Læknablaðið - 15.09.1995, Blaðsíða 11

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
651
var til lægri lagbilsþrýstings (p=0,08). Eftir því
sem sykursýkin hafði staðið lengur jukust
augnbotnabreytingar (p<0,001), skerðing á
titringsskyni (p<0,05), breytingar í ósjálfráða
taugakerfinu (p<0,05) og stigun heildar-
skemmda í taugakerfi, augum og nýrum
(p<0,001), sem hafði þó ekki marktæka fylgni
við blóðsykursstjórnun. Rannsóknin sýnir að
sjúklingar með insúlínháða sykursýki eru oft
með óeðlilega starfsemi í ósjálfráða og útlæga
taugakerfinu, er versnar eftir því sem veikindin
standa lengur, jafnvel þótt sjúklingar séu ein-
kennalausir.
Inngangur
Sykursjúkir þróa með sér ýmsa langvarandi
fylgikvilla í augum, nýrum, hjarta og æða- og
taugakerfi, sem geta verið með eða án klín-
ískra einkenna. Gæði sykurstjórnunar skipta
verulegu máli varðandi tíðni og útbreiðslu
fylgikvilla (1,2). Meðal alvarlegra afleiðinga
langvarandi sykursýki eru starfsbreytingar í
ósjálfráða taugakerfinu og hafa rannsóknir
sýnt 27-56% 10 ára dánartíðni hjá sjúklingum
með klínísk einkenni frá ósjálfráða taugakerf-
inu (3,4). Ýmsar rannsóknir hafa verið gerðar
á taugaskaða hjá sykursjúkum en þær eru
margvíslegar hvað varðar efnivið, aðferðir og
niðurstöður. í sumum rannsóknum hefur verið
blandað saman sjúklingum með insúlínháða og
óháða sykursýki og einnig hafa verið teknir
með sjúklingar með háþrýsting, nýrnabilun
eða aðra sjúkdóma sem geta haft áhrif á niður-
stöður (3,5). Nokkrar rannsóknir hafa þó met-
ið skaða í ósjálfráða taugakerfinu hjá vel skil-
greindum hópi sjúklinga með insúlínháða syk-
ursýki (6,7). Hérlendis hefur aðeins verið
framkvæmd ein rannsókn á ósjálfráða tauga-
kerfinu hjá sykursjúkum. Var hún gerð með
mælingum á sjáaldursvíkkun í myrkri (8). Til-
gangur rannsóknarinnar sem hér er greint frá
var að meta algengi og alvarleika starfsbreyt-
inga í ósjálfráða taugakerfinu og tengsl þeirra
við aðra fylgikvilla og blóðsykursstjórnun hjá
körlum með insúlínháða sykursýki.
Efniviður og aðferðir
Þýöi: í rannsókninni tók þátt 41 karlmaður á
aldrinum 18-50 ára með insúlínháða sykursýki
(tegund 1). Þeim var skipt í þrjá hópa eftir því
hversu lengi þeir höfðu haft sykursýki: Hópur
I; skemur en sjö ár (n=12), hópur II; sjö til 15
ár (n=14) og hópur III í 15 ár og lengur (n=15).
Enginn sjúklinganna hafði klínísk einkenni um
hjartasjúkdóm, háþrýsting (blóðþrýstingur
=£140/90 mmHg) eða aðra þekkta sjúkdóma
með áhrif á hjartastarfsemi. Til viðmiðunar
voru rannsakaðir 18 heilbrigðir karlar er voru
sambærilegir hvað varðar aldur, hæð, þyngd og
hefðbundna áhættuþætti fyrir æðakölkun
(tafla I). Enginn þátttakenda misnotaði áfengi,
stundaði mikla líkamsþjálfun eða notaði lyf
með virkni á hjarta, æða- eða taugakerfi. Allir
gáfu samþykki sitt til þátttöku í rannsókninni
eftir útskýringar á því í hverju hún fólst. Ferli
sykursýkinnar og fylgikvillar voru skráð og
Table I. Baseline characteristics of the study subjects and cardiovascular risk factors.
Controls (n=18) All diabetics (n=4l)
Age (years) 34 ± 9 34 ± 8
Age at onset of diabetes (years) — 21 ± 9
Duration of diabetes (years) — 13 ± 10
HbA1 (%) 5.5 ± 0.6 11.2 ± 2.7***
Systolic blood pressure (mmHg) 122 ± 10 125 ± 10
Diastolic blood pressure (mmHg) 79 ± 7 81 ± 8
Heart rate (beats/min) 69 ± 11 74 ± 11
Height (cm) 182 ± 7 180 ± 6
Weight (kg) 84 ± 15 82 ± 9
Body mass index (kg/m2) 25 ± 3 26 ± 3
Body surface area (m2) 2.1 ± 0.2 2.0 ± 0.1
Family history of heart disease (n(%)) 5(28) 14 (34)
Positive smoking history (n(%)) 8 (44) 23 (56)
Current smoker 3(16) 14 (34)
Former smoker 5(28) 9 (22)
Total cholesterol (mmol/liter) 5.4 ± 1.0 5.2 ± 1.0
HDL-cholesterol (mmol/liter) 1.3 ± 0.2 1.3 ± 0.3
Triglycerides (mmol/liter) 1.1 ± 0.4 1.1 ± 0.4
***p<0.001