Baldur - 30.10.1946, Blaðsíða 2

2
B A L D U R
Y V
I
i
Skammtað tir skrínunni.
formann Alþýðuflokksins, að
við fengjum að flytja fimm til
tíu mínútna yfirlýsingu um af-
stöðu okkar til samningsmáls-
ins í tíma Alþýðuflokksins í út-
varpsumræðunum. Þegar þessu
var synjað, fóru þessir sömu
þingmenn fram á það, að for-
maður Atþýðuflokksins flytti
fyrir okkar hönd fimm mín-
útna afstöðuyfirlýsirigu í tíma
flokksins. Én þessu var líka
synjað. (Leturbreyting Hanni-
bals).
Hér þarf ekki frekari vitna
við, enda er þessi þáttur máls-
ins alþjóð kunnur.
Þá er að snúa sér að því, sem
gerst hefur og er að gerast hér
á Isafirði.
1 útvarpsfrétt í haust, þegar
samningsmálið var til umræðu
á Alþingi, var frá því skýrt, að
trúnaðarráð Alþýðuflokksins
hér á ísafirði hefði samþykkt,
með nokkurra atkvæða meiri-
hluta, áskorun um að sam-
þykkja samninginn. Til þessa
fundar var boðað á þann hátt
af hálfu amerikuagentanna, að
allir þeir, sem grunaðir voru
um að vera andstæðir samn-
ingnum, voru sniðgengnir við
fundarboðunina og annað
hvort vissu ekkert um fundinn
eða fengu vitneskju um hann
á skotspónum. Þannig voru
vinnubrögðin.
En harðast hafa deilurnar
hér á Isafirði orðið í sambandi
við kosningu Alþýðuflokksfé-
lagsins, Isafirði, á fulltrúum á
þing Alþýðuflokksins. I þeim
átökum, sem orðið hafa og nú
standa sem hæst, í sambandi
við þessa kosningu, sézt greini-
lega að ekki er eingöngu deilt
út af samningsmálinu ill-
ræmda, heldur er um að ræða
baráttu um framtíðarstefnu
flokksins, baráttu um það,
hvorir skulu hafa meirihluta á
flokksþingi, þeir, sem halda
fram róttækri stefnu flokksins
éða hinir, sem vilja að hann
verði áfram á þeirri aftur-
haldsbraut, sem hann er nú á.
Fyrir rúmri viku kaus Al-
þýðuflokksfélagið hér fulltrúa
á flokksþingið. Þessi fundur
varð mjög sögulegur, og lenti
þar í hörðum deilum. Crslit
urðu þau, eins og áður hefur
verið sagt frá, að ameríku-
agentarnir urðu í algerðum
minnihluta og fengu engan
fulltrúa kosinn.
En Adam var ekki lengi í
Paradís. Hannibal var ekki
fyrr kominn suður á þing, en
að fyrirskipun kom um það
frá foringjaklíku flokksins í
Reykjavík, að ógilda bæui
þessa kosningu. Þessari fyrir-
skipun hlýddu ameríkuagent-
arnir hér auðvitað viðstöðu-
laust og með glöðu geði. S. 1.
laugardag var auglýst á götum
bæjarins og í útvarpi, að Félag
Alþýðuflokksins héldi fund
n. k. mánudag, og það með, að
kosið yrði á flokksþing, vegna
þess að seinasti fundur hafi
ekki verið löglcga boðaður
samkvæmt 18. grein flokkslag-
anna. Þessi auglýsing vakti að
vonum mikla athygli í bænum.
Nú var það greinilegt hvað aft-
urhaldsseggirnir ætluðust fyr-
ir. Hvert mannsbarn i bænum
veit, að kosningin á fyrri fund-
inum var gerð ólögleg vegna
þess eins, og einskis annars, að
þeir urðu þar í minnihluta.
Þetta sést líka bezt, þegar
það er athugað, að á fyrri
fundinum heyrðist engin rödd
er taldi að hann væri ólögleg-
ur, og það er ekki fyrr en eft-
ir nokkra daga að sömu menn-
irnir, sem boðuðu þann fund,
gera sig að þeim fíflum að
hlýða utanað komandi skipun-
um og dæma sín eigin verk ó-
lögleg, sumir af fúsum vilja,
en aðrir vegna þess að þeir
voru neyddir til þess. Annars
eru slíkar’ aðferðir elcki nýtt
fyrirbrigði í sögu kratabrodd-
anna. Það er alkunnugt, að í
hvert sinn sem þeir verða í
minnihluta, svífast þeir alls
einskis, jafn vel ekki að gera,
sjálfa sig að a-thlægi.
