Baldur - 18.08.1945, Blaðsíða 3

B A L D U R
95
BALDUR (Vikublað)
Árgangur kostar 10 krónur
Gjalddagi 1. júlí
Ritstjóri og ábyrgðarm.:
Halldór Ólafsson
Ritstjórn og afgreiðsla:
Odda, Isafirði,
.• Pósthólf 124
SjómaitnaskéSi
á ísalrði.
Það hefur lengi verið áhuga-
mál oklcar Isfirðinga að sjó-
mannaskóli yrði reistur hér og
starfrœktur. Ber margt til þess
að við höfum liaft áhuga á
þessu, bæði það, að vagga ís-
lenzkrar sjómannafræðslu stóð
hér á Vestfjörðum og nauðsyn
þess að hinum mörgu sjómönn-
um hér gæfist kostur á að
nema sj ómannafræði heima,
en þyrftu ekki að leita til ann-
ara héraða.
Nú fyrir nokkru hefur skrið-
ur komist á þetta mál, sem
vonir gefur um að einhver
árangur náist.
I vetur tók skipstjórafélagið
Bylgj an sj ómannaskólamálið
til umræðu, skrifaði ýmsum
fyrirtækjum hér í bænum og
óskaði fj árstuðnings þeirra til
að koma hér upp sjómanna-
skóla. Jafnframt lofuðu starf-
andi skipstj órar og stýrimenn
í Bylgjunni að leggja fram um
500 kr. hver í þessu skyni.
Málaleitun þcssi fékk yfir-
leitt góðar undirtektir og hefur
á þennan hátt safnast nokkuð
fé.
Þá hefur bæjarstjórn kosið
mann til að starfa með nefnd
frá Bylgjunni að undirbúningi
málsins.
Allt eru þetta spor í áttina.
Nú munu einhverjir telja
það óþarft að reisa hér sjó-
mannaskóla, þ'egar nýbúið er
að byggja stórt liús fyrir slíka
stofnun í Reykjavík. En þetta
er mesti misskilningur.
Það er nú fullkomlega víst •
að skipum tjjjölgar hér á landi
mjög á næstu árum og þar að
auki verða það stærri skip yf-
irleitt en áður hafa verið. Það
verður því að gera meiri kröf-
ur um lærdóm þeirra, er þeim
stjórna, en skipstjóra á minni
skipunum. Sumir hafa talað
um að veita mætti undanþágur,
en það mætir að vonum mót-
spyrnu meiraprófsmanna, enda
engin ástæða til að draga á
þann hátt úr þeml kröfum,
sem gerðar eru um lærdóm
skipstjóra og stýrimanna á
stærri skipum.
Það má því telja víst að að-
sókn að stýrimannaskóíánum í
Reyld avík aukist mikið á næst-
unni og það svo, að hann verði
meira en fullskipaður. Verður
þá full þörf á sjómannaskóla
hér.
Þá ihá benda á það, að
reynslan hefur sýnt, að ungir
menn, sem fara annað til náms,
Viotal vio Hauk Helgasoa fulítrúa
Sðsíalistafloklcsins í Viðskiptaráði og
stjórnarskrárnefnd.
Haukur Helgason er fyrir dómara og formanns Við-
nokkru síðan kominn lieim og
dvelur nú hér i bænum um
skeið, en hann hefur eins og
kunnugt er verið fjarverandi
frá áramótum síðustu og starf-
að sem fulltrúi Sósíalista-
flokksins í Viðskiptaráði og i
milliþinganefnd í stjórnar-
skrármálinu.
Baldur notaði þetta tæki-
færi og leitaði frétta hjá hon-
um.
Hver eru aðalverkefni Við-
skiptaráðs?
— Aðalverkefni Viðskipta-
ráðs er að stjórna gjaldeyris-
og innflutningsmálum, auk
þess heyrir skömmtunarskrif-
stofa ríkisins undir ráðið, enn-
fremur hefur Viðskiptaráð út-
hlutað rúmi í þeim skipum,
sem íslenzkir aðilar ráða yfir
og siðast en ekki síst heyra
verðlagsmálin undir það.
