Þjóðin: tímarit sjálfstæðismanna - 01.05.1940, Blaðsíða 45

ÞJÓÐIN
41
ingur er iðjulaus í nútíma þjóðfé-
lag'i.
Meira að segja það, sem „eigand-
inn“ eyðir um þarfir fram, verður
ekki með öllu gagnslaust. Ef hann
heldur veizlur, fær fjöldi manns at-
vinnu við það. Ef hann á bíl, sömu-
leiðis. En náttúrlega er þetta gagns-
minnsti þátturinn í efnahagsstarf-
semi „eigandans“.
Lítum svo á þetta sama fvrirtæki
þjóðnýtt. Fer ekki arðurinn alveg
í það sama? Það þarf að horga
skuldir, það þarf að safna í vara-
sjóði, það þarf að halda atvinnu-
tækjunum við og það þarf að auka
þau. Það þarf svo að greiða fé í
opinhera sjóði móts við alla skatta
einstaklingsfyrirtækisins. Það þarf
líka forstjórn — og Iiana ekki allt-
af mjög ódýra. Það má vel vera,
að* sú forstjórn haldi líka veizlu og
liafi híl o. s. frv.
Reynzlan er sú, að einstaklings-
fvrirtækið og þjóðnýtta fyrirtækið
eru svo nauðalík fyrir þá, sem að
því vinna, að þau verða naumast
þekkt sundur. Verkafólkið fær sitt
kaup i háðum tilfellum, en ágóð-
inn fer — og á að fara, og verður
að fara i fyrirtækið sjálft. Hvort
pappírsgróðinn er skrifaður hjá
einhverjum einstaklingi sem „eig-
anda“ að einhverri opinberri stærð,
riki, hæ eða félagshákni verka-
manna, skiptir engu máli. Og svip-
að er þegar illa gengur. Það geng-
ur út vfir alla þjóðfélagsþegnana.
Eg hef þá sýnt fram á — og þetta
sama hefur reynzlan sannað átak-
anlega — að verkamenn liafa enga
áslæðu til að vera sósíalislar eða
vinna að þjóðnýtingu fyrirtækjanna
af þeirri ástæðu, að þeir fái þaðan
einhvern „arð“ eða „gróða“, sem
annars fari til eigandans. Ekki held-
ur vegna þess, að arðurinn verði
meira starfandi í atvinnulífinu eða
gagnsmeiri fyrir þjóðarheildina,
því að hann er það alltaf.
Spurningin fyrir verkamennina
er engin önnur en þessi: Iivort fyr-
irkomulagið er líklegra til þess að
ganga vel? Hvort verða fyrirtækin
rekin hyggilegar og duglegar i ein-
staklingseign eða þjóðnýtt?
Á þessu veltur allt.
Áhugamál verkamanna hlýtur að
vera, ekki þjóðnýting eða einstak-
lingsrekstur, heldur hitt, að fyrir-
tækin gangi vel, að þau blómgist.
Og eftir svarinu við því eiga þeir
að velja sér stöðu í stjórnmálunum.
Þetta hefur reynzlan sýnt betur
en nokkuð annað, og það er þessi
reynzla, sem hefur valdið straum-
hvörfum í stefnu verkamanna og
sjómanna hér á landi. Aukning og
velgengni útgerðarinnar Iiér á landi
margfaldaði hæði atvinnuna og
kaupgjaldið. Og það var undarlegt,
að samtimis skyldi vera unnið að
þvi, að fá verkamenn til þess að
lita hornauga til þessara fvrirtækja,
sem háru allt uppi. En eymdartím-
arnir, þeir færa ekkert annað en at-
viimulevsi, lækkað kaup og ráðstaf-
anir, sem færa hæði sult í hú og
samdrátt alls undir fargi óhærilegra
skatta. Á þessu ástandi græða eng-
ir, nema kannske lýðskrumararnir
—- í svip.
Það er auðmyndunin, sem hér