Baldur - 20.01.1946, Blaðsíða 1

ÚTGEFANDI: SÖSIALISTAFÉLAG ISAFJARÐAR
XII. ÁRG.
ísafjörður, 20. janúar 1946
tölublað.
íhaldsflokkurinn og krataflokkurinn eru
málsvarar auðvaldsstefnunnar.
Sósíalistaflokkurinn einn er
málsvari alþýðunnar.
Alþýðán kýs sinn eigin flokk — Sósíalistaflokkinn.
(Dtdráttur úr fyrrihluta af
framsöguræðu Hauks Helga-
sonar á borgarafundinum 17.
þ. m.)
Isfirðingar!
Núverandi kjörtímabili bæj-
arstjórnarinnar er að verða
lokið og gengið verður til nýrra
kosninga 27. jan. n. k., eins og
ykkur öllum er kunnugt um.
Sérhver sá, sem uppfyllir • lög-
ákveðin skilyrði, nýtur þess
réttar að kjósa, en á honum
hvílir jafnframt sú skylda að
gera sér vel grein fyrir því um
hvað kosið er. Þetta síðara er
j afnþýðingarmikið hinu fyrr-
• talda — og verður að fylgjast
að, því ellá getur rétturinn til
að kj ósa orðið einskis virði eða
jafnvel verri en ekki neitt. Því
svo getur farið, að vegna þess,
að kjósandinn hefur ekki gert
sér vel ljóst um hvað kosið er,
þá getur hann hæglega kosið
sjálfum sér og allri alþýðu
manna til meins. Við sósíalist-
ar leggjum því mikið upp úr
því, að allir kjósendur viti-um
hvað þeir eru að velja, hvað
þeir í raun og veru eru að gera
þegar þeir ganga að kjörborð-
inu og setja kross á atkvæða-
seðil sinn. Ég vil því í þessari
framsöguræðu okkar sósíalista
reyna að gera ljósar skoðanir
okkar öllum þemi háttvirtu á-
heyrendum, sem hér eru í
kvöld. Við sósíalistar byggjum
pólitískar skoðanir okkar á
þekkingu, á vísindalegum
grundvelli, og við viljum því
að öll alþýðamanna öðlist
þessa þekkingu, þar sem okkur
er vel ljóst, að hver sá ein-
staklingur, sem þekkir lögmál
þess þjóðfélags, sem við búum
við, auðvaldsþjóðfélagsins, og
sem jafnframt þekkir lögmál
sósíalismans, hann verður sósi-
alisti.
Við sósíalistar teljum, að í
væntanlegum kosningum sé í
raun og veru kosið um tvennt
í einu: 1 fyrsta lagi er kosið
um það, hverjir eigi að stjórna
bæjarfélagi okkar næstu fjög-
ur árin og í öðru lagi á milli
auðvaldsstefnunnar annarsveg-
ar og sósíalismans hinsvegar.
Við sósíalistar teljum, að
þegar kjósandinn setur kross
á kjörseðil sinn þá er hann,
jafnframt því að velja forráða-
menn fyrir bæjarfélagið, að
skipa sér í sveit, annaðhvort
með auðvaldsstefnunni . eða
með sósíalismanum. Þótt Isa-
fjörður sé lítill bær, þá er hann
eitt brot af landinu, eitt brot
af veröldinni, og sérhver ís-
firzkur kjósandi verður þvi að
taka þátt í þeirri baráttu, sem
á sér stað í þessari sömu ver-
öld.
Síðast þegar bæjarstjórnar-
kosningar fóru hér fram, í jan-
úar 1942, stóð yfir einn hinn
hrikalegasti hildarleikur, sem
sagan greinir frá. Baráttan stóð
þá ^im hvort nazisminn ætti að
ráða yfir þjóðunum og halda
þeim undir sínu þunga oki um
aldir eða hvort þjóðirnar ættu
að ráða sér sjálfar. Drslit voru
þá tvísj'n, en miljónir manna
voru hnepptar í ánauð og
aðrar miljónir drepnar. —
Mikið vatn hefur runnið til
sjávar á þessum fjórum ár-
um — og margt hefur gerst.
Styrjöldinni er lokið með sigri
Bandamanna og nazisminn að
velli lagður, a. m. k. í bráð. Frá
-því að styrjöldinni lauk liafa
margar kosningar fram farið i
fjölmörgum löndum heims,
ýmist héraðsstj órnarkosningar
eða þingkosningar.
Um hvað hefur fólkið í þess-
um löndum kosið í þessum
kosningum?
Það hefur kosið um tvennt.
Það hefur annarsvegar kosið
um völdin í viðkomandi hér-
aði eða viðkomandi landi, en
hinsvegar hefur fólkið jafn-
framt verið að velja á milli
auðvaldsstefnunnar annarsveg-
ar og sósíalismans hinsvegar.
Dm hið sama og við sósíalistar
teljum að væntanlegar kosn-
ingar snúist um og það af sömu
ástæðu, af því að héruðin úti í
heimi, af því að löndin úti í
heimi eru brot af allri veröld-
inni.
Af hverju kýs alþýða ver-
aldarinnar svo tvíþætt í dag
frekar en áður fyrr?
