Baldur - 27.10.1945, Side 1

XI. ÁRG.
ísafjörður, 27. okt. 1945
31. tölublað.
Hin nýju fræðslulög.
Þingkosningarnar í Frakklandi.
Kommúnistaflokkurinn hefur fengið flest atkvæði
og flest þingsæti.
Á Alþingi er nú verið að
leggja fram nijög mikilsverð
frumvörp til nýrra fræðslu-
laga, sem munu gerbreyta
allri tilhögun fræðslu- og
skólamála á landi hér og gera
alþýðu langt um auðveldara
að afla sér æðri menntunar,
en verið hefur liingað til.
Frumvörp þessi verða sjö að
tölu. Þau voru undirbúinn af
milliþinganefnd í skólamálum,
sem skipuð var 30. júni 1943,
en eru á þessu þingi flutt af
meirihluta menntamálanefnd-
ar neðri deildar, Barða Guð-
mundssyni, Sigfúsi Sigurhjart-
arsyni og Gunnari Thorodd-
sen, að beiðni Brynjólfs
B j arnasonar menntamálaráð-
herra.
Að þessu sinni birtir Baldur
það af þessum frumvörpum,
er snertir skólakerfi og
fræðsluskyldu, og er það svo-
hl j óðandi:
„1. gr. Allir slcólar, þeir sem
kostaðir eru eða styrktir af al-
mannafé, mynda samfellt
skólakerfi.
2. gr. Skólakerfið skiptist í
þessi fjögur stig: 1. barna-
fræðslustig, 2. gagnfræðastig,
3. menntaskóla- og sérskóla-
stig, 4. háskólastig.
Á barnafræðslustiginu eru
barnaskólar. Á gagnfræðastig-
inu eru unglingaskólar, mið-
skólar og gagnfræðaskólar. Á
menntaskóla- og sérskólastig-
inu eru menntaskólar og sér-
skólar. Á háskólastiginu er
háskólinn.
3. gr. Barnaskólar eru fyrir
börn á aldrinum 7—13 ára.
Barnafræðslunni lýkur með
carnaprófi.
4. gr. Unglingaskólar, mið-
skólar og gagnfræðaskólar
taka þegar við að loknu barna-
prófi. Þeir greinast í tvenns
konar deildir, bóknámsdeild
og verknámsdeild, eftir því, á
hvort námið er lögð meiri
áherzla.
Unglingaskólar eru tveggja
ára skólar. Nám í þeim jafn-
gildir námi í tveimur neðstu
bekkjum gagnfræðaskóla. Því
lýkur með unglingaprófi, og
veitir það rétt til framhalds-
náms í miðskólum og gagn-
fræðaskólum.
Miðskólarnir eru þriggja ára
skólar. Nám í þeim jafngildir
námi i þremur neðstu bekkj-
um gagnfræðaskóla. Þvi lýkur
með landsprófi, miðskólaprófi.
Það veitir rétt til inngöngu í
sérskóla og menntaskóla með
þeim takmörkunum, er kunna
áð verða settar í lögum þeirra
eða reglugerðum. Þó veitir að-
eins próf úr bóknámsdeild rétt
til inngöngu i menntaskóla og
aðra sambærilega skóla.
Gagnfræðaskólar cru fj ög-
urra ára skólar. Þó er fræðslu-
málastjórn heimilt að leyfa
gagnfræðaskólum í sveitum að
veita aðeins tveggj a ára
fræðslu að loknu unglinga-
prófi. Nemendur gagnfræða-
skóla ganga eftir 2 eða 3 ár
undir sama próf sem nemend-
ur unglingaskóla og miðskóla..
Burtfararpróf úr gagnfræða-
skóla, gagnfræðapróf, veitir
rétt til náms í þeim sérskólum,
er þess prófs krefjast, og til
starfs við ýmsar opinberar
stofnanir.
5. gr. Menntaskólar skulu
vera samfelldir fjögurra ára
skólar og greinast í deildir eft-
ir því, sem þörf krefur. Burt-
fararpróf þaðan, stúdentspróf,
veitir rétt til háskólanáms.
Um sérskóla segir í lögum
þeirra og reglugerðum hvers
um sig.
6. gr. Til inngöngu í háskóla
þarf stúdentspróf. Þó getur há-
skóladeild krafizt viðbótar-
prófa, ef þörf gerist. Háskól-
inn greinist í eins margar
deildir og þurfa þykir, eftir
því sem ákveðið verður í lög-
um hans og reglugerð.
7. gr. Kennsla er veitt ókeyp-
is i öllum skólum, sem kostað-
ir^jeru að meiri hluta af al-
mannafé.
8. gr. öll börn og unglingar
eru l'ræðsluskyld á aldrinum
7—15 ái’a og skulu ljúka
harnaprófi og unglingaprófi,
svo fi'amai'lega sem þau hafa
til þess heilsu og þx’oska.
Heiixiilt er þó sveitarfélögum
með samþykki fræðslustjórn-
ar að hækka fræðsluskyldu-
aldur til 16 ára.
9. gr. Nú getur nemandi ekki
stundað skyldunánx sökunx
fjárskorts, og skal þá veita
styrk til þess af almannafé.
