Baldur - 03.10.1945, Blaðsíða 2

110
B A L D U R
'§ $
> Skammtað úf skrínunni. §
Bækur og blöð.
Sjómannablaðið Víkingur,
septemliei’blaðið, er nýkom-
ið út.
Blaðið hefst á athyglisverðri
^rein eftir ritstjórann, Vopnin
kvödd, þar sem hann rœðir
ófriðarlokin og framtíðarhorf-
ur mannkynsins. Næst er grein
eftir Henry Halfdánarson,
Fleetwood og íslenzku fiski-
mennirnir, kemur hann þar
með þá athyglisverðu tillögu
að i Fleetwood verði starfrækt
íslenzkt sjómannaheimili, þar
sem íslenzkir sjómenn geti átt
athvarf, er þeir dvelja þar.
Fleetwood hefur i báðum
heimsstyrjöldunum verið aðal-
bækistöð íslenzkra skipa við
sölu á afla þeirra til Bretlands,
og greinarhöf. telur líklegt og
æskilegt að svo verði í fram-
tíðinni, þó að friður sé kom-
inn á, og aðrar leiðir virðist
nú opnar um stundarsakir.
Þá birtist þarna viðtal við
bæjarstjórann hér á Isafirði
um framtíð ísfirzkrar útgerð-
ar og fiskiðn. 1 þessu viðtali er
sú missögn, að h.f. Valur, sem
átti togarann Skutul, er talið
eigandi eins Sviþjóðarbátsins,
sem hingað er væntanlegur,
en eins og kunnugt er, verður
nýtt félag, h.f. Skutull eigandi
þessa báts og á það ekkert
skilt við li.f. Val. Væntanlega
verður þetta leiðrétt í næsta
blaði Víkingsins.
1 greininni Selveiðar í Norð-
urhöfum, birtir Guðm. Gísla-
son Hagalín áskorun ásamt
greinargerð, ér atvinnumála-
nefnd og bæjarstjórn Isafjarð-
ar sendu Alþingi i febrúar
1944, um að athuga möguleika
á að hefja selveiðar héðan.
Var þessi áskorun send vegna
tillögu er sósíalistar fluttu þá
í bæjarstjórn um þetta mál.
Af öðru efni blaðsins má
nefna Karfaveiðar og karfa-
vinnslu, kafli úr skýrslu um
10 ára starf Fiskimálanefndar,
framhald greinarinnar um
Sandgerði, en sú grein er upp-
haf á grcinaflokki er nefnist
Otgerðarstaðir og verstöðvar
og byrjaði í næsta blaði á
undan. Kvæði, eftir Guðmund
Inga, og Hrafn Hrafnsson, sög-
ur o. fl.
Auk þess sem hér hefur ver-
ið talið birtist að staðaldri i
Víkingnum skemmtigreina-
flokkurinn, Á frívaktinni. Frá
hafi til hafnar, fréttapistlar
um útvegsmál o. fl. og Ljóða-
bálkur.
Blaðið er jafnan prýtt fjölda
mynda.
Ritstjóri Víkingsins er Gils
Guðmundsson rithöfundur.
Nýtt kvennablað
6. árg., 5 tbl. er nýkomið út.
Athyglisverðasta greinin i
þessu blaði er Orlof hús-
mæðra, eftir Jónínu Líndal,
Lækjamóti. Af öðru efni blaðs-
ins rná nefna: Samtök, eftir
Nönnu Ólafsdóttuí’, bankarit-
ara, Eini kvenguðfræðingur Is-
lands. Minningar, eftir önnu
Norðdal, Kristveig Björnsdótt-
ir, ðftir Svöfu Þorleifsdóttur,
Hjálp handa Kína, eftir Rann-
veigu Schimdt. Sjötta lands-
þing Kvenfélagasambands Is-
lands, Fulltruafundur Kven-
réttindaíelags Islands, kvæði,
sögur o. m. fl.
Nýtt kvennablað flytur jafn-
an fræðandi og kvetjandi
greinar um málefni er kven-
fólkið varðar, ritstjórar þess
og útgefendur eru þær Guðrún
Stefánsdóltir og María J.
Knudsen.
Áskell Löve:
Islenzkar jurtir.
Þetta er efn af félagsbókum
Máls- og menningar í ár.
Mál og menning keypti meg-
inliluta upplagsins af útgef-
anda bókarinnar, Ejnar
Munksgaard í Kaupmanna-
höfn, en bókin er prentuð í
Svíþjóð, þar sem höfundur
hefur dvalið undanfárin ár við
nám og starf.
