið
væri um hver yrði læknir á ákveðnu
svæði eða sýslumaður. Því er það á
ábyrgð okkar sem erum upplýst fólk í
lýðræðissamfélagi að taka mið af því í
málflutningi okkar þegar við sækjumst
eftir ábyrgðarstarfi í sveitasamfélagi,
að láta ekki kosningabaráttu eins og
þá sem fram fer á sunnanverðu Snæ-
fellsnesinu um þessar mundir, snúast
upp í slag sem gæti sundrað því sam-
félagi sem við sækjumst eftir því að fá
að þjóna. Um leið og ég segi það, hugsa
ég með hlýhug til þeirra sveitunga sem
tóku sig saman um það að fara fram á
að um embættið væri kosið. Þannig fór
það þegar núverandi sóknarprestur á
Staðastað tók við embætti og mun hafa
gefið góða raun. Ég hef fulla trú á því
að í þessu tilviki muni einnig fara vel,
hver sem við embættinu tekur. Það sem
ég tel aftur á móti stærsta ávinninginn
fyrir sóknarbörnin sem og þann sem
valinn verður, er sú stemning og það
samfélag sem myndast hefur í þessu
ferli. Að við látum okkur varða hver
sé „okkar prestur“. Á þeim grundvelli
hvílir starf Þjóðkirkjunnar á landinu
öllu.
Fjölbreytt mannlífsflóra
og þakklæti
Minn stærsti lærdómur – og ástæða
þess þakklætis sem ég vil hér koma á
framfæri – er sá að fá að ferðast um
sveit í þessu landi og „uppfæra hug-
búnaðinn“ ef svo má kalla. Sú sveit sem
ég sækist eftir að fá að þjóna er ekki
sú sem ól mig en hliðstæðurnar eru
margar. Að átta mig á þeim um leið
og ég fæ tækifæri til að kynnast ólíku
fólki, sem á það þó sameiginlegt að hafa
ríka skoðun á því hver fyllir skarð þess
prests sem samfélaginu hefur reynst vel
um sautján ára skeið. Ég hef heimsótt
fólk sem hefur alið allan sinn aldur í
Staðasveit, Breiðuvík og vestur undir
Öndverðanes, ég hef kynnst fólki sem
er annt um sinn hrepp og sitt samfélag
í Eyja-og Miklholtshreppi, Kolbein-
staðahrepp og allt suður að Mýrum.
Að fá nasaþef af lífi fólks í kúabúskap,
garðyrkju, skógrækt, bændum í réttum,
kennaraliði skólanna, fólkinu í ferða-
þjónustunni, hrossaræktinni og þeim
sem sækja sjóinn eða herða skreið.
Einyrkjar og samlagsfólk, unglingar og
aldraðir, trúaðir og heiðnir. Öll mann-
lífsflóran. Það eru forréttindi þeim sem
finnur að þræðir þess samfélags sem
hann vill þjóna, og þræðirnir sem hafa
mótað hann sjálfan, þeir liggja saman.
Samhengið veitir öryggiskennd, rétt
eins og það hefur verið innihaldsríkt
að setja sig í tengsl við söguna, það
samhengi sem mótað hefur höfuðból
eins og Staðastað sem og kristnihaldið
á söguslóðum Árna Þórarinssonar og
Jóns Prímusar. Samfélagið undir Jökli
á það skilið að mörkin á milli skáld-
skapar, drauma og veruleika, taki
mið af því kyngimagni sem nærvera
jökulsins miðlar. Að mörkin á milli
kirkjunnar og túnsins og sjávarflatarins
séu jafn bundin lögmálum náttúrunnar
og hrynjandi flóðs og fjöru í útivistar-
paradísinni á Löngufjörum. Það hefur
verið gott að vísítera fólk sem finnur á
sér hvernig hlutirnir verði eða dreymir
fyrir tíðarfari. Það fyllir manni trú á líf
og samhengi kirkjunnar og siðarins
þegar það rætist svo úr því sem fólkinu
dreymir fyrir, þó aðrir vilji kalla það
draumarugl. Þannig fórst nú mörgum
að orði um kraftaverkin og uppris-
una og gott ef ekki kristindómurinn
stefnir að marki sem er ofar skilningi
okkar allra. En það er líka kosturinn.
Í bjarmanum frá jöklinum og gildum
hins kristna siðar geta sveitapiltisins
draumar ræst.
Arnaldur Máni Finnsson
guðfræðingur
Arnaldur Máni Finnsson að grilla makríl á Hvilft í Önundarfirði.