Hér verður að nema staðar
í að skýra frá bardagaaðferð-
unum í þessum heimilisófriði
Alþýðuflokksins, og ér þó
mörgu sleppt. Seinni fundur-
inn í Félagi Alþýðuflokksins
var, eins og áuglýst hafði ver-
ið haldinn í fyrrákvöld. Hvorir
tveggja aðilar höfðu mikinn
viðbúnað fyrir fundinn, gengu
í húsin og söfnuðu liði eins og
í hörðum almennum kosning-
um. En þrátt fyrir allt brölt
ameríkuagentanna urðu leiks-
lok þau, að fulltrúarnir, sem
kosnir voru á fyrri fundinum,
voru allir cndurkosnir, og
unnu vinstri mennirnir þann-
ig glæsilegan sigur.
Er nú eftir að vita hvaða
fyrirskipun kemur að sunnan
næst, hvort Finnur og Stefán
Jóliann láta minnihlutann reka
meirihlutann úr félaginu, en
dæmi eru til þess, að það-hafi
verið gert innan Alþýðu-
flokksins.
-------O------
Sovétrikin og Svíþjóð
gera með sér verzL
unarsamning.
Fyrir nokkru síðan var gerð-
ur verzlunarsamningur milli
Sovétríkjanna og Svíjijóðar.
Samkvæmt þeim samningi
veita Svíar Sovétríkjunum
vörulán að upphæð einn millj-
arð sænskra króna, og eiga
vörurnar að afhendast á næstu
fimm árum. Ennfremur er
samið um vöruskipti milli
landanna til fimm ára, og eiga
þau að nema 100 mijj. króna
á ári.
Vörulánið nota Sovétríkin
til endurreisnar og aukningar
atvinnulífsins. Eru vörurnar,
sem þeir fá, aðallega miðaðar
Sanwizka Alþýðuflokksins óróleg.
Fyrir nokkrum árum birti Al-
þýðublaðið viðtal við „prófessor“
Guðmund Gíslason Hagalín, þar
sem bann skýrir frá því meðal
annars, að Alþýðuflokkurinn hér á
Isafirði eigi sér samvizku og gegni
Stefán skósmiður blutverki hennar.
Undanfarna daga hefur samvizka
Alþýðuflokksins verið órólegri en
oft áður; væri þó synd að segja, að
hún hafi alltaf verið róleg, og þess
er ekki langt að minnast að henni
Þótti breytni flokksins keyra svo
um þvert bak, að hún yfirgaf liann
og skildi hann eftir alveg sam-
vizkulausan
Orsakir óróleikans.
En hverjar eru svo orsakir þessa
óróleika Samvizkunnar?
Innan Alþýðuflokksins rísa nú,
eins og kunnugt er, harðar deilur
bæði út af afstöðunni til santnings-
ins við Bandaríkin og fleiri stór-
mála, sem efst eru á baugi í ís-
lenzkum stjórnmálum. Meira að
segja liér á Isafirði, þar sem reynt
befur verið að halda öllu sléttu og
feldu á yfirborðinu eru deilurnar
orðnar það liarðar, að þeim verð-
ur ekki lialdið leyndum lengur.
En það eru ekki eingöngu þessar
deilur innan Alþýðuflokksins,
meira að segja ekki átökin hér á
Isafirði og allt rifrildið og brigsl-
yrðin, er þeim liafa fylgt, sem
þyngst leggjast á samvizku flokks-
ins, heldur eru leikslokin, sem þar
hafa orðið, liöfuðorsök óróleika
hen nar.
Nú er af sem áSur var.
' Samvizkan má líka muna fífil
sinn fegurri. Nokkrum vikum áður
liafði á fundi í Verkalýðsfélaginu
Baldur komið fram tillaga um að
mótmæla eða minnsta kosti krefj-
ast þjóðaratkvæðagreiðslu um
samninginn við Bandaríkin. En
Samvizkan Iét lil,sín heyra ú þeim
fundi, og talaði gegn þessari til-
lögu. Rödd hennar var þá hlýtt við-
stöðulaust, málið tekið út af dag-
skrá — og beinlínis bannað að
ræða það.
Rödd samvizkunnar ekki hlýtt.
1 Félagi Alþýðuflokksins mun
Samvizkan einnig liafa látið heyra
rödd sína, en það bar engan ár-
angur, henni var ekki lilýtt.
Það er því ekki nema von að
Samvizkan sé óróleg. Hún vildi
við þaríir á því sviði, en þær
eru vélar til janiskonar fram-
leiðslu og samgöngubóta, tog-
arar o. fl. Lánið er veitt til 15
ára og vextir eru 2%%.
