Læknablaðið : fylgirit - 31.07.1995, Blaðsíða 40

40
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
alann í Lundi, sem ég vissi, að var framarlega á
þessu sviði. Hann tók mér afar vel, en sagði strax:
„Það er sama, hvert þú hringir, það tekur enginn
af þér þessa sjúklinga." „Hvað skal þá til ráða,“
sagði ég. Hann sagðist skyldu senda mér blóðskil-
unarvél og líklega einnig mann, því að svo standi
á, að hjá honum stundi íslenskur læknir, Pór Hall-
dórsson, sérfræðistörf og sé þar vel á vegi staddur.
Allt gekk þetta eftir, og næsta dag gat hann stað-
fest sitt góða boð.
Nú þóttist ég báðum fótum í jötu standa. Eg
hafði samband við landlækni, Sigurð Sigurðsson,
en hann var jafnframt formaður Stjórnarnefndar
Ríkisspítalanna. Var mál þetta fljótlega sam-
þykkt af stjórnarnefnd, og gat ég þá haft samband
við Lundúni og beðið um frest, þar til búið væri að
koma þessu um kring. Reyndist það auðsótt. Þór
hóf störf við gervinýrað 15. ágúst 1968. Stjórnaði
hann þessari meðferð í fyrstu, þar til Páll As-
mundsson kom heim frá sérnámi í þessari grein og
var veitt ný sérfræðistaða við lyflækningadeild í
lok 1968. Við gervinýrað starfa nú auk Páls As-
mundssonar, yfirlæknis, annar sérfræðingur og
aðstoðarlæknir.
Um 1960 hafði mér tekist að herja kr. 250.000
út úr þinginu til að hefja hjartaþræðingar. Þessa
peninga hirti stjórnarnefndin, þrátt fyrir mótmæli
mín. Ég gat ekkert aðhafst, því að Magnús
Ágústsson, barnalæknir, flutti til Ameríku, en
hann var þá eini sérfræðingurinn á þessu sviði.
Rannsóknastofan tók ekki til starfa fyrr en 1969.
Þar voru allar rannsóknir gerðar til að meta
ástand sjúklinga fyrir hjaríaaðgerðir. Árni Krist-
insson, hjartasérfræðingur, var fyrstur ráðinn til
þessara starfa og stjórnaði þeim. Fyrsta hjarta-
þræðingin var gerð í janúar 1970. Hjartarann-
sóknir hafa aukist hvað mest rannsókna innan
spítalans og ekki síst eftir að farið var að gera
kransæðaaðgerðirnar hérlendis. Nú vinna á
hjartadeild ásamt prófessornum sex hjartasér-
fræðingar og segir það nokkuð um þá starfsemi,
sem þar er stunduð. Tekið skal fram, að Stjórnar-
nefnd Ríkisspítala stóð vel við bakið á okkur,
þegar að þessunt lokakafla kom. Lungnarann-
sóknastofan var einnig stofnuð formlega 1969, og
voru mælingar á blóðgösum og lungnarúmmálum
burðarásinn í starfseminni, og bætti það mjög alla
meðferð hjá sjúklingum með lungnabilun af völd-
um teppusjúkdóma eins og lungnaþembu og
brjóstkvefs (bronchitis). Með bættum tækjakosti
hefur síðar verið mögulegt að mæla loftskipti við
herpusjúkdóma í lungum. Snorri Ólafsson, sér-
fræðingur í lungnasjúkdómum, veitti henni for-
stöðu í byrjun, en þegar hann hvarf af landi brott
tók Tryggvi Ásmundsson við.
Árið 1966 var Þórir Helgason, sérfræðingur í
innkirtlasjúkdómum, ráðinn sérfræðingur að lyf-
lækningadeildinni. Hann var frumkvöðull að
stofnun göngudeildar sykursjúkra og hefur stjórn-
að henni frá upphafi. í byrjun vann hann þar einn
síns liðs af læknum, en fljótlega bættist honum
aðstoðarlæknir til starfa, og nú á seinni árum að
auki sérfræðingar á þessu sviði. Göngudeildin var
um langt árabil eina eftirmeðferðarstofnunin á
þessu sviði, en síðar bættist við göngudeildarþjón-
usta á Landakotsspítala fyrir börn með sykursýki
og eftirlitsstöðvar á öðrum sjúkrahúsum.
Árin 1975-1976 ferðaðist ég víðs vegar um
Bandaríkin og heimsótti marga háskólaspítala og
kynntist þá ýmsu, sem efst var þar á baugi. Eftir
heimkomuna fór ég til Norðurlandanna, Oslóar,
Gautaborgar, Stokkhólms og Kaupmannahafn-
ar. I þeirri ferð samdi ég við lækna við Háskóla-
spítalann í Gautaborg um samstarf við rannsókn
og meðferð háþrýstings með vissum lyfjum á
fimm ára tímabili. Þetta gátum við gert með því
að leita til Rannsóknarstofu Hjartaverndar um
efnivið, sem var auðsótt mál. Þá þurfti að stofna
göngudeild. Til þess þurfti bæði húsrými og pen-
inga. Ekkert húsrými til þessarar starfsemi var til
á lyflækningadeild og því síður peningar. Varð
það úr, að ég lpitaði til þáverandi heilbrigðis-
ráðherra, Matthíasar Bjarnasonar, og lagði fyrir
hann ráðagerðir mínar um staðsetningu deildar-
innar á einni hæð Hjartaverndarhússins. Hann
tók máli mínu mjög vel og lagði það fyrir fjárveit-
inganefnd Alþingis. Síðar var aukafjárveiting
veitt af Alþingi til þessarar starfsemi, sem hófst
1976. Frá byrjun skiptum við með okkur störfum
þannig, að sérfræðingar hjartadeildar unnu þar til
skiptis. Einnig var þáverandi yfirlækni Lyflækn-
ingadeildar Borgarspítalans, Þórði Harðarsyni,
boðin þátttaka, starfaði hann þar ásamt öðrum
sérfræðingi á þessu sviði frá Borgarspítala. Mikil
aðsókn varð strax að deildinni, sérstaklega af því
fólki, sem átti að fá meðferð, en fékk ónóga eða
enga. Varð tilkoma deildarinnar mikilvæg til að
koma til móts við þessa þörf, og hefur fjöldi vís-
indagreina litið þar dagsins ljós.
Við rannsóknir á fólki á vegum Hjartaverndar
var staðfest, að hjá fjölda íslendinga væri blóðfita
of há. Öllu þessu fólki var ráðlagt af læknum
Hjartaverndar að breyta mataræði sínu þannig,
að það yrði fitusnauðara. Upplýsingar hér að lút-
andi, sem og aðrar upplýsingar, voru sendar til
heimilislækna fólksins. Lítið virtist gert af þeirra
hálfu í þessu máli til forvarna, en læknar Hjarta-
verndar hafa frá byrjun starfs síns aldrei haft nein
eftirmeðferðarstörf með höndum. Þegar þetta
fólk kom að nokkrum árum liðnum aftur til rann-