Læknablaðið - 15.04.1995, Blaðsíða 39

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
319
æxlisvaxtar í andliti, því tilfelli er lýst. Einungis tveir
sjúklingar hafa þegið boð um að fá ísettan pinna,
sem tengi gerviauga við kúlu. Sú staðreynd er rædd.
3. Æxli í mænum barna — fjögur
sjúkratilfelli
Gunnar Auðólfssonl>, Bjarni Hannesson", Pétur
Lúðvígsson21, Pröstw Laxdal31
11Borgarspítali, 21 Landspítali, 3>Landakotsspítali
Frumæxli í mænum barna eru sjaldséð. Nýgengi er
um eitt af 1.000.000 börnum. Þannig mætti búast við
um einu tilfelli á sjö ára fresti hér á landi. Fyrir vikið
er þetta ekki ofarlega á blaði sem sjúkdómsgreinig.
Á heila- og taugaskurðdeild Borgarspítalans hafa
fjögur börn á aldrinum fimm og hálfs til 15 ára geng-
ist undir skurðaðgerðir til brottnáms æxla á árunum
1985-93. í öllum tilvikum voru um tíma vangaveltur
um hvort einkenni stöfuðu af sjúkdómi af geðrænum
toga. Kjörmeðferð er róttæk skurðaðgerð, án geisl-
unar vegna skaðlegra áhrifa þeirra á mænu. Fram-
farir í rannsóknum, einkum tilkoma segulómunar
(MRI), hafa auðveldað mönnum að meta hversu vel
afmarkað æxli er. Þetta ásamt bættri skurðtækni svo
sem beiting smásjár og hljóðbylgjuhnífs (CUSA)
hefur leitt til betri árangurs.
1) Fimmtán ára drengur með vaxandi útlimalömun-
arsnert (quadriparesis). Segulómun sýndi stóran
mænutumor frá liðþófa C V-VI til Th II, intrad-
ural, extramedullar. Æxli fjarlægt róttækt, mæna
óskemmd.
PAD: High grade astrocytoma.
Reyndist með dreifðan æxlisvöxt og því geislaður
í kjölfarið. Fjórtán mánuðum eftir meðferð er
hann nánast einkennalaus og ekki merki um end-
urvöxt.
2) Tíu ára stúlka með bakverki sem leiddu í fætur.
Greint æxli Th X-XII sem var numið brott í
tveimur áföngum innan tæplega árs.
PAD: Fyrra skipti, Astrocytoma gr. I; Astrocyt-
oma gr. II í seinna skiptið.
Tíu árum eftir aðgerð nánast einkennalaus og
ekki endurvöxtur.
3) Átta ára stúlka með verki í hálsi, vöðvarýrnun í
hægri handlegg með klaufsku, minni reflexar í
handleggjum en fótum, pós. Babinski dxt.
Æxli fjarlægt með hljóðbylgjuhníf (CUSA).
PAD: Oligodendroglia.
Taugaskoðun óbreytt níu árum frá aðgerð og
ekki endurvöxtur.
4) Fimm og hálfs árs drengur með verki í baki og
fótum ásamt truflun á þvaglátum. Segulómun
sýndi vel afmarkað æxli í cauda equina á móts við
L II.
Æxli fjarlægt róttækt í skurðaðgerð.
PAD: Epidermoid tumor.
Einkennalaus tveimur árum frá aðgerð og ekki
endurvöxtur.
4. Heilastofnsmeinsemdir
í börnum
Hulda Brá Magnadóttir, Bjarni Hannesson, Ólafur
Gísli Jónsson, Pétur Lúðvígsson
Heilastofnsæxli í börnum eru mjög sjaldgæf. Þau
voru til langs tíma álitin óskurðtæk og einungis með-
höndluð með geislun sem hafði slæm langtímaáhrif á
börnin vegna vitglapaskerðingar, undirstúku-
skemmda o.fl. Með nýrri og betri greiningartækni
eins og segulómun hefur komið f ljós að sum þessara
æxla eru vel afmörkuð og vaxa jafnvel að hluta út
fyrir heilastofninn. Notkun nýrrar skurðtækni með
smásjá og CUSA tæki hefur orðið til þess að þau eru
nú mörg skurðtæk. Ef tekst að fjarlægja æxlið rót-
tækt er oft hægt að komast hjá geislameðferð og
þeim óæskilegu áhrifum sem henni fylgja.
Við munum kynna tvö tilfelli sem gengist hafa
undir aðgerð á heila- og taugaskurðdeild Borgar-
spítalans, annars vegar einungis með skurðaðgerð
og hins vegar með skurðaðgerð á endurvöxt eftir að
geislameðferð hafði verið notuð í upphafi.
Tilfelli 1: Fjögurra og hálfs árs drengur greindist
með æxli í heilastofni, Astrocytoma pilocyticum gr
II, 18 mánaða gamall. Var þá ekki gerð róttæk að-
gerð og fór hann í enduraðgerð þriggja ára vegna
vaxandi einkenna og hafði þá æxlið vaxið talsvert en
tókst að fjarlægja mestan hluta þess. Er einkennalít-
ill í dag og engin merki um endurvöxt einu og hálfu
ári seinna. Fékk ekki geislun.
Tilfelli 2: Nítján ára gamall drengur sem veiktist
þriggja og hálfs árs með vinstri helftarlömun og
auknum intracranial þrýstingi. Greinist með æxli í
miðheila og vatnshöfuð. Álitið óskurðtækt æxli og
fékk geislun og V-P shunt (heilahólfs-skinu sam-
veitu). Fær aftur vaxandi vinstri helftarlömun 17 ára
og segulómun sýnir þá blöðruæxli í hægri miðheila.
Var þá tekinn til aðgerðar og reynist hafa astrocyt-
oma gr. III. Fékk talsverðar aukaverkanir af upp-
haflegu geislameðferðinni en er einkennalaus af æxl-
inu í dag.
5. Markviss ísetning digurleggja í
miðbláæð — tæknilegar
ábendingar
Magnús E Kolbeinsson, Sigurður Kr. Pétursson,
Hafsteinn Guðjónsson
Sjúkrahús Akraness
Isetning digurleggja (langtíma miðbláæðarleggja
> lOFr. = Dacron-cuffed tunneled silicon elastom-
ere central venous catheters) er ein algengasta að-
gerð í (æða)skurðlækningum. Digurleggir eru not-
aðir til lyfjagjafa, næringar (total parental nutri-
tion), blóðtöku og blóðskiljunar (dialysis,
plasmapheresis). Notkun digurleggja er sársauka-
laus og meðferð getur farið fram í heimahúsum.
Á móti þægindum og sparnaði koma fylgikvillar.