Baldur - 30.08.1946, Blaðsíða 2

2
B A L D U R '
X X
I Skammtað úp skrínunni. I
í fáum orðum
H. Q. Wells, breski rithöf-
undurinn heimsfrægi, lézt í
London 13. þ. m. 79 ára að
aldri. Hann var heimsfrægur
íyrir bækur sínar um þjóðfé-
lagsmál og framtíðartækni.
Alls hefur hann skrifað um 100
bækur. Nokkrar bækur hans
hafa verið gefnar út á íslenzku.
Þrír forvígismenn Islendinga
i Vesturheimi, þeir Einar Páls-
son, ritstjóri Lögbergs. Stefán
Einarsson, ritstjóri Heims-
kringlu, og Grettir Á. Jóhanns-
son ræðismaður Islands i
Winnipeg, ei-u staddir hér á
landi ásamt konum sínum, í
boði íslenzku rikisstj órnarinn-
ar. *
Skipaútgerð ríldsins hefur
fyrir nokkru samið um smíði
þriggja strandferðaskipa. —
Verður eitt þeirra byggt. í Ála,-
borg, og á að hafa rúm fyrir
fleiri farþega og meiri gang-
hraða en Esja. Hin tvö verða
byggð í Englandi. Þau eru
hvort um sig 350 smálestir. Eru
þau ætluð til strandferða, eink-
um vöruflutninga, en hafa
bæði nokkurt rúm fyrir far-
þega.
Slcip það, sem byggt er í
Álaborg, verður væntanlega
búið i haust, en hin í febrúar
eða marz næsta ár.
Eimskipafélag Islands hefur,
eins og kunnugt er, samið um
smíði fjögurra skipa hjá Bur-
meister & Wain í Kaupmanna-
höfn. — Nú nýlega var kjölur
lagður að fyrsta þessara skipa.
Verður það 2600 smálestir að
stærð. Aflvélar skipsins verða
3700 hestöfl og ganghraði 14,5
sjómilur. Verðið er áætlað 6
milj. kr. Skipið er ætlað til
vöruflutninga.
Safn bréfa frá Karl Marx
fannst fyrir nokkru síðan í
listasafninu í Karlovy Vary
(Karlsbad) i Tékko-Slovakiu.
Bréf þessi voru 36 talsins og
eru áður óþekkt. Hafði Marx
skrifað þau, er hann dvaldi á
heilsuhæli i Bæheimi, og eru
flest þeirra til einkavinar hans
og samherja Friederich Eng-
els.
Flest eru þetta einkabréf, en
geyma jafnframt ýmiskonar
fróðleik um lífið í austurríska
keisaradæminu.
Um svipað leyti og bréfin,
fannst í gömlu húsi olíumál-
verk af Karl Marx, með eigin-
handarundirskrift hans.
1 París var mikið um hátiða-
höld 24. þ. m., en þann dag
voru liðin tvö ár síðan borgin
losnaði úr höndum Þjóðverja.
Friðun Faxafláa var tekin
til umræðu á fundi alþjóðahaf-
rannsólcnarráðsins, sem hald-
inn var í Stokkhólmi um miðj -
an þennan mánuð. Fulltrúi Is-
lands á fundinum, Árni Frið-
riksson, fiskifræðingur, hefur
skjrrt frá því að ráðið hafi
mælt með friðun flóans, og hef-
ur rikisstjórn Islands verið
beðin að kalla saman alþjóða-
fund, til þess að ræða hina hag-
nýtu hlið málsins.
Ráðstefna þingmannasam-
bands Norðurlanda var haldin
í sölum norska stórþingsins i
Osló 18.—19. þ. m.
Ráðstefnuna sátu 18 fulltrú-
ar frá Danmörku, 9 frá Finn-
landi, 26 frá Noregi, 16 frá
Svíþjóð og 4 frá Islandi. Full-
trúar Islands á ráðstefnunni
voru alþingismennirnir Bjarni
Ásgeirsson, Gunnar Thorodd-
sen, Sigfús Sigurhj artarson og
Stefán Jóhann Stefánsson. —
Einnig fór Jón Sigurðsson
skrifstofustj óri Alþingis með
þeim.
Álcveðið var að næsti Tund-
ur sambandsins verði í Reykja-
vík sumarið 1947.
Islenzku fulltrúarnir komu
heim 26. þ. m.
Dönsku fulltrúarnir í dansk-
islenzku sanminganefndinni út
af samhandsslitum Islands og
Danmerkur komu til Reykja,-
víkur 26. þ. m. Nefndin er þeg-
ar tekin til starfa.
Sjávarútvegssgning var opn-
uð í Reykjavík 26. þ. m.