Vegna þess að dýrkeypt
reynsla undanfarandi hörm-
ungarára hefur ýtt á alþjTðu
auðvaldslandanna að skoða
niður í kjölinn það þjóðskipu-
lag, sem 5/6 hlutar veraldar-
innar býr enn við, auðvalds-
þj óðskipulagið. Og alþýðan
hefur opnað augun fyrir þeirri
staðreynd, að það er þetta
skipulag þjóðfélagsins, sem
ber i skauti sínu slíkar mefn-
semdir sem kreppur, atvinnu-
leysi, sult og_eymd miljóna, og
síðast en ekki sizt styrjaldir.
Af hverju eru þessar mein-
semdir og reyndar miklu fleiri
samtengdar kapitalistisku
þjóðfélagi? Vegna þess, að í
slíku þjóðfélagi byggist allur
atvinnuvegur aðallega á gróða-
von þeirra, sem eiga atvinnu-
tækin. M. ö. o. markmið fram-
leiðslunnar er ekki þörf eða
þarfir fólksins sjálfs, heldur
gróðavon þeirra fáu einstakl-
inga, sem ráða yfir atvinnu-
tækjunum. 1 slíku þjóðfélagi
skortir því allt atvinnulíf þann
öryggisgrundvöll, sem nauð-
synleýur er til þess að tryggt
sé, að allir hafi atvinnu, að
allir njóti góðrar lífsafkomu,
að allir geti lifað fullkomnu
menningarlífi, en auðvitað ætti
þetta að vera hið mikla tak-
mark allrar framleiðslu — og
það er það í sósíalistisku þjóð-
félagi.
Aðaleinkenni kapitalistisks
þj óðfélags er því einkarekstur-
inn og sú skipulagslausa fram-
leiðsla, sem honum fylgir.
Gróðavonin er sú stjarna, sem
siglt er eftir, en ekki þarfir
fólksins. Sem dæmi má nefna
framleiðslu á landbúnaðarvör-
um hér á okkar landi. Við Is-
lendingar þurfum meiri mjólk
og mjólkurafurðir, en við get-
um fengið í dag. Samt sem áð-
ur er þessi mjólk ekki fram-
leidd. Hinsvegar er kjötmagn-
ið, sem framleitt er hér á landi
svo mikið, að ýmist þarf að
senda mikinn hluta þess út úr
landinu, og greiða jafnfrámt
með því ærið fé, eða því er
kastað í hraungjótur á Suður-
landi. Nú liggur ekkert nær en
að hugsa sér, að nokkur hluti
þeirra bænda, sem framleiða
kjöt — of mikið kjöt — gætu
snúið sér að mjólkurfram-
leiðslu, en það er ekki gert
vegna þess, að sérhver bóndi
þarf ekki að hugsa nema um
sinn eigin hag og hann græðir
meira á því að framleiða kjöt,
þótt því sé kastað í hraunið,
heldur en mjólk sem nauðsyn-
leg ér handa landsmönnum.
Þetta er ekki bændanna sök
sem slíkra heldur þess skipu-
lagsleysis, sem ríkir. Og þetta
dæmi gefur glögga hugmynd
um hið kapitalistiska þjóðfé-
lag, sem við búum við. Maður
sér greinilega einkareksturinn,
gróðavonina, sem öllu stjórn-
ar, og skipulagsleysið.
Þannig er það í öllum auð-
valdsheiminum. Afleiðingin
verður líka sú, að á fárra ára
millibili, skapast ástand í
heiminum, sem kallast kreppa.
En kreppur lýsa sér í offram-
leiðslu í vissum atvinnugrein-
um, stöðvun framleiðslunnar á
mörgum sviðum, atvinnuleysi,
o. s. frv. Og einn dag eru svo
miljónir og aftur miljónir at-
vinnulausar, eymd og sultur
ríkir hjá þehn mikla fjölda,
sem lepur dauðann úr kráku-
skel. Hvert landið fyrir sig
reynir að bæta úr markaðstapi
á einum stað með því að vinna
markað a öðrum. Þannig
reyndum við Islendingar hér á
árunum að vinna markað fyrir
fiskafurðir okkar í Suður-
Ameríku þegar Spánn brást
sem kaupandi að saltfiskinum.
Þegar um stærri þjóðir er að
ræða þá endar þessi barátta
um markaði í styrjöldum, sem
svo breiðast út um veröldina.
Samanber síðustu styrjöld,
sem í raun og veru hófst vegna
þess, að Hitler vildi ráða yfir
mörkuðum veraldarinnar,
þannig að þýzka þjóðin græddi
sem mest á kostnað allra. ann-
arra þjóða en þetta mætti mót-
spyrnu Bandamanna.
^Þannig er það, að kreppur,
atvinnuleysi og styr j aldir
fylgja í kjölfar þess þjóðskipu-
lags, sem við búum enn við.
Sósíalisminn hinsvegar lítur
svo á, að það eigi að hafa þarf-
ir allra fyrir augum, það og
það eitt eigi að vera megin-
markmið allrar framleiðslu í
veröldinni. Af því leiðir að
framleiðslan þarf að vera í því
lagi, að hún geti fullnægt þess-
9