Baldur - 21.06.1946, Blaðsíða 2

2
B A L D U R
> Skammtað ú.v skrínunni. f
undirbúningi málsins stóð var
þessi:
Fulltrúi þeirra i bæjarstjórn
greiddi atkvæði með þvi að
bærinn legði 200 þús. kr. að
svo komnu og meira, ef þörf
gerðist, í hlutafélag, sem öll út-
gerðarfélög í bænum höfðu á-
kveðið að stofna, til þess að
koma hér upp fiskiðj uveri,
enda höfðu allir aðilar komið
sér saman um hlutafélagsform-
ið.
Tillaga um samlag' kom
aldrei formlega fram.
Aftur á móti greiddi bæjar-
fulltrúi sósíalista atkvæði gegn
tillögu alþýðuflokksfulltrú
anna um að bærinn legði fram
400 þús. kr., en Samvinnufélag-
ið og Njörður h. f. settu það
að skilyrði fyrir þátttöku sinni
í félaginu, eins og kunnugt er.
Byggist sú afstaða fulltrúans á
því, að hagur bæjarsjóðs er
ekki það góður eftir 24 ára
stj órn kratanna, að hann væri
aflögufær um fram það sem á-
kveðið var á fjárhagsáætlun.
Urslitakostir Samvinnufé-
lagsins og Njarðar, þar sem
þessi félög ganga að nokkru
frá fyrri skilyrðum, voru
aldrei send bæj arstj órn, held-
ur Björgvin Bjarnasyni. Sósíal-
istar höfðu því enga aðstöðu til
að taka afstöðu um þau, enda
slcyldi þeim svarað samstund-
is.
Þegar svo búið var að stofna
tvö félög og beiðni kom frá
Fiskiðjusamlagi Isfirðinga um
200 þús. kr. framlag bæjar-
sjóðs, fékk fulltrúi sósíalísta
í bæjarstjórn samþykkta til-
lögu um að fresta málinu, til
þess að reynt yrði til hlýtar að
sameina alla aðila um eitt iðj u-
ver.
Síðan hefur þetta gerst.
Fyrir tilstilli sósialista sendi
meirihluti bæj ai’stj órnar eftir-
farandi tillögu til samkomu-
lags:
Undirritaðir bæjarfulltrúar meiri-
hluta bæjarstjórnar lsafjarðar höf-
um í tilefni af samþykkt bæjar-
stjórnar 10. maí s. 1. ákveðið að
snúa okkur til stjórna Fiskiðjuvers-
ins h. f. og Fiskiðjusamlags ls-
firðinga, og leggjum fram eftirfar-
andi tillögur sem samkomulags-
grundvöll í fiskiðjuversmálinu:
1. Bærinn ábyrgist hlutafé það,
sem á vantar 1 millj. krónur í Fisk-
iðjuverinu h. f., fáist innan bæjar
fyrir 1. okt. n. k., enda leggi þá
allir aðilar Fiskiðjusamlagsins
fram áður lofuð framlög sín til þess
félags í Fiskiðjuverið h. f.
2. Þátttaka verði heimil öllum
félögum og einstaklingum, sem eru
í Fiskiðjusamlagi Isfirðinga, svo og
öðrum félögum og einstaklingnm í
bænum.
3. Byrjunarhlutaféð verði ekki
aukið fyrr en í októbern. k., þann-
ig að félögum og einstáklingum á
lsafirði gefist- kostur á að auka
framlag sitt að afstaðinni síldar-
vertíð.
4. Ákvæði 14. gr. félagslaga Fisk-
iðjuversins h. f., um arðsúthlutun
breytist þannig að í stað orðsins
„hluthafa“ í setningunni „og því
næst eftir verðmæti keyptra og
seldra afurða lilutliafa í krónum“
o. s. frv., komi orðin „viðskipta-
manna búsettra á lsafirði“.
5. Fjölgað verði í stjórn félags-
ins, þannig að hana skipi 5 menn.
Með tilliti til þess, að umsókn-
ir um lán úr Stofnlánadeild Lands-
banka Islands eiga að hafa borist
Nýbyggingarráði til umsagnar fyr-
ir 20. þ. m., er nauðsynlegt að svar
yðar við samkomulagstillögum
þessum hafi borist eigi síðar en 18.
þ. m.
Meirihluti bæjarstjórnar leggur
kapp á að fullt samkomulag náist
um byggingu fiskiðjuversins, og er
reiðubúin til að hafa milligöngu
um viðræður milli aðila eftir því
sem þörf krefur.
Isafirðii, 15. júní 1946.
Virðingarfyllt
(Undirskriftir.)
I þessum tillögum er í höf-
uðatriðum gengið að öllum
þeim skilyrðum, er Samvinnu-
félagið og Njörður h. f. settu í
úrslitakostum þeim, er þeir
sendu Björgvin Bjarnasyni, að
því viðbættu, að hér er ákveð-
ið að arði skuli úthlutað eftir
viðskiptum til allra þeirra Is-
firðinga, er skipta við félagið
að undanteknum 5% til hlut-
hafa og framlagi til sjóða fé-
lagsins.
