Baldur - 30.11.1946, Blaðsíða 3

B A L D U R
3
- Kirkjuhús í
Á síðastliðnu ári kom biskup
landsins, dr. Sigurgeir Sigurðsson,
fram með uppástungu um að kom-
ið yrði upp í Reykjavík myndar-
legu húsi, sem svo yrði notað sem
miðstöð kirkjulegs og kristilegs
starfs innan þjóðkirkjunnar. Vœru
þar samkomu- og fundarsalir fyrir
einstaklinga, félög og stofnanir, er
styðja vildu þá starfsemi, og síðast
en ekki sízt, þar væru lesstofur,
skrifstofur og aðrar vistarverur fyr-
ir ungmenni borgarinnar og æsku-
menn þá, sem heimsækja höfuð-
staðinn úr öðrum bæjum og héruð-
um landsins. Vistarverur, þar sem
framtíðaræskan gæti átt nokkurs-
konar frístundaheimili og lagt
stund á lestur, skrift, söng, hljóð-
færaslátt, eða hver þau störf önnur,
sem göfgað, þroskað og eflt gætu
manngildi þeirra, sem þangað legðu
leið sína.
Skrifaði biskup greinar um mál-
ið í Kirkjublaðið og hvatti lands-
menn til að leggja málinu sem mest
og bezt lið. Síðar var svo málið
tekið fyrir á prestastefnunni í
Reykjavík og á almennum kirkju-
fundi á Akureyri, og hlaut ein-
róma undirtektir á báðum þessum
fundum. Var á síðari fundinum
kosin fjölmenn nefnd leikmanna,
sem heima áttu víðsvegar á landinu,
til þess að koma málinu á fram-
færi meðal almennings, með það
fyrir áugum að margar hendur geti
unnið létt verk og verði þeim mun
hægara og fyrr hægt að hrynda
þessu stórmerka máli í framkvæmd,
sem fleiri legðu því lið.
Það má segja að grundvöllur sá,
sem sveitamenning landsins bygg-
ist á, allt fram um miðja nítjándu
öld, sé nú að verða á hverfanda
hveli, þar sem kaupstaðirnir, vegna
bættra afkomuskilyrða, hafa dreg-
ið til sín megnið af fólkinu úr
sveitunum. Kaupstaðamenning okk-
ar er hinsvegar lítt mótuð ennþá,
-— er í deiglunni. Skólakerfi lands-
ins hefir að miklu leyti verið mótað
eftir erlendum fyrirmyndum, og þá
aðallega lögð áherzla á að náms-
menn lærðu sem flestar greinar
fróðleiks, án þess að taka nægilegt
tillit til þess er mest skyldi, efl-
ingu drengskapar og raunverulegs
manngildis.
Eins og málum er nú komið, er
mönnum að verða það ljóst, að
grundvöllur kaupstaðamenningar
landsmanna muni vera eitthvað
öðruvísi en æskilegt væri. Sýna
verkin þar ljóslega merkin, að í
jafn fámennu þjóðféjagi skuli vaða
uppi bófafélög ungra manna, sem
hyggjast að gera rán og gripdeildir
að atvinnu. Efalaust má þó gera
ráð fyrir að hjá fæstum þessara
unglinga, eða jafnvel engum, ráði
beinlínis illt innræti, heldur hitt
að þeir hafa orðið fyrir áhrifum
af tvíræðu tagi, og þá einkanlega
frá kvikmyndum, sem ef til vill
hafa átt að vera til varnaðar, en
þeir svo misskilið þannig að um
dáðir og dugnað væri að ræða, og
tekið það til fyrirmyndar.
Allir kannast við þá staðreynd
að börn og unglingar verða alltaf
að hafa eitthvað fyrir stafni. Sé
þeim ekki séð fyrir leikjum og
•ítörfum við þeirra hæfi, velja þau
sér sjálf verkefni og getur þá bor-
ið til beggja vona, live þau störf
verða þjóðfélagslega holl, sem fyr-
ir valinu verða. Og það er reynd-
ar engin furða, þar sem dómgreind-
kaupstöðum.
in er vanþroska. Þess vegna er
æskunni nauðsyn á hjálp þeirra
fullorðnu, sem reynsluna hafa, til
n þess að velja verkefnin, hún þarf
leiðbeininga og leiðsagnar með, til
þess að hún geti sjálf lært að hafna
því, sem hættulegt er framtíðinni,
en velja það sem er henni og þjóð-
félaginu fyrir beztu.