Eyrarrósin, viðurkenning fyrir
framúrskarandi menningarverkefni
- Landnámssetrið í Borgarnesi meðal fyrri vinningshafa
Byggðastofnun, Flugfélag Ís-lands og Listahátíð í Reykja-vík veita nú viðurkenningu til
framúrskarandi menningarverkefna
í tíunda sinn sem nefnist Eyrarrósin.
Þessir aðilar hafa staðið saman að
verðlaununum frá upphafi. Viður-
kenningin er til framúrskarandi
menningarverkefna á starfssvæði
Byggðastofnunar, og verður veitt í
tíunda sinn sinn í febrúar 2014. Það
eru Byggðastofnun, Flugfélag Íslands
og Listahátíð í Reykjavík sem staðið
hafa saman að verðlaununum frá
upphafi. Handhafi Eyrarrósarinnar
hlýtur 1.650.000 krónur og flugferðir
frá Flugfélagi Íslands. Aðrir tilnefndir
hljóta 300.000 krónur auk flugferða.
Umsækjendur um Eyrarrósina
geta meðal annars verið stofnun,
tímabundið verkefni, safn eða menn-
ingarhátíð. Valnefnd tilnefnir þrjú
verkefni og hlýtur eitt þeirra Eyrar-
rósina. Dorrit Moussaieff forsetafrú
er verndari Eyrarrósarinnar.
Eyrarrósin beinir sjónum að og
hvetur til menningarlegrar fjölbreytni,
nýsköpunar og uppbyggingar á sviði
menningar og lista. Viðurkenningin
er mikilvæg enda um veglega upphæð
að ræða, og tilnefning til Eyrarrósar
er einnig mikilsverður gæðastimpill
fyrir þau afburða menningarverkefni
sem hana hljóta. Fyrri Eyrarrósarhafar
eru Skaftfell, miðstöð myndlistar á
Austurlandi; Safnasafnið á Svalbarðs-
strönd; Sumartónleikar í Skálholts-
kirkju; Bræðslan; Landnámssetrið
í Borgarnesi; Aldrei fór ég suður;
Strandagaldur á Hólmavík; LungA,
listahátíð ungs fólks á Austurlandi;
og Þjóðlagahátíðin á Siglufirði. Um-
sóknarfrestur um Eyrarrósina 2013 er
til miðnættis þann 15. nóvember nk.
og skulu umsóknir sendar rafrænt á
eyrarros@artfest.is.
Sýning um íslenskt atvinnu-
líf fyrirhuguð á Bifröst
Háskólinn á Bifröst hefur hafið undirbúning að sýn-ingu um íslenskt atvinnulíf.
Stefnt er að opnun hennar á Bifröst
seinni hluta maímánaðar 2014. Sýn-
ingin verður öllum opin og er ætluð
bæði almenningi og ferðamönnum.
Henni er ætlað að draga upp fjöl-
breytta og jákvæða mynd af íslenskum
fyrirtækjum og þýðingu þeirra fyrir
samfélagið. Stjórnendur og starfsfólk
fyrirtækjanna munu kynna starfsemi
fyrirtækja sinna eftir margvíslegum
miðlunarleiðum og segja frá því hvaða
verðmæti fyrirtækin eru að skapa og
hvernig þau fara að því. Framtíðarsýn
fyrirtækjanna verður ennfremur gerð
skil. Sýningargestir eiga að ná góðri
snertingu við íslenskt nútímaatvinnulíf
á sýningunni. Sýningin verður jafn-
framt útbúin í sérstakri skólaútgáfu
sem hægt verður að fara með milli
grunnskóla og framhaldsskóla til
þess að kynna íslenskt atvinnulíf fyrir
nemendum. Sýningin getur þá staðið
uppi í hverjum skóla í viku í senn þar
sem samhliða yrðu skipulagðar sér-
stakar kynningar á atvinnulífinu. Með
þessum hætti er unnt að styrkja mjög
tengsl milli atvinnulífsins og skólanna.
María Ólafsdóttir hefur verið ráðinn
sýningarstjóri fyrir sýninguna.
Þrátt fyrir að skólastarf á bifröst hafi
tekið miklum breytingum síðan Jónas
Jónsson frá Hriflu átti stóran þátt í
stofnum samvinnuskóla þar á sínum
tíma, hefur þessum frumkvöðlum
ekki verið gleymt. Þessi brjóstmynd
af Jónasi frá Hriflu stendur fyrir utan
skólann og minnir óneitanlega á upp-
hafið.
Landnámssetrið í borgarnesi.