Hagtíðindi - 01.10.1939, Blaðsíða 3
1939
HAGTfÐi ND I
83
reikningi Hagstofunnar hafi þanist meira út en góðu hófi gegnir. Upp-
haflega var gert ráð fyrir, að 1914 hefði hann numið 1/6 (eða 17 °/o)
af útgjöldunum, en nú er hann kominn upp yfir 30 °/o. Við athugún, sem
gerð var síðastliðið vor á skattframtölum allmargra verkamanna, sjómanna
og starfsmanna í Reykjavík með 2400—4800 kr. tekjur tvö síðastliðin
ár, kom í ljós, að þeir greiddu í húsaleigu að meðaltali rúml. 20 °/o af
tekjum sínum. Það virðist því svo sem húsaleiguliðurinn í vísitölureikn-
ingnum sé nú orðið of hátt reiknaður og væri því ástæða til að taka
hann til endurskoðunar. Sama mætti reyndar segja um allan vísitölu-
reikninginn, þar sem skifting útgjaldanna er upphaflega bygð á áætlun
og sú áætlun er auk þess orðin gömul, enda er í ráði að taka allan
vísitölureikninginn til rækilegrar endurskoðunar, þegar heimilisgjaldareikn-
ingar þeir, sem verið er að safna, eru komnir fyrir eitt ár, og búið er að
gera yfirlit yfir þá.
Þar sem húsnæðisliðurinn er óbreyttur frá því í fyrra, þá dregur
hann niður heildarmeðaltal hækkunarinnar síðastliðið ár, og það gerir
hann því meir, sem hann er hærri. En ef húsnæðisliðurinn væri lækk-
aður, svo að hann yrði ekki nema 20 °/o af heildarútgjöldunum, þá lækk-
uðu þau jafnframt það mikið, að skattarnir af þeim yrðu miklu lægri og
hækkun þeirra miklu minni, og það lækkaði aftur meðaltalið, svo að út-
koman yrði mjög svipuð eins og ef húsnæðisliðurinn væri látinn óhreyfður.
Þetta sést á eftirfarandi yfirliti, þar sem húsnæðisliðurinn haustið 1938 er
færður niður í rúml. 20 °/o af útgjöldunum og sköttunum breytt samkv.
lækkun útgjaldaupphæðarinnar, sem af því leiðir. Ennfremur eru tilfærðir
tilsvarandi liðir haustið 1939 og vísitölur miðaðar við haustið 1938, er
sýna hlutfallslega hækkun á hverjum lið.
Október Október Vísitölur okt. 1939
1938 1939 (otít. 1938 = lOO.o)
Mafvörur kr. 1 615.32 kr. 1 659.63 102.7
Eldsneyti og ljósmeti . . — 181.90 — 193.30 106.3
Fatnaður — 765.90 — 808.70 105.6
Húsnæður — 800.00 — 800.00 lOO.o
Skattar — 98.06 — 103.10 105.2
Onnur útgjöld — 482.60 —- 512.33 106.2
.Útgjöld alls kr. 3 943.78 kr. 4 077.06 103.4
Ef aðalvísitalan haustið 1938, sem var 262, er hækkuð hlutfallslega
eins og þessi aðalvísitala (um 3.4 o/o), þá kemur út vísitalan 271 alveg
eins og í töflunni að framan.
Skattaliðurinn í aðaltöflunni hækkar um 13 °/o frá því í fyrra haust,
og stafar það af hækkun á útsvari, en auk þess af því, að miðað er við
hærri tekjuupphæð.