Við opnun sýningarinnar
flutti atvinnumálaráðherra,
Áki Jakobsson ræðu. Ræddi
hann aðallega um markaðs-
horfur íslenzkra, sjávarafurða
og, benti á nauðsyn þess að
vinna markaði i sem flestum
löndum í stað þess að binda
viðskipti við fá lönd eins og
gert hefur verið á-undanförn-
um árum. Einnig talaði Hall-
dór Jónsson, framkvæmda-
stjóri Fiskimálanefndar, for-
maður nefndar þeirrar, er und-
irbjó sýninguna.
Á sýningunni er fjöldi línu-
rita, er sýnir þróun sjávarút-
vegsins, likön og myndir af
skipum af jhnisum gerðum, og
frá jnnisum tímum, vélalíkön,
veiðarfæri og fjölda margt
fleira, er að sjávarútvegi lítur.
Þetta er fyrsta sjávarútvegs-
sýningin, sem höfð er hér á
landi.
Frá Súgandafirði
hefir blaðið þær fréttir, að
þar hafi verið talsverð vinna
frá því í byrjun júní við liúsa-
bygg-ingar, vegalagningar og
hafnargerð. Unnið liefir verið
við að leggja upphlaðinn og
steinsteyptan bílveg fyrir Spill-
irinn út í Staðardalinn. Þá er
áformað að bæta tveimur eða
þremur steinkerum framan
við hafnargarðinn og hafa 12—
14 menn unnið að byggingu
þeirra frá því í byrjaðan júní.
Ibúðarhús eru þrjú í smíðum á
Suðureyri og auk þess er H. f.
Isver að láta byggja fullkomna
Afmæli, sem gleymdust.
Skutull, sem koin út s. 1. þriðju-
dag, 27. ágúst, birtir grein í tilefni
af því, að 18. ágúst voru liðin 160 ár
síðan Isafjörður fékk kaupstaðar-
réttindi.
Jafnframt er sagt frá því, að Isa-
fjörður hafi fengið bæjarréttindi
26. janúar 1866.
1 undirfyrirsögn greinarinnar er
þess sérstaklega. getið, að þessa
merkisafmælis liafi að engu verið
minnst, og er það rétt. Þetta er svo
áréttað í greininni sjálfri með svo
felldum orðum: „Svo er að sjá,
sem forráðamenn bæjarins hafi
ekki haft hugmynd um þetta merk-
is afmæli Isafjarðar. Að minnsta
kosti var þess ekki minnzt hér að
neinu. Ekki svo mikið að hér sæ-
ist dreginn fáni að hún, hvað þá
meira“.
Þessi ummæli bera það greini-
lega með sér að þau viðhefur mað-
ur, sem getur frómt úr flokki talað
og liefur að minnsta kosti vitað um
þetta afmæli áður en afmælisdag-
urinn rann upp!! En í tilefni af
þessu væri þó ekki nema gaman
að athuga, hvort þetta er í fyrsta
skipti, sem þetta merkis afmæli
Isafjarðar gleymist.
Við þá athugun er þess fyrst að
ininnast, að 26. janúar s. 1. voru
liðin 80 ár síðan ísafjörður fékk
bæjarréttindi. Þessi afmælisdagur
var því engu ómerkari en 18. ágúst.
En ekki inan ég eftir neinum sér-
stökum hátíðahöldum þann dag.
Ég held, að hann hafi alveg
gleymst. Þá er rétt að líta til baka
um tíu ár, til ársins 1936, en það
ár var einmitt liðin hálf önnur öld
síðan Isafjörður fékk kaupstaðar-
réttindi. Þetta voru mjög merkileg
tímamót í sögu bæjarins og for-
ráðamenn bæjarins, sem þá voru,
hljóta að hafa munað eftir því. Ég
man þó ekki eftir að hafa heyrt
getið um nein sérstök liátíðahöld í
tilefni af þessum degi, og eitt er
víst: 1 Skutli frá þessum tíma er
þéssa afmælis hvergi minnst. Sama
er að segja um 26. janúar þetta ár.
Hans er heldur ekki minnst í
Skutli, og ég man heldur ekki eftir,
að hans væri minnst á einn eða
annan hátt.
Þessi atliugun gefur tilefni til að
álykta, að ’ritstjóri Skutuls liafi
heldur ekki munað eftir þessu af-
mæli fyr en það .var liðið og er
líklegt að hann hafi þá lesið um
það í einhverju öðru blaði, t. d.
