Reykjanes - 27.06.2013, Síða 14

Reykjanes - 27.06.2013, Síða 14
14 27. júní 2013 Minningarskilti um Einar Ben og Hlín afhjúpað í Herdísvarvík Laugardaginn 15. júní 2013, kl 14: 00, var afhjúpað minningarskilti um búsetu þjóðskáldsins Einars Benediktssonar og Hlínar Johnson, síð- ustu ábúendur í Herdísarvík í Selvogi. Nemendafélagið Grimmhildur, félag H-nemenda (e. mature students) á Hugvísindasviði við Háskóla Ís- lands, hafði með stuðningi hollvina Herdísarvíkur látið útbúa minn- ingarskiltið. Þá var einnig afhjúpað örnefnaskilti sem áhugamannafélagið FERLIR hafði veg og vanda að. Á því er að finna margvíslegan fróðleik sem FERLIR hefur aflað um staðhætti, tóftir sjóbúða og búskap á jörðinni, bæði með aðstoð örnefna- lýsinga og hinna elstu manna, Þórarins Snorrasonar á Vogsósum og Þórðar Sveinssonar úr Selvogi, er enn muna þá tíð er búskapur var í Herdísarvík. Auk þess veitti Ingólfur Árnason, barnabarn Hlínar góðar upplýsingar um svæðið. Einar Benediktsson ánafnaði Há- skóla Íslands jörðina Herdísarvík, sem í hans tíð var afskekkt. Með tilkomu Suðurstrandarvegar er Herdísarvík komin í alfaraleið. Við það opnast nýir möguleikar til að sinna verndun við- kvæmra sögu- og menningarminja sem þar eru. Uppbygging Herdísarvíkur getur orðið mikilvægt skref í átt til þess að minningu skáldsins sé haldið á lofti. Á minningarskiltinu má m. a. lesa eftirfarandi: “Hér stendur síðasta heimili þjóðskáldsins Einars Bene- diktssonar og sómakonunnar Hlínar Johnson. Bæði voru þau sannir heims- borgarar sem fluttu til Herdísarvíkur, í lítið hús við sjóinn í afskektri sveit, þar sem útsærinn er á aðra hönd og klettahamrarnir á hina. Einar ánafnaði Háskóla Íslands jörðina með gjafarbréfi árið 1935. Einar Benediktsson var fæddur 31. október 1864 að Elliðavatni, sonur hjónanna Benedikts Sveinssonar, sýslu- manns og alþingismanns, og Katrínar Einarsdóttur frá Reynivöllum í Skaga- firði. Einar nam við Lærða skólann og las síðan lög við Hafnarháskóla. Hann kvæntist Valgerði Zoëga (1881-1955) og varð þeim sex barna auðið. Þau skildu. Einn þekktastur varð Einar Bene- diktsson fyrir skáldskap sinn en hann var einnig kunnur sem stórhuga frum- kvöðull og lífskúnstner. Hann starf- aði sem lögfræðingur og sýslumaður og var bæði fyrsti dagblaðsútgefandi og fasteignasali á Íslandi. Einar þótti örlátur og gjafmildur gleðinnar maður. Einar Benediktsson hefur verið kall- aður “. . . einhver jötunefldasti andi sem fæðst hefur á Íslandi “ [Guðjón Friðriksson, 2000]. Síðustu átta árin dvaldi hann í Herdísarvík ásamt Hlín. Hér lést hann 12. janúar árið 1940. Hlín Johnson (f. 16.11.1876, d. 15.10.1965) fæddist að Sandhaugum í Bárðardal. Hún giftist Ingólfi Jónssyni frá Jarlsstöðum í sömu sveit og varð þeim átta barna auðið. Þau skildu. Hlín þótti listagóð saumakona, sem saumaði bæði kven- og karlmannsföt. Þau Einar og Hlín kynntust árið 1927 og fluttu til Herdísarvíkur í júlí 1932 og tók Hlín við bústjórninni. Hér í Herdísarvík var búskapur með kýr, sauðfé, hænsni og endur. Fiskur var veiddur úr tjörninni og seldur til erlendra sjómanna, ásamt lagnaðarís úr tjörninni sem geymdur var í sérstöku íshúsi [nú horfið] hér á staðnum. Lambakjöt og bleikja var reykt í reykofni og var frægt að gæðum, ekki síður en göróttur landinn sem Hlín bruggaði. Halldór Laxness lýsti Hlín með þessum orðum: “. . . lík fornkonu, þolir ekki annað lögmál en sjálfrar sín, og þess vegna fer strandleingjan og fjallið og einveran og úthafið henni