Læknablaðið : fylgirit - 01.02.1980, Blaðsíða 15

13
ástungur hafa aldrei sett fæðingu í gang
svo kunnugt sé.
Eitt legvatnspróf veitir upplýsingar um
ástand fósturs á því augnabliki, sem
ástungan er gerð. Mat á gangi Rhesus-
sjúkdóms hjá fóstrinu fæst hins vegar
með endurteknum próftökum.
Tafla 8 sýnir að hjá 83 konum eða um
40 af hundraði (39,9%) var aðeins gerð
ein legvatnsástunga. Ástæðurnar fyrir
þessu eru einkum tvær. Hin fyrri og jafn-
framt algengari er sú, einkum fyrr á ár-
um, að konur komu svo seint til skoðunar
á meðgöngutíma, að aðeins vannst tími
til að framkvæma eina ástungu fyrir fæð-
inguna. Hin meginástæðan er sú, að leg-
vatnsprófið sýndi svo alvarlegt ástand hjá
fóstri, að ákveðið var þegar í stað að
framkalla fæðingu.
Þegar fast skipulag var komið á leg-
vatnsástungur á Fæðingadeildinni, varð
almenna reglan sú, að framkvæma 2-4
legvatnsástungur hjá þessum konum.
Tólf konur eða tæp sex af hundraði
(5,8%) hlutu 5-7 ástungur. Var hér um
að ræða konur með mótefnamyndun á
háu stigi, sem vitað var um frá fyrri tíma,
og voru til eftirlits á vegum deildarinnar
frá upphafi meðgöngunnar.
Fyrstu ástungur hafa verið framkvæmd-
ar í 26.-28. viku meðgöngu. Algengast er
þó að hefja ástungur af þessu tagi milli
32.-34. viku meðgöngunnar.
7. Blóðg'jafir fyrir fæðingu vegna
Rhesus-sjúkdóms
í beinu framhaldi af legvatnsástungum
í byrjun sjötta áratugsins hóf Liley og
síðar fleiri að gefa fóstrum blóð í móður-
kviði.
Var þessari aðferð beitt, þar sem leg-
vaínspróf sýndu mikið niðurbrot rauðra
blóðkorna hjá fóstrinu, fyrst og fremst
á 26.-32. viku meðgöngunnar. Var blóð-
gjöf reynd á þessu aldursskeiði, þegar
sýnt þótti, að fóstrið mundi að öðrum
kosti ekki lifa án þeirrar aðgerðar.
Aðferðin krafðist bæði góðs tækjabún-
aðar og þjálfunar, sem ekki var fyrir
hendi um þetta leyti hér á landi. Jafn-
framt þótti ekki hagkvæmt að byggja
upp þjónustu hér af þessu tagi vegna fæð-
ar þeirra tilfella, er til greina komu.
Queen Mothers Hospital í Glasgow
hafði, er hér var komið sögu, þjálfað
starfslið til þess að annast þessa með-
ferð og náð markverðum árangri.
Fæðingadeild Landspítalans hafði um
nokkurra ára skeið haft náið samband við
fyrrnefnt sjúkrahús, sem tók að sér að
annast þessa þjónustu við íslenskar kon-
ur, sem á þyrftu að halda.
Árin 1972 til 1975 voru fjórar konur
sendar í þessu skyni íil Queen Mothers
Hospital í Glasgow. Allar þessar konur
hlutu meðferð, tvær með góðum árangri
hvað Rhesus-sjúkdóminn snerti, þótt önn-
ur þeirra missti barn sitt af öðrum ástæð-
um (membrana hyalinisata). Eitt barn
fæddist andvana og loks lézt eitt skömmu
eftir fæðinguna úr Rhesus-sjúkdómi (hy-
drops foetalis).
Síðastliðin fjögur ár hefur engin kona
á íslandi þurft þessarar meðferðar við.
8, Gangur fæðinga hjá 283 konum með
Rhesus-mótefni 1961-1978
TAFLA 9.
Gangur fœöinga hjá 283 konum meö Rhesw-
mótefni árin 1961—1978.
1961-1970 1971-1978 Alls
Fjöldi fæðing-a 197 86 183
Fæðingrim flýtt
v. Rhesus-sjúkdóms 49(24.9%) 35(40.7%) 283
Tafla 9 sýnir gang fæðinga hjá áður-
nefndum 283 konum eftir að greining á
mótefnamyndun fór fram.
Taflan gefur til kynna, að fæðingum
var flýtt vegna Rhesus-sjúkdóms hjá um
25 af hundraði kvenna á fyrra athugunar-
tímabilinu (1961-1970), en hjá um 40 af
hundraði síðara tímabilið.
Hefur þannig orðið hlutfallsleg aukn-
ing á framköllun fæðinga á síðari árum.
Er sá munur marktækur (P<0.01).
Betra skipulag á Rhesus-málum í land-
inu á vafalaust sinn þátt í þessari þróun,
bæði vaxandi notkun legvatnsprófa og
betra eftirlit í heild með Rhesus-neikvæð-
um konum.
Einnig má geta þess, að árið 1973