Það er þessi eftirlits og leið-
beiningastarfsemi, æskunni til
handa, sem að mestu leyti vantar
í okkar ungu bæjarfélögum.
Aðilar að þessari starfsemi eru
þó til, en það eru sóknarprestar og
sóknarnefndir á hverjum stað, því
að eðlilegast virðist að þetta starf
sé innt af höndum af kirkjunnar
mönnum. En enn sem komið er
hafa þessir aðjlar ekki starfsskil-
yrði, ekki aðstæður til nauðsyn-
legra framkvæmda. Söfnuðirnir
hafa engar starfsstöðvar aðrar en
kirkjurnar, en það hæfir ekki að
þær séu notaðar til almennra fé-
lagsstarfa, enda óhentugar til þess.
Slíkum starfsstöðvum þarf því að
koma upp í hverjum kaupstað, í
hverju þorpi á landinu, og það sem
fyrst.
Eðlilegast sýndist að höfuðstað-
urinn riði hér á vaðið. Þar er líka
ef til vill mest þörfin fyrir slíka
stofnun. Þar er hægt að fá næga
starfskrafta. Þar yrði reynslan
fljótvirkust að kenna mönnum
hvernig slíkum stöðvum yrði bezt
fyrir komið og starfræktar, og það-
an væri svo hægt, er stundir líða,
að fá reynda starfsmenn til smærri
staða úti um land.
Hugsjón biskupsins þarf sem
fyrst að verða að veruleika. Stórt
og myndarlegt kirkjuh'ús þarf að
rísa upp í höfuðstaðnum, samboðið
því mikla og merkilega máli, sem
þar á að vinna að, sem er heill og
velferð, ekki aðeins Reykjavíkur-
æskunnar heldur framtíðaræsku
landsins.
Málið hefir hlotið óskipt fylgi
kennimannastéttarinnar, sem þeg-
ar hefir lagt fram mikið fé í þessu
skyni. En málið skiptir allan al-
menning, alla þjóðina, og viljum
því vér undirritaðir: sóknarprest-
ur og sóknarnefndarmenn ísa-
fjarðarprestakalls, og meðundirrit-
aður Elías J. Pálsson, sem ásamt
fleirum var kosinn í nefnd þá, sem
getið var um að framan, eindregið
hvetja Isfirðinga og aðra Vestfirð-
inga til þess að leggja þessu mikils-
verða máli lið sitt og efla fram-
gang þess með gjöfum, áheitum eða
á hvern þann annan hátt er henta
þætti.
Ef allir fulltíða landsmenn legðu,
þó aðeins væri lítinn skerf liver,
til byggingarinnar, mundi hún
bráðlega rísa af grunni og stofn-
unin geta tekið til starfa áður en
varði, æskulýð landsins og allri
þjóðinni til heilla og hamingju.
Eru undirritaðir fúsir til að veita
gjöfum í þessu skyni viðtölcu, auk
þess munu áskriftalistar liggja
frammi í báðum bókabúðum bæj-
arins og á skrifstofu Elíasar J.
Pálssonar.
Getur þar liver og einn skrifað
sig fyrir smærri og stærri upphæð-
um, eftir því sem efni standa til,
og á þann hátt gerst styrktarmaður
ágæts málefnis og velgerðarmaður
hinnar upprennandi æsku í land-
inu.
Isafirði, í nóvember 1946.
Sigurður Krisíjánsson,
sóknarprestur.
Haraldur Leósson,
form. sóknarnefndar.
Jónas Tómasson,
Guðmundur frá Mosdal.
Grimur Krislgeirsson.
Þórður Jóhannsson.
Elías J. Pálsson
Bandaríska afturhaldið í sókn.
Republikanar unnu í Bandaríkjunum. Hafa hreinan
meirihluta í báðum deildum Bandaríkjaþings.
1 nýafstöðnum kosningum til
Bandarikjaþings urðu kosn-
ingaúrslit þau að Republikan-
ar náðu meirihluta í báðum
deildum þingsins, fulltrúa-
deild og öldungadeild. Flokks-
foringjar þeirra hafa í sam-
bandi við þennan kosningasig-
ur lýst yfir því, að flokkurinn
muni algerlega vinna gagn-
stætt stefnu Roosewelt forseta,
eftirlit með atvinnulífinu muni
afnumið, ný vinnulöggjöf sett,
er takmarki verkfallsréttinn
og skattar lækkaðir á hátekju-
mönnum. Reene, formaður
republikana, segir þá munu
reka úr embættum alla þá, sem
róttækir eru í skoðunum, en
meirihluti bandarikj aþings
hefur vald til að skipa í fjölda
mörg stærri og minni embætti
ríkisins.
