Læknablaðið : fylgirit - 01.02.1980, Blaðsíða 25

23
fæddu 25 konur börn með Rhesus-
sjúkdóm.
4. Stai-fsemi Blóðbankans árið 1970
Starfsemi Blóðbankans jókst að mun
við tilkomu Rhesus-varna. Svo sem að
framan getur var lögð áherzla á, að allar
barnshafandi konur skyldu blóðflokkaðar
í Blóðbankanum, þ. e. a. s. þær, sem ekki
höfðu verið flokkaðar þar áður.
1654 barnshafandi konur voru blóð-
flokkaðar í fyrsta sinn árið 1970. Reynd-
ust 272 þeirra vera Rhesus-neikvæðar eða
16,4 af hundraði.
Ofangreindar tölur gefa nokkra hug-
mynd um blóðflokkanir hjá þunguðum
konum í landinu, því aðrar konur, sem
fæddu þetta ár, höfðu verið flokkaðar í
Blóðbankanum áður. Talið var öruggt, er
Rhesus-varnir hófust, að engin kona fæddi
í landinu án þess að blóðflokkun hefði
verið framkvæmd. Mótefnarannsóknir
(screen-test) voru framkvæmdar 830
sinnum, en magnmælingar (titer-mæling-
ar) voru gerðar í 90 tilvikum. Eru magn-
mælingar aðeins framkvæmdar hjá þeim
konum, sem myndað hafa mótefni.
Blóðflokkun var framkvæmd hjá 396
nýburum Rhesus-neikvæðra mæðra þegar
eftir fæðingu. Reyndust 255 þeirra vera
Rhesus-jákvæðir eða 63,7 af hundraði.
Coombs-próf reyndust jákvæð í 28 til-
vikum í Blóðbankanum. Voru þessi próf
gerð á örfáum stöðum öðrum í landinu, en
reyndust hvergi jákvæð.
Áherzla var lögð á, að allar blóðflokk-
anir og mótefnapróf hjá barnshafandi kon-
um skyldu framkvæmd í Blóðbankanum,
svo sem fyrr segir. Hins vegar var ein-
dregið mælt með því, að Rhesus-flokkun
á nýburum og Coombs-próf yrðu fram-
kvæmd á fæðingarstaðnum jafnskjótt og
aðstaða til slíkra rannsókna skapaðist.
5. Fósturlát árið 1970
Rhesus-varnir tókust vonum framar hjá
fæðandi konum þegar á fyrsta árinu. Sömu
sögu er ekki að segja um konur, sem létu
fóstri eða framkvæmdar voru fóstureyð-
ingar hjá. Niðurstöður voru kannaðar á
sjúkrahúsum í Reykjavík í lok fyrsta árs-
ins.
Fóstureyðingar og fósturlát voru skráð
hjá 237 konum alls. Voru 208 þeirra blóð-
flokkaðar, en 36 reyndust vera Rhesus-
neikvæðar eða 17.7 af hundraði.
Fengu einungis 12 þessara kvenna
Rhesus-mótefni.
Árvekni með tilliti til blóðflokkana
hefur verið fremur lííil fyrstu vikur
meðgöngutímans, eða áður en konur al-
mennt fara í mæðraverndarskoðun. Það
verður að teljast slælegur árangur, að
einungis þriðjungur þeirra kvenna, sem
misstu fóstur, nutu Rhesus-varna á fyrsta
ári þeirra. Þessar konur liggja almennt
svo stuttan tíma á sjúkrahúsi, að sérstak-
lega þarf að gæta þess, að svör um blóð-
flokk liggi fyrir áður en þær ú'skrifast.
Einnig gerðu heilbrigðisstéttir sér ekki
nægilega grein fyrir mikilvægi fósturláta
sem mótefnahvata.
6. Könnun á gildi Rhesus-varna
Áður en Rhesusvarnir hófust, var tal-
ið að 12-15 af hundraði allra Rhesus-
neikvæðra kvenna mynduðu mó*efni i
fyrstu tveim meðgöngum. Skv. skýrslum
frá WHO — Alþjóða heilbrigðisstofnun-
inni — 1971, var álitið að lækka mætii
þessa tölu niður í 1-2 af hundraði með
góðum Rhesus-vörnum.
Þegar við upphaf Rhesus-varna hér á
landi var sú ákvörðun tekin, að kanna
mótefnamyndun hjá þeim konum, sem
fengið höfðu Rhesus-mótefni eftir fæð-
ingu.
Á þriggja ára tímabili (1971-1973) voru
tekin blóðsýni hjá 410 konum, sex mán-
uðum eftir fæðinguna. Reyndist aðeins
ein kona hafa myndað mó+efni eða 0,24
af hundraði kvennanna. Verður þetta að
teljast mjög góður árangur af Rhesus-
vörnunum. Sambærileg könnun var gerð
í Finnlandi og með svipuðum árangri.
Kona sú, sem hér um getur, fæddi Rhesus-
jákvætt barn, sem reyndist Coombs-
neikvætt, og var henni gefið Rhesus-
immune-globulin þegar á fyrsta sólar-
hring eftir fæðingu. Gerð höfðu verið
þrjú mótefnapróf (screen-test) hjá konu
þessari á meðgöngutímanum, hið síðasta
þeirra fjórum vikum fyrir fæðinguna.
Voru þau öll neikvæð. Hins vegar var