Lesbók Morgunblaðsins, eða hann
hafi hlustað á útvarp frá 160 ára
afmæli Reykjavíkur, heyrt þess þar
getið að 1786 fengu sex staðir á
landinu kaupstaðarréttindi og sið-
an komist að því að Isafjörður var
einn þeirra. Þó er fyrri tilgátan
sennilegri. Það er að minnsta kosti
undarlegt að Skutull skyldi ekki
beinaverksmiðju, sem ætlast er
til að taki til starfa á næstu
vertíð. Tveir bátar frá Suður-
eyri ganga á síldveiðar í sumar
og eru báðir um sömu nót.
Auk þess hafa trillur gengið á
fiskveiðar og er fiskurinn flatt-
ur í salt.
Komið hefir til mála að Súg-
1‘irðingar keyptu einn Svíþjóð-
arbát, en ennþá er óvíst hvort
af því verður.
-------O-------
Jón Hróbjartsson,
kennari, andaðist á Sjúkra-
húsi Isafjarðar í gær.
minnast þéssa afmælis, þegar hann
kom fyrst út eftir afmælisdaginn.
Það lítur helzt út fyrir, að ritstjór-
inn hafi ekki haft hugmynd um það
þá.
Annars er ástæðulaust að vera með
meting í sambandi við þetta mál,
Þar getur ekki einn öðrum láð, og
það afsakar ekki gleymsku eða
kæruleysi annara b'æjarbúa, þótt
ritstjóri Skutuls sé undir sömu sök
seldur, það er aðeins óviðkunnan-
legt, að hann skuli reyna að láta
skína í það, að liann einn sé sak-
laus af þessari gleymsku.
En hvernig stendur á að við
gleymum jafn merkilegum tíma-
mótum og þessum?
Ástæðurnar hljóta að vera marg-
ar og verður hér ekki reynt að
svara þessari spurningu.
En í tilefni af þessu væri ekki
nema rétt að við færum að kynna
okkur betur sögu bæjarins okkar,
og leggja drög að því, að hún verði
skráð, svo að gleymska, eins og
þessi þurfi ekki að endurtaka sig
oftar en orðið- er.
Taki þeir sneiS, sem eiga.
í 31. tbl. Skutuls, sem út kom 23.
þ. m., segir svo um setulið Banda-
ríkjanna á Islandi:
„... Ýmsir gerast svo djarfir að
halda því fram, að það (setuliðið)
sé ekkert nema hugarburður.
Því miður fara slíkir menn ekki
með rétt mál.
Fjöldi herbifreiða brunar ennþá
eftir islenzkum vegum. Olli ein
þeirra til dæmis umferðaslysi í
námunda við Reykjavík, rétt áður
en þing kom saman. Tugþúsunda'
lesta skip heimsækja ennþá Reykja-
víkurhöfn með birgðir til setuliðs-
ins. Umsamið var, áður en þing
kom saman, að flytja svo kallaðan
Knox-kamp á Seltjarnarnesi upp í
Hvalfjörð, til þess að endurreisa
þar hinar stóru og vönduðu bygg-
ingar, sem hér er um að ræða.
Fjöldi herskipa lieimsótti Reykja-
vík á þeim þremur vikuin, sem ég
var í borginni að þessu sinni, án
þess tilkynnt væri, að þau væru í
kurteisisheimsókn. Og þegar ég
lagði leið mína um Hvalfjörð hinn
6. ágúst, lágu þar þrjú herskip fyr-
ir landfestum.
Mega svo þeir, sem vilja, reyna
að blekkja þjóðina með því, að hér
sé ekkert setulið“.
Isfirðingar muna áreiðanlega eft-
ir því, áð Finnur Jónsson, dóms-
málaráðherra hélt því mjög ákveð-
ið fram á kjósendafundum fyrir
kosningarnar í sumar, að hér á
landi væri ekkert setulið og því vit-
anlega ástæðulaust að tala um brott-
för þess. Finnur Jónsson er því
að dómi Skutuls, einn þeirra, „sem
reyna að blekkja þjóðina með því
að hér sé ekkert setutið, og hefur
sennilega enginn gengið eins rösk-
lega fram í því og hann.
Þessi þingmaður getur því tekið
til sín bróðurpartinn af þessari
sneið Skutuls, ef hann á hana þá ,
ekki alla einn, og ritstjórinn bendli
fleiri við þetta aðeins til þess eins
að þurfa ekki að sneiða eins bert að
þessum flokksbróður sínum.
Kosningavísa.
Þegar það fréttist, að, Eysteinn
Jónsson væri fallinn í Suður-Múla-
sýsl, Hilmar Stefánsson hefði tapað
Vestur-Skaptafellssýslu úr höndum
Framsóknar og fylgið hrunið af
Hermanni í Strandasýslu, orti hag-
yrðingur einn á Norðurlandi þessa
vísu:
„Furðu snjallar fréttir kallast,
Framsókn varla réttir. við.
Eysteinn fallinn, Hermann hallast,
Hilmar skall á..........“