Baldur - 22.06.1945, Side 1

XI. ÁRG.
ísafjörður, 22. júní 1945
18. tölublað.
Reglugerð fyj
Á bæjarsljórnari'undi (i. þ.
m. var samþykkt reglugerð fyr-
ir Rafveitu Isafjarðar og Eyr-
arhrepps.
Frumvarp að rcglugerð þess-
ari var fyrst lagt l'ram á bæj-
arstjórnarfundi fyrri hluta
maímánaðar i vor, og voru
það rafveitustj órnarmennirnir,
Högni Gunnarsson og Hall-
dór Halldórsson, sem fyrstir
fluttu tillögu um að þessi reglu-
gerð yrði sett.
Á fundinum ö. júni kom
rnálið því til aunarar umræðu.
Komu þá frám nokkrar lireyt-
ingartillögur við i'rumvarpitf.
Meðal annars var sú breyting
frá lireppsnefnd Eyrarhrepps
að nafn fyrirtækisins verði
Rafveita Isal'jarðar og Eyrar-
hrepps.
Þá var sú breyting gerð, að
í stjórxi Raíveitunnar verði
kosnir 7 menn í slað 5 áður, af
þeim verði bæjarstjóri Isa-
fjarðar sjólfkjörirm og hrepps-
nefnd Eyrarhrepps eigi þar
jafnan einn fulltrúa.
Ot af þessari breytingu urðu
nokkrar umræður á fundinum.
Fulltrúar Sósíalistaflokksins'
voru andvígir því að bæjar-
stjóri væri sj álfkjörinn í raf-
veitustjórn, en alþýðuflokks-
menn, sem nxest börðust fyi'ir
þessu ákvæði, í'ökstuddu það
með því, að á þann liátt væri
flokki, sem meirihluta hefði í
bæjarstjðrn, tryggður rneiri-
hluti i rafveitustjórn, og með
því töldu þeii’, að öllu lýðræð-
islegu í’éttlæti væri fullnægt.
Jón Jónsson, bæ j ai’f ulltrúi
Sósíalistaflokksins, benti liins-
vegar á að þetta væri mjög
mikill nxisskilningur á eðli lýð-
ræðis. Hér væri um að ræða
fyrirtæki, sem væri eign al-
mennings í þessum tveimur
sveitafélögum en alls ekki ein-
livei’s einstaks flokks. Það væri
því ekkert lýðræðislegt réttlæti
að ti-yggja t. d. meii’ihluta-
flokki í bæjai’stjórn Isafjarðar
meirihluta í rafveitustjórn nxeð
því að gefa honum einn rnann
í stjórnina sjálfkjörinn. Með
því væri aðeins tryggt flokks-
eini’æði yfir þessu fyrirtæki al-
mennings. Hefðxi t. d. fulltrúar
minnihlutans í bæjarstjóni
Isafjarðar og fulltrúi Eyrar-
lirepps sameiginlegá meiri-
hluta í í’afveitustj órn, væri
auðvitað sjálfsagt og sam-
kvæmt lýðræðisreglum að svo
væri.
Alþýðuflokksmennirnir gátu
ir Rafveituna.
litlu svai-að þessum í’öksemd-
unx Jóixs, eix lýstu því yfir, að
þeir ætlixðu ekki að í'ara að
í’öki’æða við Jóix klæðskera unx
lýðræði.
En þi’átt fyi’ir það, að rök
þeirra í'eyndust ckki haldbeti’i
en þetta, var tillagan unx 7
nxanna rafveitustjórn og bæj-
arstjóra sjálfkjörinn samþykkt
á fundinum xxieð ölluxxx greidd-
uixi atkvæðunx, gegn tveimur,
atkvæðum fulltrúa Sósíalista-
flokksins.
Hér er ekki kostur á að
skýra frá elni þessarar reglu-
gerðar. Með samþykkt hennar
hefur það þó áunnist, að þessu
volduga fyrirtæki verður eftir-
leiðis stjórnað eftir ákveðnunx
regluni. Dagleg stjórn þess
vei’ður í liöndunx sérfróðs
nxanns, er ber ábyrgð á rekstri
þess. Með þessu ætti að' vera
tryggt, ef framkvæmt vei’ður,
að stjói’ii og rekstur Rafveit-
unnar breytist til batnaðar, en
á því er áreiðanlega i'ull þörf.
