Þjóðin: tímarit sjálfstæðismanna - 01.08.1940, Síða 25
Þ J Ó Ð I N
79
hinum róttæku umrótsmönnum, á
rætur að rekja til mismunandi lífs-
skoðana. Varðveizlustefnan gerir
ekki ráð fyrir neinu alfullkomnu
þjóðskipulagi. Hún byggir á því, að
þjóðfélagslegar umbætur séu háðar
verðleikum þegnanna. Hinir róttæku
umrótsmenn halda hins vegar, að
þegnarnir séu eins og efniviðurinn
i hönduni myndhöggvarans og geli
því ummótast svo, að þeir felli sig
við þjóðskipulag, sem er fyrirfram
hugsað og þvingað npp á þá.
Hinn framfaragjarni varðveizlu-
sinni er þess vegna enginn þjóðfé-
lagslegur draumóramaður. Hann er
þvert á móti sannfærður unþ að
hverskyns fvrir fram. lnigsað fyrir-
myndar-þjóðskipulag (Utopia) ,*
myndi leiða til skerðingar á rétt-
mætu frelsi manna, þvingunar og
harðstjórnar, ef það yrði að raun-
veruleika. í þessu felst þó engin
móthára gegn því, að draumóramað-
urinn kunni að stjórnast af göfug-
um tilgangi, en það leiðir athyglina
að því, að það nvtsam.legasta við
starfsemi dranmóramannanna er
þjóðfélagsgagnrýni þeirra. Þegar
það, sem réttmætt kann að vera i
gagnrýni þeirra, læsir sig inn í vit-
und þegnanna, frjóvgasl jarðvegur-
inn fyrir þjóðfélagslegar umbætur.
Hinar varðveizlukenndu mótbárur
gegn gagnrýninni leiða lil endurbóla
á henni, og að svo mikhi leyti sem
* Hér notar höf. orðiö „utopist", sem
er dregið af orðinu Utopia, en það er
heiti á bók eftir T. More, er kom út ár-
ið 1516 og lýsir ímyndaðri eyju, þar sem
ríkir algjörlega fullkomið félagslegt og
pólitiskt skipulag.
það verður nú ljóst, að það umrót,
sem óskað er eftir, leiði til fram-
þróunar, verða hinir sönnu varð-
veizlusinnar því fylgjandi, og þeir
munu stuðla að þvi, að umbæturnar
komi til framkvæmda með tilhlýði-
legri virðingu fyrir sögulegum for-
sendum þjóðfélagsins og tilliti til
persónulegrar og þjóðernislegrar
menningar.
Þegar varðveizlustefnan tekur for-
ystuna í þjóðfélagsgagnrýninni er
þeirri ásökun oft hrevft gegn henni,
að hún vilji eða boði afturliald. En
menn verða að gera sér ljóst, að
þjóðlífinu hættir oft til þess að
sveigjast inn á hættulegar brautir,
og jjessa tilhneigingu er hægt að yf-
irvinna með því að vitna til og gera
sér grein fyrir þeirri sögu og reynslu,
sem hezt liefir gefizt.
Akveðnasta andstæða varðveizlu-
kenningarinnar er kenningin um
það, að allir eigi að vera jafnir. Þar
sem jafnaðarkenningin. byggir á
skoðun Rousseaus, að allir séu frá
náttúrunnar hendi jafnir, lítur hinn
öfgafulli jafnaðarmaður svo á, að
fvrir því verði að sjá, að öllum líði
jafnvel eða illa í þjóðfélaginu. Til
stíks sjónarmiðs eiga rætur að rekja
þessi orð eins sænsks stjórnmála-
manns: „Menn hera fátæktina með
jafnaðargeði, ef liún er almenn, nær
jafnl lil allra“. (Sælt er sameiginlegt
skiphrot!). En tivers virði er sú
huggun, sem felst i hinu sameigin-
lega skipbroti? Frá siðferðilegu
sjónarmiði virðist tiún ekki vera
mikils virði. Og svo er raunar um
jafnaðarkenninguna á fleiri sviðum.
Hinum æstastá varðveizlusinna