Það hafa oí’ðið töluverð
blaðaskrif í sambandi við
heildsalamálin. Getur þú gefið
mér nokkrar upplýsingar við-
viðvíkjandi þeim?
— Eins og kunnugt er gerð-
ust nokkrif heildsalar hrotleg-
ir við verðlagsákvæðin, og hef-
ur Viðskiptaráð allt frá ára-
mótum urinið að rannsókn
þeirra mála, og nú hal’a þau
verið afhent sakadómara. Mál
þessi eru ákaflega yfirgrips-
mikil og er því ekki hægt að
segja hvenær megi vænta
dóma í þeim.
— Ritstjóri Skutuls sagðist í
vetur hafa gengið á fund saka-
koma oft ekki heim aftur,
heldur leita sér atvinnu ann-
ars staðar. Gæfist þcim hins-
vegar kostur á að læra heima
í sínu héraði eru langtum meiri
jíkur til þess að þeir héldu á-
fram að starfa þar, svo framar-
lega sem þess væri kostur.
Að lokum skal þess svo getið,
að á undanförnum árum hefur
tæplega verið hægt að hafa hér
hin svonefndu stýrimanna- og
vélstjóranámskeið, vegna hús-
næðisleysis.
Allt þetta, sem hér hefur
vérið bent á, sannar, að nauð-
synlegt er að hér verði liið
hráðasta reistur sjómanna-
skóli, bæði fyrir stýrimenn og
vélstjóra, sem veitir mönnum
að minnsta kosti meiri réttindi
en námskeið þau, sem hér hafa
verið haldin í siglingafræði og
vélgæzlu. Við erum hér að
reisa húsmæðraskóla og álít-
um að það sé nauðsynj averk.
En er þá ekki jafnmikil nauð-
syn að við byggjum skóla fyrir
þá stéttina, sem hér færir alla
hjörg í hú? Ég hygg að allir
geti verið sammála um að svo
sé.
skiptaráðs og óskað að fá að
kynna sér réttarskjölin í máli
S. Árnason & Co., en veihð
neitað. Er þetta rétt? Og, ef
svo er, hvernig stendur þá á
neituninni?
— Það £v rétt að ritstjóra
Skutuls var neitað um að sjá
réttarskjölin af þeirri einföldu
ástæðu að málið var þá í rann-
sókn og er það enn, og það er
ekki i samræmi við settar
reglur að gefa óviðkomandi
aðilum upplýsingar um mál,
sem eru í rannsókn. Annars
get ég bætt því við að það eru
þrír aðilar sem fjalla um þessi
mál, dómsmálaráðherra, saka-
dómari og Viðskiptaráð. Það
hefði því verið eðlilegast að
ritstjóri Skutuls hefði fyrst
snúið sér til dómsmálaráðherr-
ans, flokksbróður síns, um
upplýsingar, þótt ég hins veg-
ar búist við að það hefði eng-
an árangur horið.
Það er þá ekki að húast við
upplýsingum um þessi mál fyr
en rannsókn er lokið?
— Nei.
Ég sé i Þjóðviljanum að S. I.
S. hefur neitað Kaupfélagi
Siglfirðinga um viðskipti. Get-
ur þú skýrt nokkuð nánar lrá
því?
— Það er alveg rétt að
framsóknarafturhaldið i S. I.
S. neitaði K. S. um viðskipti af
þeirri ástæðu að Breiðfylking-
unni á Siglufirði, fraxhsókn,
sj álfstæðismönnum og krötum,
tókst ekki að sölsa undir sig
stjórn félagsins. — Með þessu
athæfi ætlaði S. I. S. að hindra
það, að upp undir helmingur
Siglfirðinga gæti fengið nauð-
synjar sinar hjá þeirra eigin
vérzlunarfélagi, Kaupfélagi
Siglfirðinga, og sýnir þetta at-
liæfi þá ófyrirleitni, sem fram-
sóknarafturhaldið getur sýnt,
þegar svo ber undir.
