Baldur - 18.05.1945, Side 1

ÚTGEFANDI: SÓSlALISTAFÉLAG ÍSAFJARÐAR
XI. ÁRG.
ísafjörður, 18. maí 1945
13. tölublað.
Hjálp til Norðmanna og Dana.
Nordahl Grieg:
Bréfið heim.
(Nýárskveðja 1941).
Það bréf vort, sem heim var hugað,
her hvorki á sér dag né stað.
Það naut hvorki pappírs né penna
né pósts til að hera það:
Úr haflöðri og himinstormum
vér hugsuðum það til lands,
og ennþá veit enginn heima,
að það var bréfih hans.
Hver boðleið rétt er því bönnuð.
Hver byggð og fjörður er kví.
En hjartað sér veg úr vanda:
að vér skilum sjálfir því.
— Vér lendum á nýjársnóttu
við Noreg, í birtu af mjöll,
og dreifum oss, hundrað hundruð
á heimleið um dali og fjöll.
Handtökuskipanir, skyttur,
skimandi spæjaraher,
allt bíður undirbúið ...
Óséðir göngum vér.
— Svo getur það gerzt á stundum,
sem Gestapo kemst ekki að ...
Vitorðsmenn hafa mætt oss,
en meira en nóg um þaöl
Ef til vill er þó bernskan
öruggust leiðsögn vor
um götuna, grundina og skóginn,
er geyma tiennar fyrstu spor.
Því aldrei tókst níðingum neinunr
með njósnum að leggja mál
á landið, sem leikur og draumur
löghelga barnsins sál.
Hver bær, sem úr hlíðinni horfir,
livert hróf í fjarðarins vík,
eru arfheilög orð, sem vér skiljum,
úr ættinni, er skóp þau slík.
Ei gleymist sú gata, er vér hlupum,
er glöðust var ævin vor,
en lötruðum síðar, í líkfylgd,
og lœr&um, spor fyrir spor.
Til alls, sem vér þekkjum og unnum,
svo öruggt er förinni beint
sem vængur fer vegleysu að sunnan
hvert vor, þótt það komi seint.
... Eitt barn finnur liönd vora
á hári,
á heimsókn er móðir skyggn,
— og landið, sem lokað er öðrum,
oss ljómar í ró og tign.--------
Ei vér erum landflótta lýður,
sem líðum með þjóð vorri enn!
En erlenda innrásarliðið
er ættjarðarlausir menn:
Þeir hlupu að heiman og keyptu,
við helstríð annarra og tár,
þá vegsemd að ríkja yfir rústum
með rangsleitni, í tvö, þrjú ár.
Þeir réðu yfir hag sínum lieiina.
Það hlutskipti nægði ei þeim,
og því verða þyngstu sporin
hvers Þjóðverja gengin heim.
Til stórbýlis vilja þeir stofna.
Að staðfesta á öðrum sitt böl
er lögmál því rangsnúna ríki,
sem reist er á mannlegri kvöl.
Svo láta menn land sinna feðra.
1 lífsrými ágengni og drambs
á mannshjarta ei mold fyrir rætur
og missir þær innan skamms.
Sigurvegarinn verður
vinninga sinna þý.
Þá fyrst, er liann frelsar sig sjálfur,
hann finnur sitt land á ný.
En oss binda óslitnar rætur
við arf vorn og feðraströnd.
1 nótt kemur drótt vor á draumþing,
í dögun með vopn í hönd!
Vér komum — en beizklega í barmi
þess böls munu svíða spor
að kaupa með fólksins fórnum
þá fold, sem var ætíð vor.
En þegar því lielvaldi er hrundið,
sem hélt ekki, og fær ekki, grið,
vér biðjum þig, ættmold og ástjörð,
um afl til að þola — frið.
Er ofríkið lönd hefur látið,
og týðfrelsið ræður þeim,
skal birtast í bróðerni voru
það bréf, sem komst aldrei heim.
Rlkisstjórn Islands hefur
fyrir nokkru hafist handa uni
að gangast fyrir skyndifjár-
söfnun til bágstatts fólks í Dan-
mörku og Noregi. Er ætlunin
að safna að minnsta kosti ein-
um skipsfarmi af nauðsynja-
vörum og senda til þessara
landa.
Islenzka þjóðin hefur á mjög
innilegan ogveindreginn hátt
fagnað frelsun þessara bræðra-
þjóða sinna og á undanförnum
hörmungarárum þeirra sýnt,
að hún er reiðubúin til að
rétta þessum þjóðum hjálpar-
hönd þegar til hennar er leitað,
um það ber t. d. Noregssöfnun-
in og fleiri fjársafnanir undan-
farinna ára, órækt viíni.