-----O------
Óæðri manntegund?
[Þessi grein kom í Bankablaðinu
í desember 1944. Álítur Baldur að
hún eigi erindi til fleiri en þeirra
er það lesa og leyfir sér því að
láta hana koma að öðru sinni fyrir
almenningssjónir.]
„Það' hefur okkur kvenfólk-
ixxu i Landsbaiikaixum löixgum
þótt við brenna, að störi' kai’la
væru hærra metin en okkar og
fundizt það gilda, bæði þegar
um launagreiðslur og stöðui',
sem eittlivað lieita, er að ræða.
Ýmsar röksenxdir fyrir þessu
nxati hafa verið bornar á borð
fyrir okkur, þegar við höfuxxx
beðið uixx þær, og er þá fyrst
sú, að slíkt lxið saxxia ætti sér
stað alstaðar annars staðar. Að
vísxr er þetta ekki nákvæmlega
rétt, því að dæixxi unx jafna
stöðu kynjanna nxá sjá bjá
kenxxurunx og ýnxsu faglærðu
l'ólki og að því leyti ei’unx við
bankastarfsnxenn sambærilegir
við áðurnefnda starfsnxanna-
hópa, að hjá okkur ganga karl-
menn og kvexxfólk jöfnuixx
höndum að söixiu störfunuixx.
Auk þess verður það að kallast
liarla léttvæg afsökun: Að af
því Jón beitir órétti er sjálf-
sagt fyrir nxig að gera það líka.
Menn vcrða ákaflcga upjjnænx-
ir, þegar þeir reka sig á, að
rangsleitni er beilt, að maðiir
nú ekki tali um, þegar slíkt er
gert i stói’unx stíl og vaixtar þá
ekki kappið að fordæma, en
þegar unx óréttinn i launanxál-
um kvenna, er að ræða, ja, þá
er allt öðru nxáli að gegna, þá
hefur samvizkan allt í einu
fengið sér dúr, íxxexxn yjxixta
öxluxxx og brosa lxáðslcga, en
þeir, senx svíkja þessi saixitök
axlayptinga og háðsbi’osa — af
heimsku eða öðruixi ástæðum
— láta fjúka sleggjudóma, svo
seixx að kvenfólkið sé ýmist
hyskið eða latt, eða jafnvel
þetta allt i seixn. Við slíka
nxexxn er ekki orði eyðandi. Það
þax’f engunx getum að því að
leiða, að xneðal kvenfólks er
misjafnt starfsfólk alveg eins
og meðal karhnanna, og í þessu
sambandi langar nxig til að
minna á þann vísdóm, senx
segir, að fólk sjái lxelzt þá galla
hjá öðriun, sem einkenna það
sjálft. Þá er ein röksemdin sú,
að kvenfólk rjúki i burtu og
gilti sig, sé jal'nvel ekki nema
2—3 ái’, liæsta lagi 5 og eklci
taki að launa það eins og þann
starfskrafl, senx er til franxbúð-
ar. Eix lítum nú á starfsaldur
stúlkna í Landsbankanum.
Finim stúlkur eru búnar að
vera yfir 20 ár, finmx yfir 14
ái’, tvær yfir 11 ár, þrjár yfir
8 ár, fjórar í 3 ár og þrjár eru
alveg nýjar í staríi. Og enn þá
er verið að bið'a eftir, livort
þetta kvenfólk gifti sig ekki.
