Læknablaðið : fylgirit - 31.07.1995, Blaðsíða 7

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
7
Geir Zoega (1830-1917), kaupmaður og útgerðar-
maður í Reykjavík.
Alkunnugt var, að Geir uppnefndi marga menn.
Einn sonur afa fór til Geirs að biðja um pláss á
skipum hans. Geir spurði, hverra manna hann
væri, og strákur sagðist bera honum kveðju föður
síns. Þegar Geir vissi, hver hann var, segir hann:
„Hvað er þetta, svo að þú ert sonur hans Þorska-
Árna, þá held ég, að ég taki þig!“
Afi minn, Árni, hefur áreiðanlega verið með
sterkustu mönnum, þvílíkar herðar, framhand-
leggir og hendur! Aldrei brá hann skapi, og aldrei
heyrði ég hann segja styggðaryrði. Til hans hljóp
ég, ef eitthvað bjátaði á. Þar var ég í öruggri höfn.
Ég spurði mömmu einhvern tímann, hvort afi
hefði alltaf verið svona góður við hana. Hún sló
mig alveg út af laginu, er hún svaraði eitthvað
þessu líkt: „Heldurðu, að ég hafi ekki verið prúð
og þæg stúlka?"
Jakobína amma ólst upp á Fjalli á Skeiðum.
Foreldrar hennar skildu. Jón Eiríksson, faðir
hennar bjó á Auðnum á Vatnsleysuströnd ásamt
Guðfinnu Guðmundsdóttur, langömmu minni,
sem var af sunnlenskri ætt. Ég spurði einhvern
tímann ömmu, var nú krakki þá: „Af hverju voru
þau að skilja?" „Æi, þú skilur það ekki, elskan
mín, ég skal segja þér, að hann var svo lítill bóndi,
hann faðir minn, hann lá alltaf í bókum.“ Og þá
segi ég svona: „Nú, það er bara alveg eins og þú.“
„Já, það má nú segja," og hún hló: „Þetta er nú
alveg rétt hjá þér.“ Langamma vildi ekki una við
þetta, og var amma Jakobína send á Fjall á Skeið-
um eftir skilnað foreldranna og ólst upp hjá skyld-
fólki sínu til tvítugsaldurs. Fluttist hún svo til
Reykjavíkur, þar sem hún kynntist Árna afa mín-
um.
í augum ömmu var engin Reykjavík nema
Vesturgatan. Einhverju sinni sagði amma mér
þessa sögu. Hún hafði eignast tvíbura, og á sama
tíma átti vinkona hennar barn. Fékk sú mikið
brjóstamein, svo að barnið fékk enga mjólk. „Ég
tók drenginn til mín og gaf honum brjóst," sagði
amma. „Ég drakk alltaf soðið af soðningunni, og
þá fann ég mjólkina streyma í brjóstin á mér.“
Þessi drengur úr Vesturbænum varð síðar þekkt-
ur borgari og kaupmaður í Reykjavík, Ásgeir
Gunnlaugsson að nafni.
Amma Jakobína sagði mér einnig þessa sögu.
Benedikt Gröndal, skáld og kennari, varð kunn-
ingi afa og ömmu og bjó þar nálægt. Eitt vorið
voru þau beðin að sinna vorverkum, aðallega
dúntekju, í Þerney og nálægum smáeyjum. Þau
fluttu því þangað um tíma. Var þá töluverð óregla
á Gröndal, svo að nánir vinir hans tóku það ráð að
senda hann til þeirra út í Þerney til afvötnunar.
Einhvern veginn tókst honum þó að komast með
sæmilegan brennivínskút með sér í eyna. Svo líð-
ur nokkur tími, uns það sást til bátskomu, og rétt
áður en þeir ná landi, kemur Gröndal og segir:
„Elsku Bína mín, ég setti kútinn í bólið þitt, ekki
trúi ég, að þeir muni leita þar.“ Amma sagðist
hafa séð, að gestum hafi þótt „afvötnunin“ ganga
seint. Nokkrum dögum seinna kom bátur og flutti
Gröndal í land.
Faðir minn lærði skósmíði í Reykjavík hjá
Rafni Jónssyni, skósmíðameistara, og hann út-
skrifaðist um síðustu aldamót ásamt tveimur öðr-
um, þeim Stefáni Gunnarssyni, síðar þekktum
skókaupmanni í Reykjavík, og Nathanael Móses-
syni, skósmiði, útgerðarmanni og síðar kaup-
manni á Þingeyri í Dýrafirði. Á þessum tíma var
veldi Péturs Thorsteinssonar mikið á Bíldudal.
Pétur mun hafa ráðið föður minn, nýútskrifaðan,
sem skósmið þangað. Hins vegar stofnaði faðir
minn sitt eigið skósmíðaverkstæði ári síðar, og
varð það eitt hið stærsta á Vestfjörðum, ef ekki á
öllu landinu. Hann hafði þar að störfum níu til 10
sveina að staðaldri. Þá voru ekki gúmmístígvél
komin til sögunnar og handsauma þurfti öll sjó-
stígvél fyrir Thorsteinssonflotann, sem var um 25
skip. Auk þess voru færeysk skip, sem skiptu við
Thorsteinssonverslunina á Bíldudal, og svo voru
menn, sem störfuðu við innanfjarðarútgerð. Þá
var fjöldi fólks frá ýmsum landshornum, sem
starfaði við saltfiskverkun Péturs á Bíldudal. Fað-
ir minn sagði mér einhverju sinni, að þessi óhemju
vinna hefði gengið svo nærri heilsu hans, að hann
breytti til 1914 og gerðist kaupmaður.