Sagnir - 01.05.1991, Side 20

Sigríður K. Þorgrímsdóttir
mennafélögin byggðu raunar líka á
þjóðernishyggju og hugmyndum
unr hrausta sál í heilbrigðum lík-
ama, líkt og nasistar. Ásamt kaup-
félögunum voru ungmennafélögin
aðalstoð Framsóknarflokksins.
Með þessu er hvorki verið að
bendla Sjálfstæðisflokkinn eða
Framsóknarflokkinn við nasisma,
aðeins verið að benda á að margt í
hugmyndafræði nasista gat höfðað
til sumra manna á íslandi.
Kynþáttafordómar cru fylgi-
fiskar þjóðernishyggju. Margir
íslendingar vildu, ekki síður en
Þjóðverjar, halda kynstofninum
„hreinum" á fjórða áratugnum
þegar hingað komu landflótta
Gyðingar frá Þýskalandi. Fáir
þeirra settust hér að, enda oftast
synjað um landvist eða jafnvel
sendir úr landi.26
Stofnað var félag til hjálpar þessu
fólki, en á þeim félagsskap höfðu
Morgunblaðið og Vísir mestu
skömm. Vísir var enn hatrammari í
garð Gyðinga og Friðarvinafélags-
ins en Morgunblaðið og óttaðist
blöndun kynstofnsins, eins og sjá
má af eftirfarandi dæmi:
Hér í bænum er félagsskapur
einn er nefnir sig „friðarvina-
félagið“. Er sagt að félag þetta
sé stofnað til að greiða götu
þýskra flóttamanna hingað til
lands. Þótt félag þetta sé í orði
kveðnu mannúðarfélagsskapur,
þá mun sannara sagt að starf-
semi þess sé þjóðinni stórhættu-
leg. Félagið mun skipað öfga-
fólki, aðallega kommúnistum
.... Þótt eðlilegt sé, að íslenskir
borgarar hafi samúð með Gyð-
ingum ... þá er þó hver sjálfum
sér næstur.... Og þjóðin hefir
ennfremur þá helgu skyldu, að
vernda hinn íslenska kynstofn,
hið norræna og keltneska blóð,
svo að ekki blandist honum
sterkur erlendur kynstofn sem
þurrkað getur út hin norrænu
ættarmerki.27
Þjóðverjar létu sér annt um „hin
norrænu ættarmerki“, ekki síður en
íslendingar. Nasistar lögðu, eins
og kunnugt er, mikið upp úr
hinum hreina aríska kynstofni og
voru hreyknir af skyldleika við
hinn hreina norræna kynstofn á Is-
landi. íslendingum líkaði vel þessi
athygli Þjóðverja, enda sjálfir
nokkuð ánægðir með ágæti eigin
kynstofns.
Viðskiptahagsmunirnir
Viðskipti Islendinga við Þjóðverja
jukust á 4. áratugnum. Stjórnvöld
vildu ekki hætta á að móðga Þjóð-
verja með því að sýna þeim óvin-
áttu og spilla þannig fyrir við-
skiptunum og Vísir og Morgun-
blaðið voru sama sinnis. Komm-
únistar tóku snemma upp áróður
gegn fasistum og nasistum. Blöðin
tvö brugðust ókvæða við þegar
kommúnistar tóku að rífa niður
hakakrossfána og reyna að hefta
uppskipun af þýskum skipum. Á
Siglufirði tóku þeir hakakrossfána
ræðismanns Þjóðverja, skáru hann
í tætlur og „játuðu tregðulaust
vcrknaðinn og kváðust reiðubúnir
að endurtaka hann ef tækifæri
byðist“. Morgunblaðið var gáttað
á ósvífninni og líkaði ekki fram-
koman í garð „þessarar viðskifta-
þjóðar vorrar" og hafði af henni
töluverðar áhyggjur.28 f Reykjavík
létu kommúnistar ekki sitt eftir
liggja og stálu hakakrossfána af
þýsku skipi. Síðar sást til Einars
Olgeirssonar traðka á sama fána á
fundi kommúnista í Bröttugötu.
Morgunblaðið og Vísir voru æfa-
reið yfir „landráðastarfsemi
konrmúnista" og voru þess fullviss
að þeim tækist að spilla fyrir við-
skiptum við Þjóðverja.29 Vísir fór
fram á að eitthvað yrði gert í mál-
inu:
Hjá því verður ekki komist, að
spyrja, þegar slíkir atburðir
gerast, hvað ríkisstjórnin hugsi
sér fyrir, til þess að koma í veg
fyrir, að þeir verði endurtekn-
ir.30
Þjóðverjar voru einnig óánægðir
með framkomu kommúnista og
-----nrmsti tmplre Unloi
'ONCE A CEMIAN ALWAYS A
m %
■ ixsMan wboluis shdkJClurcbes _ Tfcs Man. wbo •ftcr iheYk
IIospttaJsaadOþcnBaíts atSeaiThb wiU want to sel *ou hls
ioíiber.Ravisítr ud Mwdcrcr. V GeraanGoods.
ARE OHE AND THE SAME PERSON
„Einu sinni Þjóð-
uerji - alltaf Þjóð-
verji", segir íþessari
bresku auglýsingu
gegn viðskiptum við
Þjóðverja. Þetta
viðhorf var lífseigt,
eitmig á íslandi.
18 SAGNIR