Þegar þetta er ritað, hefur
stjórn samlagsins ekki svarað,
en búast má við svari hennar
í dag. Hinsvegar lýsti Hannibal
Valdimarsson því yfir á fundi,
er Sjómannafélag ísfii’ðinga og
verkalýðsfélagið Baldur héldu
um fiskiðjuversmálið 18. þ. m.,
að það væri sitt persónulegt á-
lit, að þessu yi’ði lxafnað og
ennfremur kvaðst hann ekki
sjá ástæðu til að leggja bæði
félögin niður í þeirri von að
sameining tækist um nýtt fé-
lag.
Þrátt fyrir þetta svar Hanni-
bals skal hér engu um það
spáð, hvert svar samlagsstj órn-
ar verður.
Á sjómanna- og vei’kalýðs-
fundinum var samþykkt til-
laga um að fisldðj uverið yrði
starfrækt á samlagsgrundvelli
og greiddu þeir sósíalistar, ér
fundinn sóttu, henni atkvæði,
og sýndu þar með að þeir. ei’U
fylgj andi samlagi og vilj a sam-
eina öll útgerðarfélög i bænurn
á þeim gi’undvelli.
Aftur á móti kom það fram
í þessari tillögu að alþýðu-
flokksmenn eru svo gjörsam-
lega fallnir frá fyrri afstöðu
um framlag bæjarins, að þeir
telja jnögulegt að bæinn
leggi ekkert fram og gera þar
með ráð fyrir að endanlegt
stofnfé verði 1 miljón kr. i
stað iy2 miljón kr. eins og alla
tíð hefur verið gert ráð fyrir,
og áreiðanlega mun ekki reyn-
ast of mikið.
Af því, sem hér hefur verið
sagt, geta allir séð, að sósíal-
istar leggja áherslu á, að sam-
komulag fáist í þessu mikla
nauðsynjamáli allra Isfirðinga.
Sósíalistaflokkurinn mun líka
halda þessum sáttatilraunum
áfram, ef samkomulag tekst
ekki á grundvelli þeirra til-
lagna, sem nú liggja fyrii’, og
birtar eru í þessari grein, og
beita til þess öllum þeim áhríf-
Er ritfrelsi á Islandi?
Þetta mun vafalaust þykja óþörf
og heimskuleg spurning, og er það
von. I stjórnarskránni er það bein-
línis tekið ákveðið fram, að mál-
frelsi og ritfrelsi megi aldrei
skerða á Islandi. En þrátt fyrir
þetta ágæta ákvæði í stjórnar-
skránni er þessi spurning ekki á-
stæðulaus, og skulu hér nefnd
nokkur dæmi því til sönnunar.
Þáttur Leikfélags Reykjavíkur.
Eins og önnur blöð í Reykjavík,
hefur Þjóðviljinn, aðalmálgagn
Sósíalistaflokksins, birt dórha um
leiksýningar, sem þar hafa verið.
Til þess að skrifa þessa dóma, hef-
ur blaðið jafnan valið hæfustu
menn til þeirra hluta, sem álitu
skyldu slíkrar gagnrýni að segja
kosti og lesti á því, sem fram var
borið og vera almenningi til leið-
beiningar.
Forustumenn Leikfélags Reykja-
víkur virðast hins vegar hafa álitið,
að hlutverk blaðagagnrýninnar
væri aðeins að hrósa því, sem fé-
lagið byði almenningi til sýnis. —
Það gerðu gagnrýnendur Þjóðvilj-
ans ekki, heldur settu út á það, sem
þeim þótti aðfinnslu vert. Þetta
líkaði forystumönnum leikfélags-
ins ekki og óskuðu að þessu yrði
breytt. En er það fékkst ekki gripu
þeir til þess ráðs að neita að aug-
lýsa leiksýningar félagsins í Þjóð-
viljanum. Þeir vissu, að blaðið átti
í vök að verjast fjárhagslega, og
mátti illa við að missa af auglýs-
ingatekjum, þótt litlar væru. Þess
vegna var nú gripið til þessarar
alræmdu hótunar liins sterka gegn
þeim, sem veikari er:
—■ Ef þú ekki liugsar og talar
eins og ég vil, þá svelti ég þig. En
sem betur fór, fyrir Leikfélag
Reykjavíkur, en ekki fyrir Þjóð-
viljann, því hann var jafn lifandi
og dauður, livort sem hann fékk
þessar auglýsingar eða ekki, þá
hætti það við að framkvæma þessa
hótun, og Þjóðviljinn hefur haldið
áfram að birta sína ágætu gagn-
rýni um leiksýningar þess, al-
menningi og leikendum til lærdóms
og gagns.
