Baldur - 11.05.1950, Blaðsíða 2

2
B A L D U R
llllUlllllllllllllllltlltlllllllll'lltllllllllllill l'illlllllllllllllllll
BALDIIR
VIKUBLAÐ
| llitstjóri o« ábyrgðarm.: "
| Halldór Óla/sson frá Gjögri. 1
Ritstjórn og afgreiðsla:
• Smiðjugötu '3.
| Sími 80. — PóstuvJf 124. |
I Árgangur kostar 15 krónur. i
I Lausasöluverð 50 aurar.
111 i 11111111111111111111111111111111111111111111111II111 ti|f I ^ll||llllllllll>
Hvað gera
verkalýðs í élögin
Sú s])urning hlýtur að vakna,
livað verkalýðssamtökin geri í
sambandi við þá ái'ðs, sem nú
hefur verið gerð á lífskjör al-
mcnnings með gengislækkun-
inni, þeirri dýrtíð, sem ltenni
fylgir, og nýjustu fölsun vísi-
tölunnar, sem frá er skýrt á
öðrum stað í þessu blaði.
öllum er ljóst, að Jaunþegar
geta alls ekki lifað við þau
sultar kjör, sem þcim nú eru
búin, og bljóta því að krefjast
launahíekkana eigi þeir blátt
áfram að draga fram lífið.
Allt béndir því til þess, að
þegar á þessu sumri dragi lil
stórkostlegra launadeilna og
jafnvel yerkfalla með þeim af-
leiðingum, sem slikri baráttu
fylgir. Engir Islendingar, allra
sizl launþegar óska að til þess
komi, en ríkisstj órnin og aftur-
haidslið hennar hefur tendrað
glóðina, eí’tir bandarískri skip-
un, og það er þeirra sök
einnra, og engra annara, ef
upp úr logar, en að því hlýtur
að draga, verði haldið áfram á
sömu braut og nú.
Þá er það önnur spurning,
sem krefst ekki síður svars, og
luin er: Uvernig eru verkalýðs-
samtökin viðbúin slíkum átök-
um? Sú sorglega staðreynd
blasir vi^, að allsherjarsam-
tökum- íslcnzkrar alþýðu, Al-
þýðusambandi Islands, er nú
stjórnað af handbendum at-
vinnurekenda og afturhalds-
flokkanna, úr þeirri áh er því
ekki mikils að vænta; nema
fast sé fylgt eftir. I útvarps-
ræðu sinni 1. maí taldi líka
forseti A.S.I., Helgi Hannesson,
það mestu hættuna al' gengis-
lækkuninni og afleiðingum
hennar, að róttækaiá öfl verka-
lýðssamtakanna, éinræðisöflin,
sem hann svo nefndi, efldust
að áhrifum og fylgi- I þcssu til-
felli talaði þessi þjónn atyinnu
rekenda og afturhalds út frá
hjartarótum húsbænda sinna
og vissulega svo sem góðum
þénara ber.
J»essi „alþýðuforingi“ taldi
að vísu þær árásir, sem gerðar
hafa verið á lífskjör almenn-
93 asirn ábyrgðarverð,
Eina leiðin til að tryggja rekstur
útvegsins, sem komin er að stöðvun
Alþingismennirnir Aki Jak-
obsson og Einar Olgeirsson
hafa fyrir nokkru lagt fram á
Alþingi frumvarp til laga um
ríkisábyrgð á útflutningsyör-
um bátaútvegsins o.fl.
Aðalefni frumvarpsins er í
fáum orðum sem hér segir:
Ríkisstjómin áhyrgist f.h.
ríkissjóðs tilteknar ráðstafanir,
í þeim tilgangi að tryggja báta-
útveginum á tímabilinu frá 20.
marz til ársloka 1950 93 aura
verð fyrir hvert kg. af nýjum
fiski, miðaS við þorsk og ýsu,
slægðan með haus.
Ennfremur er ríkisstjórn-
inni heimilt á sama timabili að
ábyrgjast l'. li. ríkissjóðs það,
sem á kann að vanta, að sölu-
verð lýsis tryggi bátaútvegin-
um á sama tíma kr. 1,30 fyrir
hvern lítra af lifur.
Ráðstafanir þær, sem um er
að ræðá, eru í aðalatriðum
þessar:
Ríkissjóður ábyrgist lirað-
frystihúsunum það, sem á
kann að vanta, að söluvefð á
þorskflökum framleiddum á
áðurnefndum límahili nái kr.
1,53 hvert enskt pund fob„
miðað við 7 puiida pökkunn,
og sallfiskútflytjendum það,
sem á kann að ^anta, að sölu-
verð þorsks og ýsu verði kr.
2,52 fyrir kg- fob„ miðað við
fullstaðinn stórfisk (þorsk) 1.
flokks. Hvort tveggja að við-
bættu því er svarar til hækk-
aðs fisksverðs og hækkunar á
vinnsíukostnaði vegna gengis-
lækkunar. Verð annara flokka
og fisktegunda skal vera sam-
svarandi. Ennfremur skal til-
svarandi yerð ábyrgst fyrir
hertan fisk útfluttan svo og
fisk, sem verkaður er á annan
ings. lítl þolandi en út yfir tók
])ó, að hans áliti, ef i kjölfar
þeirra sigldi róttæk verkalýðs-
hreyfing undir öruggri forustu,
enda veit hann, að það er það
sem húsbændur hans óttast
mest.
Og þessi ótti er ekki ástæðu-
laus. Einhuga verkalýðssam-
tök undir róttækri forustu
verða ekki buguð, þrátt fyrir
skef j alausan marsj alláróður.
