Læknablaðið - 15.04.1995, Blaðsíða 9

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
293
með sýruhemjandi lyfjum. Varanleg lækning
með því að uppræta H. pylori virðist þó væn-
legasti kosturinn. Þrátt fyrir að fjöldi biðlista-
skurðaðgerða við ætisárum hafi fækkað á und-
anförnum árum, eru skurðaðgerðir besti kost-
urinn í meðferð á maga- og skeifugarnarraufun
(perforation) (6).
Undanfarin ár hafa birst ákveðnari leiðbein-
ingar varðandi meðferð á ætisárum og H. pyl-
orí. Síðustu ráðleggingarnar komu frá Banda-
rísku heilbrigðisstofnuninni (National Institute
of Health) snemma árs 1994. Öllum sjúklingum
með maga- og skeifugarnarsár, sem jafnframt
eru sýktir af H. pylorí, skal veita meðferð til að
uppræta bakteríuna, án tillits til þess hvort
sjúklingarnir greinast með sár í fyrsta skipti
eða hafa endurtekin sár (7).
Nú er helst mælt með holsjárrannsókn á efri
hluta meltingarvegar með sýnatöku úr slímhúð
í magahelli (antrum) og magabol (corpus) til
úreasa rannsóknar, vefjagreiningar með litun
eða ræktunar til greiningar á H. pylorí. Aðrar
aðferðir eru ekki eins markvissar til greiningar
á virkri H. pylori sýkingu eru dýrari og um-
fangsmeiri (mæling mótefna í sermi, breath
test), þó svo að gagnsemi þeirra við faralds-
fræðilegar athuganir og til að meta árangur
eftir meðferð sé almennt viðurkennd.
Nú er mögulegt að beita mismunandi lyfja-
samsetningum með allgóðum árangri til að
uppræta H. pylorí (8). Meginvandamálið við
meðferðina er hversu flókin hún er. Lyfjaóþol,
tíðir fylgikvillar og lyfjaónæmi eru algeng.
Þetta er háð því hvar og hvernig rannsóknirnar
eru framkvæmdar. Nauðsynlegt er að gera
stærri og umfram allt vandaðri fjölstofnana
rannsóknir. Brýnt er að finna betri meðferð til
upprætingar á H. pylorí.
Öruggasta meðferðin gegn H. pylorí sem
hægt er að mæla með sem fyrsta valkosti, er
þriggja lyfja meðferð með collóíd bismút súb-
cítrat (CBS, DeNol®), tetracýklíni (eða am-
oxicillíni) og metrónídazóli. Fyrri tvö lyfin col-
lóíd bismút súbcítrat (120 mg x 4) og tetracýk-
lín (500 mg x 4) eru gjarnan gefin í 14 daga, en
metrónídazól (400 mg x 3) í 10 daga (lyfja-
kostnaður alls 7.700 krónur). Með þessari
meðferð er mögulegt að uppræta H. pylorí í
yfir 90% tilfella samkvæmt niðurstöðum fyrri
rannsókna (8). Nýleg rannsókn gerð hérlendis
gaf mjög góðan árangur með þessum lyfjum
(100% uppræting á H. pylorí), þar sem collóíd
bismút súbcítrat var hins vegar gefið í 28 daga
(9). Hér í blaðinu er birt grein eftir Hallgrím
Guðjónsson og félaga þar sem sömu lyfjum er
beitt í 10-14 daga, en með sýruhemjandi lyfjum
annað hvort H2-blokkara eða prótónudælu-
hemli. Árangur meðferðarinnar er góður og
uppræting H. pylorí tókst í 97% og 92% til-
vika. Aukaverkanir voru mjög tíðar eða í 60%
og 74% tilvika, þó flestar vægar, en mun al-
gengari en í erlendum og einni íslenskri rann-
sókn (9). Er hugsanlegt að með því að græða
sárið fyrst þá þoli sjúklingurinn betur þriggja
lyfja meðferðina? (9).
Annar valkostur sem hefur skilað góðum
árangri (uppræting yfir 80%) er tveggja vikna
meðferð með amoxicillíni 500 mg x 4, metróní-
dazóli 250 mg x 4 og prótónudæluhemli 1 hylki
x 2 daglega (lyfjakostnaður alls 12.500 krónur).
Hér hefur metrónídazóli verið bætt inn í títt
rædda tveggja lyfja meðferð (amoxicillfn og
ómeprazól), vegna misvísandi niðurstaðna
fyrri rannsókna (8).
Þriðji valkosturinn en jafnframt sá dýrasti er
samsettur úr amoxicillíni 500 mg x 4, claritró-
mýcíni 250 mg x 4 og ómeprazóli 20 mg x 2
(lyfjakostnaður alls 24.500 krónur), öll lyfin
gefin í tvær vikur. Meðferðin er helst notuð hjá
þeim sjúklingum sem hafa ekki svarað hefð-
bundinni meðferð (sjá að framan) og eru
komnir með metrónídazól-ónæmi (8).
Frekari rannsóknir beinast að leit að nýjum
lyfjum, sem ekki ber alltaf tilætlaðan árangur
(sjá grein Bjarna Þjóðleifssonar og félaga aftar
í blaðinu).
Vert er að undirstrika að ekki skal hefja
meðferð hjá sjúklingum, nema sýnt hafi verið
fram á virka H. pylori sýkingu með rannsókn.
Varanleg lækning á ætisárum með sýklalyfj-
um og líklega jafnframt með sýruhemjandi lyfj-
um lofar góðu. Eins og bent er á í grein Hall-
gríms Guðjónssonar og félaga er þjóðfélagsleg-
ur ávinningur í kjölfar slíkra læknisfræðilegra
framfara augljós. Mest er þó um vert að tekist
hefur að lina þjáningar sjúkra (9).
I augsýn eru kviðarholsjáraðgerðir með
skurði á víðfaratauginni og greinum hennar.
Mikilvægt er að breyta ekki ábendingum fyrir
skurðaðgerð vegna þess að nú er mögulegt að
gera aðgerðina með kviðarholsjá (6).
Nú hyllir undir að bólusetja einstaklinga
gegn H. pylori, en nokkur vandamál eru enn
óleyst (10). Með heilsuvænna umhverfi, betri
meðferð sýktra einstaklinga og fáum endur-
sýkingum verður bólusetningarþörfin ekki jafn