best” [Björn Th. Björnsson]. Hlín bjó í Herdísarvík allt fram um 1960. Höfundarverk Einars er æði mikið. Eftir hann liggja meðal annarra verka: Sögur og kvæði, Hafblik, Hrannir, Vogar og Hvammar, ásamt þýðingum, ritgerðum og fleiru. Margir íslenskir málshættir eiga rætur sínar í ljóðum Einars”. Athöfnin var öllum opin. Erindi fluttu m. a. Halldór Blöndal, fyrrum alþingismaður, ráðherra og forseti Al- þingis og Illugi Gunnarsson, mennta- málaráðherra. Komst þeim báðum vel að orði, bæði til minningar um Einar og Hlín sem og tengsl þeirra við Her- dísarvíkina á síðustu æviárum skálds- ins. Lét Illugi þau orð falla í kjölfar tölu sinnar “að hann væri enn ekki búinn að venjast því að tala sem ráðherra”, en að teknu tilliti til tölunnar lærist honum það vonandi aldrei - því talan var bæði einstaklega einlæg og efnisrík. Jóhann Davíðsson hélt “velkomst” við sögu- og minjaskiltið og bauð síðan Guðrúnu Ásmundsdóttur, leikkonu að afhjúpa það. Að orðum hennar loknum var eins og við manninn mælt; tók þá svo til samstundis sólin að skína með tilheyrandi yl og hlýju. Í lok formlegrar afhjúpunar leiddi FERLIR stutta göngu um svæðið. Að henni lokinni var boðið upp á kaffi- hressing í húsi skáldsins og Hlínar. Frá 1895 til 1927 bjó í Herdísarvík með fjölskyldu sinni Þórarinn Árna- son, sonur Árna Gíslasonar stórbónda í Krýsuvík og fyrrum sýslumanns Skaft- fellinga. Hafði Þórarinn gagnsamt bú og bjó við rausn að fornum hætti. Árið 1908 eignast Einar skáld Bene- diktsson Herdísarvík (ásamt Krýsu- vík, sem hann átti þó með erlendum mönnum), en mun lítt hafa skipt sér af högum landseta sinna. Árið 1927 leigir hann jörðina Ólafi Þorvaldssyni, síðar kunnum fræðimanni og rithöf- undi, sem þar bjó með sinni fjölskyldu fram til 1933 en leigumáli hans var ekki endurnýjaður eftir það. Hafði Ólafi búnast prýðisvel á jörðinni og hefði, að eigin sögn, feginn vfljað vera þar lengur. Í júlímánuði 1932 fluttist eig- andi jarðarinnar, Einar Benediktsson, þá viðurkennt höfuðskáld þjóðarinnar með litríkan afhafna- og umsvifaferil að baki, til Herdísarvíkur ásamt sam- býliskonu sinni, Hlín Johnson. Hófst þá smíði nýs íbúðarhúss (járnvarins timburhúss) á jörðinni, norðarlega í túninu og allnokkurn spöl frá gamla bænum. Var húsið fullbúið snemma í septembermánuði það ár. Stendur það enn, nú uppgert, og hefur um allmörg ár verið notað sem sumarorlofshús há- skólastarfsmanna. Meðan á byggingu hússins stóð höfðust Einar og Hlín við í gamla bænum ásamt fjölskyldu Ólafs, en fluttu síðan inn í húsið nýja jafnskjótt og það varð íbúðarhæft. Yf- irsmiður hússins var Sigurður Hall- dórsson úr Reykjavík, en allt bygging- arefni var flutt sjóleiðina frá Reykjavík að Herdísarvík á strandferðaskipinu Skaftfellingi, en síðan á opnum báti frá skipshlið í lendingarvör. Bjuggu þau Einar og Hlín síðan í húsi þessu þar til Einar andaðist 12. janúar 1940, sem fyrr er getið, þá farinn að heilsu og kröftum eins og kunnugt er, en Hlín síðan, mest ein en stundum með að- keyptri hjálp, nokkuð á annan tug ára, þar til hún brá búi og byggð lagðist af í Herdísarvík.” Heimild: -Morgunblaðið 15. janúar 2000, bls. 34-35 Fjórir afkomendur og nöfnur Hlínar. Skeifunni 8 • 108 Reykjavík • Sími: 517 6460 • www.belladonna.is Flott föt fyrir flottar konur Stærðir 38-58 Verslunin Belladonna fotspor.is

x

Reykjanes

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Reykjanes
https://timarit.is/publication/990

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.