Þjóðin: tímarit sjálfstæðismanna - 01.02.1942, Blaðsíða 26

24
Þ J 0 Ð I N
ienzkra öræfa eða af þeirri kyrrð og
þeim friði, sem íslenzkir fjalladalir
eiga yfir að búa. Þeir höfðu aldrei
kynnzt íslenzkri, svefnlausri vor-
nótt eða íslenzkum leiftrandi norð-
urljósahimni eða nokkurri íslenzkri
fegurð, eins og birtist oss í samblandi
af hrikaleik og mildi, frosti og funa.
En í Ijósi þessara sanninda aðeins
verður barátta Islendinga skilin til
fulls.
Þeir örfáu útlendingar, sem kynnt-
ust landinu á sama hátt og vér,
skildu þetta, og urðu »Islandsvinir«,
aðrir skildu það ekki og urðu oss
andvígir. Skilningsleysi þeirra og
þekkingarskortur á landi og þjóð,
treysti þann múr, sem stíaði íslenzku
þjóðinni frá réttlætinu um aldir, én
sem brotin var að mestu leyti nið-
ur 1918 og að fullu nú á þessu ári.
Nú undrast allir, sem málunum eru
hwnnir, að heimskunni skuli hafa
verið leyft að treysta þennan vegg
í allar þessar aldir.
I meðvitund þjóðarinnar er minn-
ing og mynd forsetans mikla, Jóns
Sigurðssonar, skýrust af mönnum
þeim, er háð liafa baráftuna um
stjórnmálafrelsi landsins, og er það
að vonum, svo mikilvirkur og giftu-
drjúgur sem hann var í því máli. En
hinu ber þó ekki að gleyma, að marg-
ir hafa lagt stóra steina í þá byggingu,
þar á meðal ,Fjölnis‘-menn, Eggertöl-
afsson, Skúli fógeti, sem árum sam-
in barðist fyrir verzlunarfrelsinu, og
svo ýmsir kirkjunnar menn fyrr og
síðar, auk annara andáns manna.
Velflestir þessara manna sóttu
menntun sína til annara landa. En
það var landi voru til lífs, að þeir
rnisstu aldrei sjónar af Islandi og'
málum þess. Langflesta dróg fóst-
urjörðin aftur heim, hinir, sem ein-
bverra hluta vegna ílengdust erlend-
is, urðu samt sem áður aldrei annað
en Islendingar.
Brynjólfur biskup í Skálholti hafn-
aði hinum glæsilegustu embættum í
Danmörku til þess að geta eytt æfi
sinni og kröftum hér heima. Hann-
es biskup Finnsson kaus neldur <io
sitja krókloppinn í lekum torfkof-
um við léleg laun austur í Skálholti,
þar sem hann auðgaði íslenzk and-
leg verðmæti, en að þiggja rektors-
embættið við Hróarskelduskóla, há-
launað og vel metið. Hallgrímur Pét-
ursson sat kaunum hlaðinn í rýru
brauði og við lélegan kost, við að
skapa, slípa og fága þá gimsteina
sem beztir bafa verið gefnir hinni
íslenzku þjóð, og Gísli Konráðsson
sat, kaldur, l'é- og fæðisvana í Flat-
ey við að skapa fyrir þjóð vora ó-
metanleg andleg verðmæti, og þann-
ig mætti lengi telja. En allir þessir
menn og hverjir aðrir, sem þannig
fórnuðu æfi sinni og kröftum fyrir
Island, eiga mikinn og sterkan þátí
í þeirri þjóðfélagsbyggingu, sem tek-
izt hefur að reisa á meðal vor. Minn-
ingu þeirra má ekki gleyma. Hún á
að vera viti ungum og framagjörn-
um mönnum vorra tíma.
I sjálfri stjórnfrelsisbaráttunni
hafa verið menn af öllum stéttum,
stórir og smáir. Og þó að segja megi,
að þeir hafi allir stefnt að einu og
sama marki, var ekki ávallt valin
ein og sama leiðin. Það má segja, að
þjóðin hafi á öllum tímum skipzt í
flokka um þetta mál, eins og flest