Kjarninn - 20.02.2014, Blaðsíða 68

02/06 pistill
þurfti helst að dúsa á biðstofu bankastjórans heilu og hálfu
dagana og vera með flokksskírteinið í rassvasanum til að fá
einhverjar krónur að láni.
fjárhagsleg mannréttindi nútímans
Afleiðingin var sú að fólk skuldaði minna. Kynslóð fólks sem
fæddist um miðja síðustu öld fór til dæmis á mis við sjálfsögð
fjárhagsleg mannréttindi nútímans á borð við yfirdrátt,
smálán og greiðsluaðlögun. Ef peningurinn var búinn þurfti
bara að bíða eftir næstu útborgun og ef þú borgaðir ekki
skuldirnar þínar kom þungbrýndur lögmaður heim til þín og
tók megnið af húsgögnunum þínum.
En á einhverjum tímapunkti varð hugarfarsbreyting. Þessi
nægjusemi gagnvart lánsfé og tilhugsunin um að maður
yrði bara að sætta sig við að geta ekki eignast allt strax varð
algert tabú. Það voru bara einhverjir tréhestar sem söfnuðu
sér fyrir hlutum þegar þeir gátu fengið þá strax. Við tók
tímabil þar sem þjóðin skrifaði upp á öll lán sem hugsanlega
voru í boði og meira til, alveg þar til það var búið að taka svo
mikið af lánum að allt sprakk í andlitið á okkur og við fórum
að sakna aftur gömlu, einföldu tímanna.
að búa þétt
Annað dæmi er borgin okkar. Svæðið sem Reykjavík stóð á
um 1900 stækkaði ekki hratt í fyrstu þótt íbúum fjölgaði. Úr
varð ein þéttbýlasta borg Norðurlandanna á þeim tíma, þótt
hún væri ekki fjölmenn. Í kringum 1930 bjuggu þar tæplega
30 þúsund manns, allir í göngufæri við miðbæinn. Þetta var
ekki vegna þess að Gísli Marteinn var borgarstjóri heldur af
illri nauðsyn. Fólk var fátækt og bjó smátt, heilu fjölskyldurn-
ar bjuggu í smákytrum og áttu sér engan heitari draum en að
hafa meira pláss.
Þegar hagurinn tók að vænkast eftir stríð fór að teygjast á
byggðinni og viðbragðið við þessu þröngbýli kom í ljós. Um
skeið sáu Reykvíkingar helst ekki landsvæði án þess að reisa
þar nýtt úthverfi. Að búa þétt var gamli, vondi tíminn en að
eiga einbýlishús með garði og geta lagt bílnum fimm metrum