1 formála segir höfundur-
inn:
„Þessi bók er skrifuð til að
bæta úr þörfinni og gera sem
flestum auðið að nafngreina
íslenzkar jurtir öruggt og án
ofmikilla erl'iðleika, meðan
fullkomin útgáfa af Flóru Is-
lands er í undirbúningi“.
Sumir munu ef til segja, að
bók eins og þessi eigi lítið er-
indi til almennings, og muni
ekki njóta mikilla vinsælda.
En þetta er hinn mesti mis-
skilningur. Þeir eru áreiðan-
lega fáir, sem ekki hafa á-
nægju af blómum og öðrum
gróðri og ekki mun það
draga úr þeirri ánægju, ef þeir
geta af eigin ramleik lært að
þekkja þær jurtategundir,
sem þeir sjá. í kringum sig, en
það er hægt með aðstoð þess-
arar bókar. Það er því miklu
líklegra að þessi bók eigi vin-
sældum að fagna meðal al-
mennings og félagar í Máli og
menningu muni þakka félag-
inu fyrir að gefa þeim kost á
að eignast hana.
Undur veraldar,
aukabókin, sem félagsmönn-
um í Máli og menningu gefst
kostur á að fá með sérstöku
áskriftarverði, mun koma um
næstu mánaðarmót.
Áskrifendur geta fengið bók-
ina, i bandi og mun það kosta
12—15 krónur rexinband og
um 30 kr. skinnband. En til
þess að hægt sé að ákveða live
mörg eintök á að binda af
bókinni þurfa áskrifendur að
láta umboðsmenn félagsins
vita hvort þeir vilja fá hana
í bandi og hvernig. Það eru
því tilmæli umboðsmanns Múls
og menningar hér, Magnúsar
Guðmundssonar, Sundstræti
31, að þeir áskrifendur, sem
óska að fú bókina í baiuli, láti
hann vita það sem allra fyrst.
,,ÞaS var ég hafSi háriS . .. “
Höfundur Stjórnmálabréfa • frá
Reykjavík segir í Skutli 19. f. in.
að Alþýðuflokknum hafi algerlega
verið bolað frá þátttöku í Fiski-
málanefnd og nefndin virðist nú
alveg undir stjórn kommúnista.
Eftir þessum ummælum að
dæma, læst þessi bréfritari vera
mjög gleyminn á það, sem gersl
liefur í íslenzkuin stjórnmálum fyr-
ir tiltölulega fáum árum.
Það er því ástæða til að rifja
upp fyrir honum og öðrum, sem
trúnað kunna að leggja á orð hans,
lögin um Fiskimálanefnd, en fyrsta
grein þeirra hljóðar svo:
„Ríkisstjórnin skipar þriggja
manna fiskimálanefnd eftir til-
nefningu þriggja stærstu þifig-
flokkanna".
Þegar þessi lög voru sett var Al-
þýðuflokkurinn einn af hinum
„þremur stóru“, átti 10 þingmenn
og áhrifa hans gætti verulega, bæði
innan þings og utan. Flokkurinn
naut þá þeirra sérréttinda innan
Alþýðusambands Islands, að að-
eins Alþýðuflokksmenn máttu þá
gegna þar trúnaðarstörfum. Af
þessum ástæðum var flokkurinn
því ákaft fylgjandi, að þessi á-
kvæði voru sett um skipun Fiski-
málanefndar.
Kommúnistaflokkurinn — síðar
Sameiningarflokkur alþýðu — Só-
'síalistaflokkurinn — átti aftur á
móti þá ekki nema sárfáa þing-
menn og hinir „þrír stóru“ héldu
þeim eins rækilega „utan garðs“
og unnt var; mátti þá með sanni
segja að foringjar Alþýðuflokksins
tækju að sér að verja garðinn fyr-
ir hina stóru flokkana, líkt og
tryggt og fylgispakt húsdýr. Gerðu
þeir það bæði af eðlishvöt og á-
huga, en jafnframt vegna þess að
þeir höfðu von um góð bein að
launum.
Þá voru sæludagar framsóknar-
Isafjarðarbréf.
25. september.
Þár sem mér virðist, að þið,
blessaðir ritstj órarnir hérna,
sinnið næsta lítið bæjarmál-
efnunum, þ. e. málum, sem sér-
staklega varða íbúa Isafjarð-
ar, sendi ég þér bréfkorn
þetta.
