Kjarninn - 19.12.2013, Blaðsíða 4

lEiðari
skortur á
sjálfhverfri afstöðu
Þórður Snær Júlíusson skrifar um Ísland og Evrópusambandið
Þ
að hefur verið ótrúlegt að fylgjast með sumum
öngum pólitískrar umræðu undanfarin ár. Hún
virðist alltaf taka á sig pólaríserandi myndir þar
sem afstaða er mótuð út frá tilfinningu um hvoru
liðinu viðkomandi telur sig tilheyra fremur en
vel undirbyggðri afstöðu sem tekur mið af aðstæðum hvers
og eins. Þetta sést líkast til hvergi betur en þegar rætt er
um peningastefnuna sem við kjósum að reka, gjaldmiðil
sem styður við hana og hinn hræðilega valkost við þetta allt
saman, Evrópusambandið. Samkvæmt könnunum eru 58
prósent landsmanna andsnúin aðild að því.
Ástæðan er að hluta til sú að aðildarumsókn síðustu
ríkis stjórnar var vanhugsuð. Hún var þvinguð fram af öðrum
stjórnarflokknum sem allsherjarlausn við öllum vanda málum
Íslendinga (sem hún er klárlega ekki) án þess að það væri
meirihluti fyrir henni innan stjórnar, þings og þjóðar. Við
það pólaríseraðist afstaðan til aðildar milli skotgrafa annars
stjórnarflokksins og stjórnarandstöðu. Og fylgismanna
þeirra. Líkast til hefur ekkert unnið umsókninni jafn mikinn
skaða og það óðagot, eins þversagnakennt og það hljómar.
Að sama skapi virðist afleit frammistaða núverandi ríkis-
stjórnar í utanríkismálum, sem virðist aðallega snúast um
tilviljanakennda einangrunarhyggju og vandlætingu gagn-
vart því að Evrópusambandið vilji ekki borga greiðslur sem
stjórnar þingmenn kölluðu mútur fyrir örfáum mánuðum,
hafa orðið til þess að stuðningur við aðild hafi aukist um tíu
prósentustig frá því að ný ríkisstjórn tók við.
Það að vera alfarið á móti aðild er hins vegar torskilin
afstaða þegar málin eru skoðuð á yfirvegaðan hátt út frá
sjónar hóli neytandans. Ein helsta röksemd krónuaðdáenda
er að íslenskur efnahagur lúti ekki sömu sveiflum og sá
evrópski. Því sé nauðsynlegt fyrir okkur að hafa sveigjanleika
til að „leyfa krónunni að falla“. Oftast höfum við reyndar
ekkert um fallið að segja. Krónunni er nánast eðlislægt að
tapa verðgildi sínu. Hún hefur til að mynda fallið í verði
gagnvart evru um 75 prósent á tæpum sex árum. Samt er
íslenska krónan studd fjármagnshöftum.
Sveigjanleikinn margrómaði er því ekki að skila okkur
neinu nema miklu minni kaupmætti. Og höftum sem draga
úr samkeppnishæfni okkar. Og viðskiptakjörum sem hafa
ekki verið verri síðan 1964.
Önnur mýta er að íslenskur land búnaður
sé með einhverjum hætti þess eðlis að
honum verði að viðhalda í núverandi mynd
sama hvað það kostar. Tollamúrarnir sem
hafa verið smíðaðir í kringum íslenskan
landbúnað, og myndu hverfa með aðild,
skapa hins vegar kerfi sem gagnast engum
nema þröngum sérhagsmunaöflum innan
geirans.
Þetta ástand er oft varið með því að
íslenskar landbúnaðar vörur hafi yfirburði
yfir erlendar, sem séu líkast til smitsjúkar.
Sú röksemdafærsla er reyndar dauð eftir að upp komst að
útlenskur kjúklingur er seldur sem íslenskur þegar það
hentar og smjörið okkar er stundum drýgt með írsku, án
þess að nokkur hafi tekið eftir því. Enda er smjör bara smjör.
Þetta er hins vegar ein þeirra ástæðna sem eru fyrir því að
matvöruverð er mun hærra hér en í Evrópu sambandinu.
Eitt sem fáir virðast rengja, óháð því hvort þeir eru
fylgjandi aðild að Evrópusambandinu eða ekki, er að þar er
engin verðtrygging neytendalána, verðbólga er mun lægri
(0,9 prósent á móti 3,7 prósentum hérlendis, eða rúmlega
fjórum sinnum lægri) og stýrivextir líka (0,25 prósent á móti
sex prósentum, eða 24 sinnum lægri). Því eru þau lánakjör
sem Íslendingum bjóðast miklu, miklu, miklu lakari en þau
sem bjóðast í Evrópusambandinu.
Enn ein rökin eru þau að í aðild felist slíkt valdaframsal
að við slíkt verði ekki unað. En Ísland tekur þegar upp ógur-
legt magn tilskipana Evrópusambandsins vegna samningsins
um Evrópska efnahagssvæðið. Þar sem 78,3 prósent allra
vara sem við fluttum út í fyrra fóru inn á þetta svæði verður
að teljast harla ólíklegt að við munum segja honum upp. Við
getum ekki bara hætt honum og farið að versla við Kínverja
og Rússa. Það væri því ágætt að hafa eitthvað að segja um
þessar reglugerðir.
Þá standa eftir áhyggjur af sjávarútvegi, atvinnuveginum
sem er með rekstarhagnað upp á 80 milljarða króna eftir
greiðslu veiðileyfagjalda annað árið í röð, en getur samt
ekki greitt krónu meira í sameiginlega sjóði vegna varhuga-
verðrar stöðu sinnar. Allar bendir reyndar til þess að þær
áhyggjur séu óþarfar. Miðað verði við veiðireynslu
og eigendur útgerðar fái að halda áfram að verða
ofurríkari.
Ef venjulegur íslenskur launamaður tekur
sjálfhverfa afstöðu gagnvart Evrópusambandsaðild
ætti að blasa við að hún er honum hagfelld. Meiri
kaupmáttur, betri lánakjör, meiri stöðugleiki,
lægra verð á nauðsynjavörum, meira úrval, aukin
samkeppnishæfni, fleiri styrkir til nýrrar atvinnu-
sköpunar. Þessir hlutir ættu að skipta flesta venju-
lega Íslendinga mestu máli. Samt eru 58 prósent á
móti aðild. Af einhverjum allt öðrum ástæðum.
„Ef venjulegur ís-
lenskur launamaður
tekur sjálfhverfa
afstöðu gagnvart
Evrópusambands-
aðild ætti að blasa
við að hún er
honum hagfelld.“
um höFundinn
Þórður Snær
Júlíusson
thordur@kjarninn.is
01/01 kjarninn LEiðaRi