Læknablaðið - 15.04.1995, Blaðsíða 79

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
353
40.000 Skr. (225.000 - 360.000
íslenskar) og borga 30% í skatt
+ 20% af tekjum yfir 170.000
íslenskum. I Englandi fær
reyndur aðstoðarlæknir (senior
registrar) miðlaun 2100 pund á
mánuði (225.000 íslenskar) og
sérfræðingur (consultant) á bil-
inu 3300 til 4300 pund (350.000
til 460.000 íslenskar) og skattur
er um 25% + lágt útsvar
(council tax). Sérfræðingslaun á
Islandi sem mér skilst að séu
kringum 150.000 íslenskar krón-
ur eru með öðrum orðum lægri
en aðstoðarlæknislaun í grann-
löndunum. Fyrir sérfræðing
sem flytur heim til starfa á
sjúkrahúsi virka launakjörin
náttúrulega eins og ískalt
sturtubað sem menn láta sér þó
lynda því römm er taugin...
Nokkru öðru máli gegnir fyrir
heimilislækna sem jafnframt
fullum sömu lélegu laununum
vinna í akkorði fyrir sjálfa sig og
sjúkrasamlögin innan fasts
vinnutíma. Er mér það minnis-
stætt hve ljúft manni var að fylla
út viðamikil pappírsfargön í lok
vinnudags þegar ég leysti af á
heilsugæslustöðvum hvort sem
það var á Akranesi, Blönduósi,
Þórshöfn eða Egilsstöðum, því
á þann hátt gátu launin orðið
þannig að mann munaði um
þau.
En það er líka til annar, ekki
hagstæðari samanburður á
launum og það er við aðrar
stéttir til dæmis innan heilbrigð-
iskerfisins. Kemur þá í ljós að
mun styttra bil er milli íslenskra
lækna og annarra stétta en er-
lendis. Þetta kemur að hluta til
vegna þess að læknar hafa hlut-
fallslega staðið sig verr en aðrar
stéttir í sinni launabaráttu.
Vegna eins konar dómínó
áhrifa er útilokað við núverandi
aðstæður að sjúkrahúslæknar
geti fengið laun í samræmi við
menntun, ábyrgð og mikilvægi,
án umfangsmikilla breytinga á
læknisþjónustunni sem krefst
pólitísks vilja sem ekki virðist
fyrir hendi, eða hefur það verið
kannað? Á ég þar við einhvers
konar afkastabundið kerfi inn-
an veggja spítalans svipað og
heimilislæknar starfa við og/eða
að rekstur göngudeilda innan
spítalans verði færður í hendur
lækna sem hefði eðli málsins
samkvæmt í för með sér aukna
hagkvæmni eins og sjá má á
einkareknum læknastöðvum.
Það vill nefnilega oft gleymast
að það erum við læknarnir sem
erum framleiðendurnir í heil-
brigðiskerfinu.
Stofuvinna margra sérfræð-
inga er við núverandi fyrir-
komulag óhjákvæmileg. Hætt-
an er að þeir starfi þar einangr-
aðir þannig að þekking þeirra
nýtist síður til dæmis til kennslu
læknanema og unglækna þar
sem göngudeildarlækningar eru
einn mikilvægasti þáttur læknis-
starfsins. Þennan þátt þjálfun-
arinnar vantaði nær alveg þegar
ég var í deildinni fyrir um 10
árum og í aðstoðarlæknisstörf-
um þar sem sérfræðingarnir
voru út um allan bæ á sínum
stofum.
I flestum löndum er umfang
eða aðgangur að niðurgreiddri
sérfræðiþjónustu takmarkaður
á einn eða annan hátt. í Svíþjóð
hefur höftunum að miklu leyti
verið aflétt með upptöku svo-
kallaðs „fri etableringsrátt“. í
Englandi er mjög öflugt tilvís-
anakerfi þar sem heilsugæslu-
stöðvar á sama svæði mynda
fjárhagslega sjálfstæða einingu
„fundholding practice" sem get-
ur síðan með samningum við
sérfræðisjúkrahúsin ákveðið
hversu mikla sérfræðiþjónustu
hún vill kaupa. í slíkum samn-
ingum eru jafnan skýr ákvæði
um með hvaða hætti samskiptin
milli heimilislækna og sérfræð-
inga skulu vera og hótað með að
borga ekki reikninga ef skrifleg-
ar upplýsingar berast ekki á til-
skyldum tíma! Samskiptin eru
með öðrum orðum mjög virk.
Sveigjanleiki er samt þó nokkur
innan kerfisins og getur sér-
fræðingur að öllu jöfnu vísað á
annan sérfræðing, en ætlast er
til að heimilislæknir sé hafður
með í ráðum.
Sú staðreynd að íslensk sér-
fræðiþjónusta er ódýr saman-
borið við önnur lönd hlýtur að
vega þungt og smáþjóð sem við
eigum að fara varlega í að líkja
eftir kerfum annarra landa.
Osennilegt er að tilvísanaskylda
minnki kostnað í heilbrigðis-
kerfinu, ekki síst í Ijósi afleið-
inga þeirrar ósamstöðu sem upp
er komin og enn síður að hún
bæti samskiptin. Ábyrgðin hlýt-
ur að falla á heilbrigðisráðherra
sem ekki hefur viljað skoða aðr-
ar leiðir að ofangreindum mark-
miðum heldur látið önnur póli-
tísk sjónarmið ráða ferðinni.
Því miður óttast ég að heilbrigð-
isyfirvöld taki ekki afleiðingum
ástandsins nógu alvarlega og að
sá fleygur sem rekinn hefur
verið í læknaraðir sé grátinn
þurrum tárum þar á bæ. Hætt er
við að vopnin snúist í höndunt
þeirra kollega sem í hita augna-
bliksins höggva mann og annan
og það undir formerkjum
bættra samskipta og minni
kostnaðar.
Birmingham 12. mars 1995
Ólafur Ó. Guðmundsson