Er þá eliki úr vegi að athuga,
hvernig starfsaldursákvæðið er
skilið, þegar um karlinenn er
að ræða. Hér vil ég nefna
dæmi. Fyrir þrem árum komu
hingað í bankann tveir ungir
piltar með verzlunarskóla-
nxenntun og litla reynslu í
ski’ifstofustöri’um. Eftir 2l/> árs
þjónustu eni þeir komnir upp
i launaflokk 1. aðstoðarnxanns,
þangað senx illnxögulegt er fyr-
ir kvenfólk að komast, þó að
það hafi stúdentsmenntun og
að auki framhaldsmenntun og
jafnvel allt upp í sjöfaldan
stai’fsárafjölda á við þessa
ungu nxenn að baki sér. Hér
er annað dæmi. Stxilka, senx er
lxér í Landsbankanum núna,
var áður búin að vei’a 7 ár hjá
einu útibúi Útvegsbankans, en
hefur verið síðastliðin tæjx 15
ár i Landsbankanunx og fór
eitt ár utan til framhaldsnáms
með leyfi bankans, konxst ekki
fyrr en á seinustu áranxótum í
hæstu laun í 2. aðstoðarmanns-
flokki.
Ekki bendir skipting starfa í
bankanum á, að stúlkurnar séu
ver að' sér og athyglisvert ei',
að þær eru 28% skrifstofu-
fólksins, þrátt fyrir sterka and-
stöðu við ráðningu þeii-ra til
bankans. Þessi tala gefur nxér
tilefni til að spyrj a ykkur, góð-
ir hálsar, senx álítið að konan
taki vinnuna frá ykluir nxeð
því að ganga inn í l'lestar at-
vinnúgreinar þj óðféhxgsins,
livora álitið þið skæðari keppi-
naut ykkar á vinnumarkaðn-
unx, þá konu, sem er jöfn ykk-
ur í kaupi, eða hina, senx tek-
ur allt að hélmingi lægri laun
fyrir sönxu störf? Amiars er
það leiðinleg i'irra i þjóðfélagi,
senx talar eins mikið unx frelsi
og jafnrétti, jafnvel bræði’alag,
eins og við Islendingar gerunx,
að tæpur helmingur þjöðar-
innar skuli skoða sig sem sér-
réttindastétt, sem hinn helm-
ingurinn taki æitthvað frá, ef
hann gerir kröfur til jafnrétt-
ar í lífsgæðunum.
Ýmsar fleii’i ástæðui’, en fyrr
eru nefndai’, eru gei'nar fyrir
þvi, að' launa kvenfólk lægra
en karhnenn, svo sem, „að
alltaf sé venja að gefa karl-
mönnum tækifæri til að safna
í sarpinn", og að því er mér
skilst, fyi’ir stofnun væijtanlegs
lieimilis. Nú er slíkt fyrirtæki
stofnað af tveinx, en sú skoðun
virðist í’íkjandi, að' karlmaðui’-
inn einn stofni heimilið; það
er nógu gott fyrir sálai’heill
konunnar að ganga þar inn
slypjx og snauð, sneydd þeirri
ánægj utilfinningu, að hafa
lagt sinn skerl' til stofnunar
heiixiilisins. En núverandi
launafyrirkomulag ætlar kon-
unni að hala rétt í sig og á og
lengi framan al' ekki einu sinni
]xað og liafi lnin einn eða
fleiri á l'ranxfæri sínu, senx er
mjög algengt, liefur lífið lield-
ur smátt að bjóða henni.
Nú er ekki svo að skilja, að
vei’ið sé að liafa á móti því, að
fólk, sem stofnar til hjóna-
lxands og á sín börn í fullrl sátt
við siðsama borgara, njóti þess
i hærri launum, en að gefa ó-
giftum karlmönnum „tækifæri
til að safna í sarpinn“ frekar
en ógiftu kvenfólki, sé ég ekki
ástæðu til, því að, mér vitan-
lega, er það óþekkt Tyi’irbi’igði
að lána xit á loforð um stofnun
fyi’irtækis, og er hér jafnvel
ekki einu sinni loforð fyrir
hendi, enda oft ekki fránx-
kvæmt það, sem mér skilst að
til sé ætlazt.
Um framtakssemi unga
mannsins, alnxennt, í fyrr-
nefndri söfnun, leyfi ég nxér
að efast.
Ég hef nú í’eynt að taka til
Framh. á 4. síðu.