Samkvæmt beiðni K. S. tók
Viðskiptaráð þetta mál strax
til athugunar og munu gjald-
eyris- og innflutningsleyfi hér
eftir verða afgreidd beint til fé-
lagsins og allsherj akvóti S. I. S.
lækkaður að sama skapi. Um
leið sló Viðskiptaráð þvi föstu,
a.ð hvert einstakt kaupfélag
innan S. I. S. getur fengið
að ráðstafa sjálft gjaldeyris-
og innflutningsleyfum sínum,
en venjan liefur vecið að S. I.
S. hefur fengið þessi leyfi
vegna hinna ýmsu kaupfélaga,
sem í því eru.
—- Þetta er áreiðanlega'mjög
mikilsverð ákvörðun. En —
svo ég snúi mér a.ð öðru, —
má húast við aukaskammti af
sykri í sumar ,til sultu- og
saftgerðar?
— Ástandið er nú þannig,
að þi’átt fyrir marg ítrekaðar
tilraunir liefur ekki tekist að
fá meira en 3600 tonn af syki’i
til landsins i ár, á móti 5400
tonnurn i fyrra. Viðskiptaráð
lækkaði þvi 1. febrúar s.l. syk-
urskammtinn til iðnaðar um
helming, ennfremur var neyzlu-
skammturinn núna nýlega
lækkaður að fjórða hluta, eða
úr 2 kg. í 1,5 kg. á mann á
mánuði. Að sjálfsögðu hefur
Viðskiptaráð athugað mögu-
leika á að úthluta aukasykur-
skannnti vegna sultu- og saft-
gei’ðai’, en ennþá er ekki útséð
um hvort möguleikar verða á
því. Auðvitað er mjög æskilegt
að hægt verði að úthluta þess-
um skammti.
— Er ekki ákveðið i lögum
um Viðskiptaráð að það skuli
lagt niður eigi síðar en sex
mánuðum eftir lok Evrópu-
styrjaldarinnar?
— Jú, eftir þessuin lögum á
að leggj a ráðið niður eigi siðar
en 4. nóvember i liaust. Hins
vegar er ég þeirrar skoðúnar
að ekki sé hægt, að svo stöddu,
að sleppa öllum hömlum af,
innflutningnum og held ég að
alrnenn skoðun þeirra manna,
sem við þessi mál fást, sé
að annað hvort vei’ði Við-
skiptax’áð látið starfa áfram
eða ný stofnun látin taka við
verkefnum þess. Þannig er mál
með vexti, að innstæður bank-
anna erlendis eru því nær ein-
göngu í pundum og dollurum.
Innstæður í pundum.fara vax-
andi, en þar á móti fara inn-
stæður í dollurum minnkandi,
þar sem við, enn sem komið
ei’, þurfum að flytja nauð-
synjavörur okkar frá Ameríku.
Nú er dollarinn raunveru-
lega eini frj álsi gj aldeyrii’inn i
heimsviðskiptum. Ef gengið er
um of á dollarainnstæður okk-
ar, þá getur það oi’ðið hættu-
legt liýsköpuriaráforaium rík-
isstjórnarinnar. Þess vegna
lield ég að ekki þurfi aðeins að
halda áfrarn starfi Viðskipta-
ráðs, heldur verði elcki hj á því
komist að taka upp áætlunai’-
húskap, ekki eingöngu viðvikj-
andi iramleiðsluvörum, eins og
nú er að nokkru leyti,-heldur
einnig viðvíkjandi neyzluvör-
um.
Nú langar mig til að frétta
eitthvað frá stjórnai’skrár-
nefnd. Hvað getur þú sagt mér
fi’á störfum hennar ?
— Stjórnarskrárnefnd hefur
haldið marga fundi, hæði ein
sér og með aðstoðarnefndinni.
Ennfremur hefur verið lokið
við þýðingar á stj ói-narskrám
nokkurra ríkja og eru þau
plögg nú til athugunar hjá
nefndarmönnum. — Nefndar
fundir munu væntanlega hefj-
ast á ný í septemberbyrjun, en
áætlað er að frumvarp að
stjórnarskrá verði lagt fyrir
vetrarþingið 1946.
-------0