Innsýn - 01.06.1978, Blaðsíða 3
ir reiðinnar er fyrsta
skrefið til þess að sigrast
á henni. SÚ tegund reiði
sem hér verður rædd er ekki
sú sem kalla má réttláta
gremju. Slík heilög reiði
er sjaldgæf vegna þess að
hún ber ekki kala til
persónu, heldur aðeins til
málefnis. Hin tegundin er
algengari, og má kalla hana
"venjulega reiði."
Hvers vegna vakna reiði-
tilfinningar? Tvennt þarf
til: (a) ytri aðstæður og
(b) viðhorf okkar sjálfra
til ytri aðstæðna. Þegar
þetta tvent er skilið rétt,
er komið að kjarna þess sem
orsakar reiði. Athugum fyrri
orsök reiðinnar "ytri að-
stæður". Dæmi um slíkt
væri, eins og oft er talað
um, að þessi eða hinn hafi
með athöfnum eða orðum reitt
okkur til reiði. En það er
hæpið að kenna eingöngu
"ytri aðstæðum" um reiði,
því þá væri búið að útiloka
sjálfstæða skoðun/hugsun.
Hins vegar er nauðsynlegra
að athuga annað atriðið,
"hvernig bregst ég við ytri
aðstæðum." Hér kemur að því
sem erfiðast er að kyngja
þegar reiðinnar er getið,
því þetta atriði beinist að
okkvir sjálfum og gefur engimi
taekifæri á að skjóta ábyrgð-
inni yfir á annan. Sálfræð-
ingar eru yfirleitt sammála
um að reiði fæðist ekki
3
vegna ytri aðstæðna fyrr en
ég hef túlkað ytri aðstæður
mér í óhag. Þetta þýðir
að ef ég túlka athafnir eða
athafnaleysi annars manns
sem hindrun áforma minna,
særandi sóma minum, eða sem
árás á sjálfsvirðingu mína,
þá fyrst vaknar reiðin og
ekki fyrr. Það er því túlk-
un mín á atferli annars
manns, frekar en atferlið
sjálft sem ræður hvort ég
bíð innri ósigur, auðmýkingu
(þ.e.reiðist) eða viðheld og
gæti sjálfsvirðingar og
sjálfstrausts míns.
Til að gera langt mál
stutt má segja (og endur-
segja) : maður er sjálfur
orsök reiði sinnar en ekki
mótherjinn. Þetta kann að
virðast undarlegt en samt
satt. Orsök reiði er fyrst
og fremst að finna í van-
máttarkennd, skorti á sjálfs-
virðingu og sjálfsstjórn;
maður sem 'a sjálfsstjórn
stýrir einnig ytri aðstæðum
og getur hlegið af persónu-
legiim ófrægingum ef svo ber
undir, án þess að reiðin
nái tökum á honum. Reiðin er
merki innri veikleika en
ekki mátt.
G.K.
Stuðst hefur verið við:
Sxmon J.Ágiistsson:Sálfræði
H.JÓnsson: Félagsstörf