Nú, þegar þessar þjóðir eru
frjálsar og hið sanna kenntr í
ljós um liðan þeirra á her-
námsárunum, þá verður það
ljóst, að þær hafa á þéssum ár-
um liðið meiri hörmungar og
orðið fyrir þyngri húsifjum af
hálfu hins erlenda kúgunar-
valds en oss hefur nokkru sinni
getað til hugar komið. Fjöldi
af beztu sonum og dætrum
þessara þjóða hafa látið lifið
fyrir morðhendi þýzkra nazista
Eins og sagt var l'rá í sein-
asta blaði, lýstu Þjóðverjar yf-
ir skilyrðislausri uppgjöf í
Danmörku, Norður-Þýzka 1 andi
og Hollandi 5. þ. m. Tveimur
dögum síðar, 7. maí, gáfust
þeir skilyrðislaust upp í Noregi
og þá um nóttina var undirrit-
aður samningur um skilyrðis-
lausa uppgjöf alls þýzka hers-
ins í Evrópu.
Uppgjafasamningarnir voru
undii’ritaðir af Eisenhower
hershöfðingja og rússneskum
og frönskum herforingjum af
hálfu bandamanna, en Jodl,
hershöfðingja, og Friedburg,
flotaforingja, af hálfu Þjóð-
verja.
Hinn 8. maí kl. 1 e. h. var til-
kynnt í London og Washington
að friður væri kominn á í Ev-
rópu. — Þýzkaland hefði gef-
ist upp skilyrðislaust. Daginn
eftir var friður tilkynntur í
Möskvu. Alla þessa daga, eða
frá því Þjóðverjar gáfust upp
í Danmörku, Hollandi og Norð-
ur-Þýzkalandi, ríkti óhemju
mikill fögnuður í öllum lönd-
og flugumanna þeirra, kvisl-
inganna. Byggingar, skip, vél-
ar og önnur verðmæti, sem
kostað hefur þær áratuga erf-
iði að eignast, liaía á einni
svipstundu verið eyðilagðar, og
þar að auki hafa þær verið
kúgaðar til að bera að mestu
eða öllu leyti kostnaðinn af
hernámi böðla sinna, og sá
kostnaður hefur numið tugum
miljarða króna, fjárupphæðir,
sem oss Islendingum blæðir í
augum, þrátt fyrir það, að vér
höfum komizt í kynni við háar
tölur á stríðsárunum.
Vér getum vitanlega ekki
gefið þessum þjóðum aftur
syni þeirra og dætur, sem látið
liafa lífið á þessum hörmung-
arárum. Vér getum heldur ekki
hætt allt það fjárhagslega tjón,
sem þær hafa orðið fyrir. En
ef vér leggjumst allir á éitt í
þessari fjársöfnun, ef hver og
einn leggur fram eftir efnum
og ástæðum, þá er áreiðanlegt
að hlutur vor verður ekki sá
rírasti að tiltölu, og það, sem
vér leggjum fram, getur orðið
til þess að bæta úr sárri neyð
margra norskra og danskra
fjölskyldna.
um bandamanna yfir þessum
endalokum ófriðarins. Þjóðirn-
ar fögnuðu friði og unnum
sigri.
Hér á landi var friði fagnað
um land allt með almennum
samkomum og guðsþjónustum,
sérstaklega var áherandi fögn-
uður íslenzku þjóðarinnar yfir
endurheimtu frelsi Danmerkur
og Noregs. Skeytasamband er
nú aftur komið á milli Islands
og jiessara landa og hefur ís-
lenzka ríkisstjórnin og forseti
Islands sent þjóðum þeirra,
þjóðhöfðingjum og stjórnend-
um árnaðaróskir Islendinga.
Aðrir merkisatburðir, sem
gerst hafa síðan Baldur var
seinast á ferð, eru þessir helzt-
ir:
Nokkrar þýzkar hersveitir
hafa haldið áfram að berjast
þrátt fyrir samninga um skil-
yrðislausa uppgjöf. Nú mun þó
vera búið að afvopna þær flest-
ar. Göring, sem þá var sagður
dauður, hefur fundist lifandi.
Er hann nú fangi bandamanna
og biður dóms sem striðsglæpa-
(Helgafell, maí 1942. — M. Á. þýddi.)
Baldur birtir þetta fagra kvæði, eftir norska hetjuskáldið Nordahl
Grieg, í tilefni af því að norska þjóðin hefur aftur heimt land sitt úr
höndum hinna þýzku kúgara og morðingja eftir fimm ára óbærilega
áþján og gat nú haldið þjóðliátiðardag sinn, 17. maí, hátíðlegan lieima
í ættlandi sínu.
Um leið leyfir Baldur sér fyrir hönd lesenda sinna og allrar is-
lenzku þjóðarinnar að færa norsku þjóðinni innilegar árnaðaróskir í
tilefni af því, að lu'in hefur nú endurheimt „ættmold sina og astjörð“,
og óskar að henni gefist „afl til að þola frið“ og hún geti, þegar þessu
„hejvaldi er hrundið“ og „lýðfrelsi ræður“, notið lands síns í samstarfi
og bróðerni.
Evrópustyrjöldinni lokið.