Greiðsla fari fram bæði í vör-
um og gj aldeyri.
Samkvæmt vöruskipta-samn-
ingnum selja Sviar Sovétríkj-
unum beztu teg. af stáli, ýms
verkfæri, efni i kúlulegur,
sjóntæki og mælitæki. Auk
þess landbúnaðarvörur, kyn-
bótagripi og hesta, og sjávar-
afurðir, síld, fisk o. fl.
Sovétríkin selja Svíum aftur
á móti ýmsar iðnaðarvörur og
hráefni, þar á meðal steinolíu,
bómull, hör og efni í tilbúinn
áburð.
Þcgar samningur þessi var í
undirbúningi, lét Bandaríkja-
stjórn í ljós, að hún væri þeim
mótfallin. Þessu sinnti sænska
stjórnin ekki, og utanríkis-
málaráðherra Svíþ j óðar, —
ekki aðeins ganga að Bandaríkja-
samningnuin eins og liann var í
upphafi, lieldur vildi lnin ákaft
verða við kröfum Bandaríkjanna
um herstöðvar liér ú landi í heila
öld.
Allt þetta taldi lhin nauðsynlegt
og sjálfsagt að gera fyrir Banda-
ríkin, vegna þess meðal annars, að
Rússar höfðu einu sinni setulið í
Iran.
Fer Samvizkan úr flokknum.
Hvort þessi óróleiki Samvizkunn-
ar verður til þess að liún yfirgefi
flokkinn eins og hér um árið, er
ekki hægt að segja að svo komnu
máli. Aftur á móti er vitað að
flokksmenn skiptast nú í tvo and-
stæða liópa, þá sem -vilja hlýða
rödd fyrnefndrar Samvizku, og þá
sem fara eftir eigin sannfæringu.
Og það liefur sýnt sig að síðari
hópurinn er fjölmennari. Meíri-
hluti Alþýðuflokksins er hættur að
hlýða Samvizku flokksins svo óvíst
er hvað urn hana verður, það ves-
lings hró.
Ein lilil saga.
Tveir Alþýðuflokksmenn stóðu
saman á götu hér í bænum og
ræddust við um ræðu forsætisráð-
herra, er hann flutti við afhend-
ingu Keflavíkurflugvallarins. Kom
þá til þeirra lítill og snaggaralegur
maður, sem sjálfur heldur að hann
sé einn af leiðtogum Alþýðuflokks-
ins og liafi vald til að segja ó-
breyttum flokksmönnum livað þeir
mega tala. Er bann heyrði livað
mennirnir töluðu um, sneri hann
sér að þeim, teygði úr sér, þandi
út brjóstið* og sagði af. miklum
myndugleik; — Petta mál er af
dagskrá. Ég banna ykkur að ræða
það liér.
Mennirnir brostu og spurðu
hverju það sætti, að þeir mættu
ekki spjalla saman á götu um ræðu,
sem sjálfur forsætisráðherra hefði
nýskeð flutt fyrir alþjóð.
Litli maðurinn færðist þá allur
í aukana og endurtók með miklum
þunga: —Málið er af dagskrá. Það
er ekki lpyfilegt að ræða það. —
En þessir tveir Alþýðuflokks-
menn létu sér ekki segjast og virt-
ust livorki ætla að blýða þessum
skipunum né skilja þann boðskap,
er þessi foringi þeirra flutti. Gekk
hann þá frá þeim, hneikslaður yfir
þvermóðsku þeirra og skilnings-
leysi, sem von var.
östen Undén, hefur látið svo
ummælt, að samningurinn væri
bezta trygging Svíþjóðar gegn
kreppu og atvinnuleýgi.
------0------
NYTT kvennablað
7. árgangur 6. tölublað 19-16,
er nýkomið út.
Af efni blaðsins má meðal
annars nefna:
Minningargrein um Maríu J.
Knudsen, eftir frú Guða-unu
Stefánsdóttur. Haustið (Or
stílabók ungrar stúlku úm
sjálfvalið efni), eftir Guðrúnu
Jóhannsdóttur frá Brautar-
holti. 17. júní, eftir Sigurlaugu
Árnadóttur. Ferðaminning,
eftir Vilborgu Jóhannesdóttur,
Geirshlíð. Kristín ljósa, eftir
Jónínu Hermannsdóttur, Flat-
ey. Þá er í blaðinu kvæði, Una
á Eyri, eftir Ingveldi Einars-
dóttur, grein um Nínu
Tryggvadóttur listmálara og
margt fleira.