Það, sem allt veltur á í þeim
átökum, sem nú bíða verka-
lýðssamtakanna, er að róttæku
öflunum aukist áhrif og'fylgi
og taki þar forustu í stað
Helga Hannessonar og hans
líka.
hátt cn nú hefur verið nefnt.
Auk framangreindra á-
kvæða um verð á sjávarafurð-
um, eru í frumvarpinu ákvæði
um hámarksverð á beitu og
beitusparnað. Strangara eftir-
lit með vcrðlagi á viðgerðum
skipa, véla, veiðarfæra og arin-
ar útgerðaryara og ákvæði um
að vextir af reksturslánum til
útgerðarinnar og þeirra fyrir-
tækja, sem vinna úr sjávaraf-
urðiun til útflutnings megi
ekki vera liærri en 4%, cnda
fari lánin ekki yfir 85% af á-
byrgðarverðinu. Vaxtakj ör
þessi eru bundin við þann tíma
sem framangreind ríkisábyrgð
er í gildi.
Greinargerð.
Mcð lögum um gengisskrán-
ingu var fiskábyrgð felld niður
frá 20. marz 1950. Sú ráðstöfun
var réttlæt með því, að gengis-
lækkunin mundi ekki einasta
tryggja bátaútveginum það
verð, sem fiskábyrgðin tryggði
horium áður, heldur mundi
fiskverðið hækka upp i 93
aura kg. Fiskverðið var 75 aur-
ar sky. fiskábyrgðarlögunum,
auk þess var útgerðum báta
greiddur vátryggingarstyrkuy
sem talið var að næmi fyrir út-
gerðina 10 aururíi á kg. af fiski
í meðalveiði. Nú hefur þessi
vátryggingarstyrkur verið
felldur niður, og auk þess hcf-
ur verðlag á olíu og veiðarfær-
um hækkað mjög tilfinnan-
lega. Þannig hefúr olía hækk-
að um nærri 45%, úr 39 aurum
lítrinn í 56,5 aura. Það er ekki
fjarri lagi, að gengiskekkunin
hafi lækkað fiskverð með
vcrðhækkunum á nauðsynjum
litgerðarinnar svo það sam-
svari ca- 66 aura verði fyrir
setningu gengisskráningarlag-
anna. f»annig hafa gengis-
skráningarlögin orðið til að
lækka fiskverðið lil útgerðar-
háta um ca. 19 aura hyert kg„
ef miðað er við verðlag fyrir
setningu þeirra laga. Þessi
lækkun'lendir Hka með mikl-
um þunga ú fiskimenn og aðra
hlutarmenn og er mjög tilfinn-
anleg kauplækkun. Þegar fisk-
ábyrgðarlögin voru sett í jan-
úar s.l„ lá fyrir þinginu krafa
um það frá Landssambandi ísl.
útvegsmanna, að fiskverð
hækkaði svo, að það væri yfir
eina krónu á kg. Þegar lögin
voru samþykkt í þinginu, var
miðað við 75 aura verð fyrir
kg. að viðbættum vátryggingár
styrk fyrir útgerðina, og var
það þá álit allra, að það yei’ð
væri lágmark ])ess5 sem hægt
væri að reka bátana fyrir í
meðalveiði. I stað þess að bæta
afkomu útvegsins, hafa gengis-
skráningarlögin raunverulega
lækkað fiskverðið um rösk
20% og gert línubátaútgerð ó-
rekstrarhæfa og stórrýrt alla
al'komu annarra fiskibáta.
Þettá er ljót saga, en sönn. Þær
gíl'urlegu byrðar, sem lagðár
eru á almenning með gengis-
lækkuninni, hafa elcki orðið
bátaútveginum lil gagns, eins
og sýnt hefui’ verið.
Vertíð sú, sem nú er senn
lokið, hefur orðið útvegsmönn-
um og sjómönnum mikil von-
brigði. Veiði héfur suins staðar
verið með minnsta móti og víð-
ast hvar léleg, svo að ]>ær bú-
sifjar, sem gengisskráningar-
lögin hafa yeitt útveginum,
verða enn þungbærari en ella
liefði orðið.
Hagfræðingar þeir, seni und-
irbj uggu gengisskráningarlög-
in fyrir ríkisstjórnina, töldu,
að gengislækkunin mundi
hækka fiskverð til báta í 93
aura fyrir kg. Þegar til stykk-
isins kom, varð hækkunin eng-
in, og meira að segja er því
haldið fram af hraðfrystihús-
um og saítfiskútflytjendum, að
vegna hinnar gífurlégu auknu
áhættu, sem lcggst á herðar
])essara aðila við afnám fisk-
ábyrgðarinnar, þá sé þeim um
megn að greiða svona hátt
verð, og hcfur sú skoðun verið
látin í ljós af ýmsum þessara
aðila, að verð fisksins þurfi að
hækka- Þannig hefur gengis-
lækkunin og afnám fiskábvrgð
arinnar snúizt gegn bátaútveg-
inum, einum þýðingarmesta
þætti útflutningsframíeiðslunn
ar, og einmitt þeim atvinnu-
veginum, seni bjarga átti með
gengislækkuninni.
Ul úr þeim vanda, sem út-
yegurinn er riú kominn í
vegna aðgerða löggjafans; er
ekki til nema ein leið. Hún er
sú, að lögfesta fiskábyrgð á
nýjan leik. Ef útreikningar
þeir, sem ríkisstj órnin byggði
á gengislækkunartillögur sín-
ar, ern réttir, ])á ætti fisk-
ábyrgð eins og sú, sem felst í
þessu frv. og byggð er á 93
aura verði fyrir kg. af fiski,
ekki að þurfa að valda ríkis-
sjóði neinum útgjöldum, en