Þessi stefnuyfirlýsing flokks-
st j órnar republikana sýnir
greinilega að svartasta auð-
vald og afturhald Bandaríkj-
anna á sigri að fagna i þessum
kosningum og ætlar að fram-
fylgja stefnu sinni til hins ítr-
asta.
Republikanar hafa tilkynnt
að stefna Bandaríkjanna í ut-
anríkismálum muni haldast ó-
breytt, en hún hefur, eins og
kunnugt er, miðað að þvi, að
auka yfirráð og ítök Banda-
ríkjanna í heiminum, gera þau
að voldugu hernaðar stórveldi,
og eklci þarf að efa að hin nýja
stjórn mun halda þeirri stefnu
og styrkja stríðsæsingamenn-
ina í áformum þeirra.
Þessi kosningaúrslit þýða
mikinn ósigur fyrir Trumann
forseta og flokk hans, demo-
krata, og hefur liann nú minni-
hluta þings að baki sér. Hann
getur að vísu hindrað fram-
gang mála er republikanar
flytja, með því að beita neit-
unarvaldinu, en því verður
ekki hnekkt nema með % at-
kvæða meirihluta, en republik-
ana skortir bolmagn til þess.
En þrátt fyrir það verður að-
staða forsetans mjög erfið, og
i viðtali við blaðamenn hefur
JÓN GRlMSSON
MÁLAFLUTNIN GSMAÐUR
LÖGGILTUR ENDURSKOÐANDI
Pósthólf 63
Fisiðjuver rfkisins á
ísafirði.
Þann 6. þ. m. lögðu fulltrú-
ar Sósíalistaflokksins í 12
manna-nefndinni fram tillögur
flokksins um grundvöll fyrir
st j órnarsamstarf.
Að þessu sinni er ekki rúm
til að rekja efni þessara til-
lagna hér, en þess skal þegar
getið, að með þeim er mörkuð
ákveðin slefna í öllum mikils-
varðandi málum þjóðarinnar
á komandi árum, stefna, sem
leiða mundi til aukinnar hag-
sældar allra landsmanna ef
farin yrði. *
Eitt atriði þessara tillagna
mun sérstaklega vekja ánægju
hjá okkur Isfirðingum, og það
er ákvæðið um fiskiðjuver
ríkisins. 1 tillögunum er gert
ráð fyrir að slík iðjuver verði
á næstu tveimur árum reist í
Höfn í Hornafirði, Vestmanna-
eyjum, Suðurnesjum og á Isa-
firði. Skulu þau rekin á sama
hátt og síldarverksmiðj ur rik-
isins nú.
Verði þessi leið farin er það
tryggt, að fiskiðjuver risa upp
í helztu verstöðvum landsins,
enda þótt ekki sé hægt að reisa
þau af eigin ramleik viðkom-
andi staða.
Isafjörður er einn þeirra
staða, sem fjármagn skortir
til slíkra framkvæmda, en
bænum hinsvegar lifsnauðsyn
að fiskiðj uverið verði reist hér
og starfrækt, og hlýtur þvi öll-
um Isfirðingum að vera áhuga-
mál að tillaga þessi verði tekin
upp í stefnuskrá væntanlegrar
stjórnar, og það munu líka á-
reiðanlega vera fáir alþýðu-
menn, sem ekki geta samþykkt
allar aðrar samstarfstillögur
Sósíalistaflokkkins.
Erindreki Sambands íslenzkra
samvinnuf élaga,
Baldvin Þ. Kristj ánsson, er
á ferð hér um Vestfirði um
um þessar mundir. 1 sambandi
við komu hans hingað gekk
Kaupfélag Isfirðinga fyrir al-
mennum fundi i Alþýðuhús-
inu 29. þ. m. Flutti Baldvin þar
erindi um ýmsar framkvæmd-
ir, sem sambandið hefur nú á
prjónunum og hvatti menn til
að leggja fram fé til þeirra
liluta, með þvi að kaupa
skuldabréf, er sambandið
býður út.
hann lýst yfir því, að hann
muni frekar leita samkomu-
lags en beita neitunarvaldinu,
og enn hefur ekki komið til
verulegra átaka milli hans og
hinnar nýju stjórnar.