Sagnir - 01.06.2000, Blaðsíða 43

Sagnir - 01.06.2000, Blaðsíða 43
Sigfús Ingi Sigfússon ER FÆDDUR ÁRIÐ 1975- HaNN STUNDAR BA N’ÁM í SAGNFRÆÐI VIÐ HÁSKÓLA ÍSLANDS. Grundarbardagi Af ÁTÖKUM YFIRSTÉTTARINNAR AÐ LOKNU ÞJÓÐVELDI Þykir nú þeim félögum sem þeim séu allir vegir færir og hyggjast að fara herferð til Norðurlands og lækka rostann í bændum. Halda þeir með flokk sinn af Alþingi norður yfir fjöll og koma ofan í Eyjafjörð, er vika var af júlí, sumarið 1362. Þá var einna mest fyrir eyfirðingum Einar, bóndi á Grund, og Helga, kona hans. Bóndi var ekki heima er Smiður kom í héraðið en njósn hafði borist fyrir þeim félögum og ekki friðvænleg. Var sagt að þeir ætluðu að drepa eða stökkva úr landi mörgum helstu bændum þar úr sveitum. Flokkurinn stefndi niður að Grund. Var þar fátt manna heima en Helga húsfreyja tók gestunum vel og sparaði hvorki við þá mat né drykk. En meðan komumenn sátu að veislu lét Helga safna liði um héraðið. Og er bændur voru fjölmennir orðnir réðu þeir til inngöngu í skálann þar sem hirðstjóri svaf með mönn- um sínum. Þeir hrukku upp við hávaðann og náðu flest- ir vopnum sínum og hringabrynjum. Smiður var fræk- inn maður og vopnfimur en er á hann hallaðist bardag- inn og lið hans var sumt fallið eða flúið í kirkju stökk hann upp á skálabitann og varðist þaðan alllengi. En þó kom þar að hann var ofurliði borinn. Jón skráveifa reyndi að flýja en náðist og var barinn til bana með kylf- um. Þeir sem komust í kirkju fengu grið. Lík Smiðs var flutt til Hóla og greftrað þar en fylgdarmenn hans voru grafnir á Grund. Helga fékk sæmd mikla af sinni fram- göngu er hún leysti byggðina frá þessum vágestum.1 Þessi frásögn af Grundarbardaga og hetjuskap Helgu á Grund birtist í íslandssögu Jónasar Jónssonar frá Hriflu en kennslubækur hans voru notaðar í kennslu um áratugaskeið í íslenskum barnaskólum. í kennslubókum Jónasar birtist römm þjóðernishyggja í frásögnum eins og hér að ofan um baráttu milli góðra íslendinga og vondra útlendinga. I bókum hans kemur enn fremur fram mikil dýrkun á framtaki, verkum og vilja nafngreindra einstaklinga.2 Þessi stilbrögð hafa þrátt fyrir að vera barn síns tíma þann kost að kennslubækur Jónasar þóttu afar skemmtilegar aflestrar eins og höfundur þessarar greinar getur sjálfur vitnað um. En hversu mikið sannleiksgildi hefur þessi frásögn; hver var aðdragandi og hverjar afleiðingar bar- dagans á hinu norðlenska stórbýli? I þeirri stuttu umfjöllun sem Smiður varðist allengi en hann var frækinn maður og vopnfimur. hér fer á eftir verður rýnt í samtímaheimildir atburð- anna en sökum þess hve rýrar þær eru tek ég einnig þann kostinn að reyna að geta mér til um atburðarás- ina. Reyni ég þá fyrst og fremst að álykta út frá áreið- anlegustu heimildum og vísbendingum sem til eru hverju sinni. Eg vona að það gefi einhverja raun og varpi jafnvel nýju ljósi á eitthvað í tengslum við efn- ið. Stjórnarhættir á íslandi um miðbik 14. aldar Arið 1355 varð Hákon sjötti Noregskonungur lög- ráða og tók þá að stýra ríkisstjórn sinni. Fram að þeim tíma hafði Magnús Eiríksson, faðir Hákonar, borið ábyrgð á norsku ríkisstjórninni. Þegar hann af- salaði sér þeim völdum áskildi hann sér m.a. yfirráð yfir Islandi. Þannig losnuðu Islendingar um tíma úr konungssambandi við Noreg, að nafninu til að minnsta kosti, og heyrðu þess í stað undir Magnús sem einnig var konungur Svía.3 Magnús konungur var alla sína stjómartíð í sí- felldum fjárkröggum. Ein þeirra leiða sem hann not-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.