Ég ætla nú fyrst að halda
mér viðjnatinn. Þótt það þyki
ekki háfleygt, þá er matur
mannsins megin, og mér virð-
ist horfa til mikilla vandræða
með mjólk hérna í bænum, og
máske fleiri fæðutegundir,
sem ómögulegt er án að vera.
Þeim, sem koma hingað til
bæjarins bláókunnugir, hlýtur
að verða starsýnt á, að klukk-
an átta árdegis, eða alllöngu
fyrir þann tíma, sem sölubúðir
eru opnaðar, safnast fólk sam-
an við einar búðardyr i bæn-
úm. Hvað er um að vera? má
gesturinn spyrja sjálfan sig,
og þó einkum ef svo bæri til,
að hann sæi einkennisbúinn
lögregluþjón í hópnum, til
þess að varna því að fólk
træðist undir i þrönginni við
dyrnar- eða inni í búðinni.
Þetta, fólk er að slást um að ná
sér í mjólkurdropa. Til þess
að verða svo heppinn er um
ásta, þjóðstjórnarvalda og Finna-
galdurs.
„ . .. nú sést ekkert, nú sésl
ekkerl — niörnndan á mér“.
Þetta var nú „hérna fyr um ár-
ið“. En svo voru seinustu kosning-
ar og þá skipti verulega um. Sósí-
alistaflokkurinn fékk eftir þær
kosningar 10 þingmenn og var þar
með orðinn þriðji stærsti flokkur-
inn í landinu, en Alþýðuflokkur-
inn missti þrjú af sínum þingsæt-
um og fylgið lirundi af honum,
sérstaklega í Reykjavík.
Þegar því Fiskiinálanefnd var
endurskipuð 30. inarz 1944 varð
fulltrúi Alþýðuflokksins í nefnd-
inni að víkja þar sæti samkvæmt
lögum, sem Alþýðuflokkurinn hafði
sjálfur verið með að setja, en full-
trúi Sósíalistaflokksins kom í
nefndina í hans stað.
Alþýðuflokkurinn á því sjálfur
sök á hvernig komið er, bæði með
því að stuðla að því, að fyrnefnd
ákvæði voru sett um skipun nefnd-
arinnar og með þeirri pólitískri
starfsemi er reitti af honum allt
fylgi og svifti hann allri tiltrú
fólksins.
Tröllatrú á kommúnistum.
Fiskimálanefnd er nú þannig
skipuð, að sjálfstæðismenn eiga
þar einn fulltrúa, framsóknarmenn
annan og sósíalistar (kommúnist-
ar, sem bréfritari kallar svo) þann
þriðja, en svo er trú bréfritara
mikil á síðast talda nefndarmann-
inn og þeim flokki, sem hann er
fulltrúi fyrir, að honum virðist
hann einn öllu ráða í nefndinni. —
Það er mikið álit, sem þessi bréf-
ritari liefur á kommúnistum en
traust hans á fulltrúum Framsókn-
ar- og Sjálfstæðisflokksins er sann-
arlega ekki upp á marga fiska,
þar sem honurn virðist einn komm-
unisti liafa algerlega ráð þeirra í
liendi sér.
að gera að koma nógu
snemma. Oftast eftir að líður
að liausti, er mjólkin uppseld
um klukkan tíu, og marga
daga í viku er enga mjólk
að fá. Það er því von, að fólk-
ið sæki fast að ná í þá litlu
mjólk, sem fáanleg er.
Það mun nú ekki fyrir
hendi i bili að auka mjólkur-
aðfluttninga hingað að neinu
ráði. En annað er fyrir hendi,
og ætti raunar að vera fyrir
löngu framkvæmt, það er að
skammta mjólkina með mjólk-
urseðlum eða mjólkurkortum,
og þann tíma árs, sem minnst
er um mjólk, ættu börn, gam-
almenni og sjúklingar að sitja
fyrir með mjólkina.
Til þess að mj ólkurskömmt-
unin verði sem réttlátust og
jöfnust, verður að taka saman
alla mjólkuraðflutninga hing-
að, svo og mjólkurframleiðslu
bæjarins og bæjarbúa og deila
því í íbúafjöldann, þó þannig
að börn, gamahnenni og sjúkl-
ingar fái sem næst nauðsyn-
legum skammti. Með þessu
einu, og samvizkulegri fram-
kvæmd á því, er tryggð rétt-
lát skömmtun og skipting
mjólkurinnar.
Auðvitað væri það hlutverk
bæj arstj órnarinnar að beita
(Framhald á 4. siðu.)