Kvikmyhdaliúsin koma til
sögunnar.
1 vetur tók Þjóðviljinn upp þá
nýbreytni í íslenzkri blaða-
nm, sem þeir hafa yfir að ráða.
Og það er vegna þess, að sósíal-
istar hafa ekki talið það væn-
legt til sátta í málinu, að hefja
um það blaðadeilur eins og
Skutull hefur gert, að Baldur
hefur leitt hjá sér að svara ó-
sannindavaðli og rógi hans í
sambandi við þetta mál, enda
þótt fullkomin ástæða hafi ver-
ið til þess, og hlutur alþýðu-
flokksmanná sé ekki sem
glæsilegastur ef ofan af þeim
væri Hett, og má í því sam-
er flett.
......0-------
Afmælisdagar.
Þrír ágætir borgarar hér í bæn-
um áttu nýlega sextugsafmæli, en
þeir eru: Elías J. Pálsson, kaup-
maður, 11. þ. m. — M. Simson
ljósmyndari á livítasunnudag og
Sumarliði Yilhjálmsson bæjarpóst-
ur 13. þ. m. Ennfremur átti Þóra
J. Einarsson sjötugsafmæli 6. þ. m.
og Árni J. Auðuns fertugsafmæli 19.
þ. m.
mennsku, að birta að staðaldri
dóma um þær kvikmyndir, sem
sýndar eru. Þetta var mjög vinsælt
meðal almennings.
I þessari gagnrýni blaðsins eru
hispurslaust sagðir kostir og gall-
ar þeirra kvikmynda, sem á boð-
stólum eru, og lélegar myndir fá
þar að verðleikum harða dóma.
Þetta líkar kvikmynda húsaeig-
endum ekki. Þeir sjá réttilega, að
þetta getur orðið til þess, að al-
menningur fer að gera hærri kröf-
ur um val þeirra kvikmynda, sem
honum eru sýndar, — af því leiðir
að kvikmyndahúsin verða að sýna
vandaðri og dýrari myndir og
gróðamöguleikar þeirra minnka.
Slíkt geta þessir gróðabrallsmenn
ekki þolað, og þá er gripið til þess
ráðs að hætta að auglýsa í Þjóð-
viljanum og hætta að senda blað-
inu aðgöngumiða á bíó. Með þessu
á að þagga niður gagnrýni blaðs-
ins.
En bíóin í Reykjavík hafa áður
stráffað Þjóðviljann á þennan liátt.
Það var á Finnagaldurstímunum.
Blaðið hélt áfram að koma út eftir
sem áður, og svo verður einnig nú,
einhver ráð mun það líka hafa til
þess að ná í bíómiða, svo að þessi
vinsæla gagnrýni þess getur haldið
áfram eftir sem áður, þrátt fyrir
þessi bolabrögð bíóeigenda. Þau
verða þeim einum til ævarandi
minnkunar.
Hér er hætla á feröum.
Þessi lierferð bíóeingenda gegn
ritfrelsinu hefur óneitanlega sínar
skoplegu hliðar, er gerir þá að við-
undrum-í augum alþýðu. En hér er
einnig alvara á ferðum. Nokkrir
inenn, sem fengið hafa aðstöðu til
að græða fé á kostnað almennings,
ætlar sér, í krafti peningavaldsins
að ráða livað sagt er og skrifað
um það, sem þeir græða peninga á
að selja almenningi, í þessu tilfelli
kvikmyndir. Taumlausari fyrirlitn-
ingu á rétti manna til að tjá liugs-
anir sínar og skoðanir í ræðu og
riti er ekki hægt að hugsa sér, og
sú þjóð er sannarlega siðferðilega
illa á vegi stödd, sem ekki fyllist
viðbjóði gegn því að beitt sé refsi-
aðgerðum í þeim tilgangi að tak-
marka ritfrelsi á Islandi, og rís
sem einn maður gegn því.
Sfldarverðið hækkar.
Síldarverð hækkar um 67,6
prósent frá í fyrra.
Stj óm síldarverksmiðj a
ríkisins samþykkti það á fundi
sínum 6. þ. m., að síldarverðið
í sumar skyldi verða 31 kr. á
málið. Er hér um geysilega
hækkun að ræða frá i fyrra, en
þá var síldarverðið aðeins kr.
18,50 á málið.
Dagana áður hafði stjórn
síldarverksmiðj a ríkisins setið
á fundum i Reykjavik til að
ræða jnnsan undirbúning að
rekstri verksmiðjanna i sum-
ar.
Gömlu ríkisverksmiðjurnar
verða væntanlega tilbúnar að
taka á móti síld í lok þessa
mánaðar, en afköst þeirra bafa
verið aukin um 4000 mál á
sólarhring frá því í fyrra. Nýju
verksmiðj urnar á Siglufirði og
Skagaströnd verða ekki tilbún-
Framhald á 4. síðu.