Þjóðin: tímarit sjálfstæðismanna - 01.02.1942, Blaðsíða 28

26
Þ J 0 Ð I N
af henni fjötrana. Þjóðin er þá orö-
in öreigi cfnalega. Og það cr ekk-
ert sém bendir á forna frægð annaö
,en bókmenntirnar. Engin mannvirki
kasta Ijósi yfir fortíðina, þar er allt
í auðn. En þjóðin á enn þrótt, óg
fyrir hvern hlekk, sem brestur finn-
nr hún nýjan þrótt og nýtt blóð
renna um æðarnar. Skriðan er kom-
in á stað, og' yerður ekki slöðvuð.
Fyrst koma átökin um verzlunina,
sem enda með algerðu verzlunar-
frelsi, þá endurreisn Alþingis, síðan
stjórnarbótin með stjórnarskránni
1874, einhver stærsti áfanginn á
frelsisbrautinni, heimflutningur
ráðuneytisins 1904, átökin um fán-
ann 1915, og sigurinn 1918, sem vér
eruni að minnast í dag.
Þegar litið er á hinar öru og stór-
stígu framfarir þjóðarinnar síðan
1918, í landbunaði, siglingum, sam-
göngum, iðnaði, listum og vísindum,
þá eru þær ekki fram komnar fyr-
ir neina tilviljun, heldur fyrir eðli-
legan árangur þess afls; sem losnar
úr viðjum og beint er á rétta braut.
Landið er það sama,. og það hefur
verið frá landnámstíð, þjóðin, sem það
byggir sú sama, að öðru en því, að
nú er hún frjáls. Nú eygir hún nýja
tíma, eygir ótal ný verkefni. Við
hvern hlekk, sem hrökk fékk hún
nýjan þrótt, og nýtt áræði. Nú skil-
ur hún til fulls þau sannindi, »að
hleldtjaðri þjóð verður allt til ama,
en frjálsri þjóð verður ekkert um
megn«.
Árið 1918 var ekki neitt smjörár
fyrir oss fsiendinga. Það var ófrið-
ar- og hörmungaár, ísár og eldár
og drepsóttaráv meira en nokkurt
annað langt aftur í tíman. Ef þjóð-
in helði þá búið við sömu stjórnar-
skipun og hún bjó við á 18. og 19.
öld, hefði það einnig verið hungurs
og horfellis ár, ekki einasta á skepn-
um, heldur og á mönnum í stóruni
stíl. En það reið gæfumuninn fyrir
land og' þjóð, að vér urðum á því
ári frjáls og fullvalda þjóð. Allar
liörmungar milduðust fyrir þá gleði.
sem gagntók þjóðina, sorgirnar urðu
léttbærari, byrðin ekki eins þung'.
Þjóðin stóð sem samfelld lieild uin
framfaramál sín og líf sitt.
Þetta var í stuttu máli sagan um
frelsisbaráttu Islendinga. En þó vér
nú höfum náð þeim sigri, sem oss er
öllum kunnur, má ekki gleyma því,
að baráttunni er ekki lokið. Hættan
við að glata fengnu frelsi er enn hin
sama í dag og hún var á »gullöld ís-
lendinga«. Og' þessi hætta er tvíþætt.
Annar þátturinn er sem fyrr spunninn
úr ásælni erlends valds. Gegn því eig-
um vér ckki aðra vörn cn vonina
iim það, að réttlætið í heiminum verði
sigurvegarinn í þessari styrjöld, þar
sem réttur smáþjóðanna yrði virtur
meira en herrétturinn, réttur lítil-
magnans talinn jafnhár hnefaréttin-
um. Og svo þjóðarmetnað sjálfs vors,
að blandast ekki svo erlendu setu-
liði, að þjóðareinkennin hverfi. Að
taka ekki npp siði og venjur þeirra,
en kasta útbyrðis siðum og venjum
þjóðar vörrar, kasta frá oss íslend-
ingseðlinu. Hinn þátturinn er spunn-
inn úr veilunum í voru eigin þjóð-
lífi, þe'im veilum, sem ég minntist á
í upphafi, að treysta múrinn. á milU
manna, stétta og þjóða. Þennan þátt-
inn megum vér um fram allt ekki