10. gr. Nánai’i ákvæði unx
framkvænxd á fi’æðslu, skijxaxx
skóla hvers stigs og fjárfram-
lög ríkis og svéitai’félaga til
skólahaldsixxs skulu sett i lög-
um og reglugei’ðum fyrir skóla
hvers stigs“.
-------0-------
Eftir þeinx fréttum, senx
boi’ist liafa af frönsku þing-
kosningununi á sunnudaginn,
hefur íranska þjóðin fylkt sér
unx þá flokka, senx höfðu for-
ustuna í baráttunni gegn Þjóð-
vei’junx. Atkvæðatölur og þing-
mannafjöldi þriggja stærstu
flokka voru, eftir siðustu fi’étt-
um, sem hér segir:
Kommúnistaflokkurinn fékk
4 526 000 atkv., 151 þingm.
Alþýðlegi lýðveldisflokkurinri
4 488 000 atkvæði, 142 þing-
nxenn, Sósialdemokrataflokk-
urinn 4 320 000 atkv., 139 þing-
nxenn.
-Ekki er kunnugt unx úrslit í
nýlendunum, en þar á að kjósa
62 þingmenn, nenxa í Algiere.
Þar fengu kommúnistar 4
þingnxenn kj örna, Alþýðlegi
lýðveldisflokkurinn 3, sósíal-
denxokratar 1, radikalar 1 og
íhaldsflokkui’inn 1.
Hægi’i flokkarnir hafa stór-
tapað fylgi.
Róttæki flokkurinn, senx áð-
Þa.ð var fyrrihluta októbér-
nxánaðar árið 1915, að reyk-
vískur sjónxaður, Jón Guðna-
son að nafni, þá liáseti á botn-
vörpuskipinu Nirði, notaði
tínxann, senx hann var í landi,
til þess að ganga unx meðal
starfsbi-æðra sinna og leitast
fyrir um þátttöku í stofqun
sjómannafélags. TJndirtektir
sjómanna voru í fyi’stu daufar,
enda fáir í landi. En Jón fékk
þá í lið nxeð sér tvo áhuga-
nienn- utan sj ómannastéttar-
innar, þá Ólaf Fi’iði’iksson,
senx þá var ritstjóri blaðsins
Dagsbi’ún, og Jónas Jónsson
fi-á Hriflu, og nokkra seinna
var boðað til fundar til þess að
undii’búa félagsstofnun.
Þessi fundur var haldinn
laugardaginn 19. október 1915
í ,Good-Tenxplaralxúsinu í
Reykjavík. Mættu þar í fund-
arbyrjun nær 50 nxanns, og
voru það því nær allt sjónxenn.
Miklar unxræður urðu á
fundinum og að þeim loknunx
var samþykkt einróma að
stofna sj ónxannafelag, en í því
skyldu eingöngu vera hásetar.
Nefnd var kosin til þess að
ur var stæi’sti flokkur franska
þingsins, hefur nú aðeins 19
þingmenn.
I þj óðai’atkvæðagreiðslunni,
sem fór franx jafnt og kosning-
arnar, var samþykkt með yfir-
gnæfandi meirihluta atkvæða
að þingið slcyldi vera stjórn-
laga þing og með um 10 milj.
atkv gegn 5 nxilj. atkv. að
stjói’nin skyldi vera óháð þing-
inu.
Stefna de Gaulles hefur því
sigx-að í þjóðaratkvæðagi’eiðsl-
unni.
Konur höfðu í fyrsta skipti í ^
Frakklandi kosningarétt og
kjörgengi í þessum kosning-
um. Náðu 29 konur kosnirigu,
þar af 15 frá kommúnistum, 8
frá Alþýðlega lýðveldisflokkn-
unx og 2 frá sósíaldemokrötum.
Talið er líklegt að Alþýðlegi
lýðveldisflokkurinn og sósíal-
demokratar nxuni vinna saman
í þinginu og fylgja de Gaulle
að málum.
senxja uppkast að lögum fyrir
félagið og hoða til stofnfund-
ar. Þessir nxenn voru kosnir i
nefndina: Guðleifur Hjörleifs-
son. Jón Guðnason, Hjörtur
Guðbi’andsson, Ölafur Fi’ið-
riksson, Jónas fi’á Hriflu, Jósep
Húnfjörð og Ól. Guðmundsson.
Nefndin boðaði síðan til
fundar í Bárubuð 23. oktp-
ber 1915 og á þeim fundi var
stofnað Ilásetafélag Reykja-
víkur, senx nú lieitir Sjó-
mannafélag Reykj avíkur.
Á stofnfundi vannst ekki
tinxi til að kjósa stjórn félags-
ins. Það var gert á fundi 29.
október og ,áttu þessir nxenn
sæti í fyrstu stjórn þess: Jón
Bach, formaður, Jósep Hún-
fjörð, varaform., Ólafur Fi’ið-
í’iksson, ritari, Guðmundur
Kristj ánsson, féhirðir, Guð-
leifur Hjörleifsson varaféhirð-
ir, Bjöx-n Blöndal Jónsson, að-
stoðarmaður og Jón Einarsson
(yngi’i), aðstoðai’nxaður.*-
Endurskoðendur voru kosn-
ir: Jónas Jónsson frá Hi’iflu,
Grímur Hálconarson og Jón
Guðnason.
fcAð loknum þessunx fundi
Sjómannafélag Reykjavíkur.
1915 — 23. okt. — 1945.