Kjarninn - 22.05.2014, Blaðsíða 95
03/06 kÍna
rætt um Maó, Deng Xiaoping, Samstöðu í Póllandi, glasnost
og jafnvel leiðtogafundinn í Höfða en sjálfur setti ég þessi
málefni ekki sérstaklega í samhengi við undirölduna í
samfélaginu.
Ég kveikti ekki á perunni fyrr en um vorið, minnir mig,
þegar kínversku stúdentarnir byrjuðu allt í einu að marsera
um borgina. Það sem ýtti þeim af stað var fráfall fyrrverandi
aðalritara Flokksins, Hu Yaobang.
Hu var einn best þokkaði leiðtogi Kína á síðustu öld. Hann
beitti sér persónulega fyrir sakaruppgjöf milljóna einstak-
linga sem urðu fyrir ofsóknum róttækra vinstrimanna á Maó-
tímanum. Hu var einn helsti verndari frjálslyndisbylgjunnar
á níunda áratugnum sem Heshang var hluti af.
Er fráfall Hus spurðist út hinn 15. apríl hófu stúdentar
ósjálfrátt að undirbúa aðgerðir til að heiðra minningu hans.
Mjög fljótlega tók einnig að bera á pólitískum kröfum. Spjöld
fóru á loft þar sem meint spilling ráðamanna var gagnrýnd.
Skólastarf lagðist niður. Lýðræðisgöngur urðu daglegt brauð.
Lengi framan af ríkti kátína á götum höfuðborgarinnar.
Ég sogaðist inn í þessa hreyfingu eins og stór hluti Peking-
búa gerði einnig: Verkamenn, fjölmiðlafólk, prófessorar,
rokkarar ... Þetta hlaut að vera hið vaxandi afl sem myndi
leiða Kína inn í nútímann.
Sem útlendingur var ég samt ekki beinlínis þátttakandi
– fremur gestur sem tekið var höfðinglega á móti. Oft var ég
umkringdur af kínverskum jafnöldrum mínum. Otað var að
mér minnisbókum og ég beðinn um að skrifa í þær kveðju
frá íslenskum félaga. Síðan voru teknar myndir og hrópuð
slagorð.
leiðari olli uppnámi
Smám saman fékk ég betri sýn inn í hina pólitísku og sögu-
legu vídd hreyfingarinnar. Það gerðist m.a. í tengslum við
mikið uppnám sem varð vegna leiðara Dagblaðs alþýðunnar
26. apríl 1989. Leiðarinn, rödd stjórnvalda, lýsti yfir skilningi
á ýmsu sem á stúdentum brann en stimplaði hreyfingu
þeirra samt sem „óspektir“. Fullyrt var að „lítill hópur fólks