Sagnir - 01.06.2000, Blaðsíða 111

Eggert Þór Bernharðsson
ER SAGNFRÆÐXNGUR. HaNN VAR
EINN AF FYRSTU RITSTJÓRUM
Sacna
Sagnir 20 ÁRA - Afmæliskveðja1
Þegar Sagnir komu heim til mín í pósti á föstudag varð konu
minni að orði er hún leit á forsíðuna: „Eru virkilega liðin 20 ár
frá því fyrsta heftið kom út?" Ekki ber á öðru. Samt virðist svo
ótrúlega stutt síðan við Gunnar Þór Bjarnason réðum ráðum
okkar á leið frá Háskólanum upp á Skólavörðuholt á jólaföst-
unni árið 1979. Leiðir skildu yfirleitt við Hallgrímskirkju en þar
leituðum við iðulega skjóls fyrir veðri og vindum og ræddum af
ákafa um hugsanlega útgáfu tímarits á vegum sagnfræðinema,
æstum hvorn annan upp án þess að hafa hugmynd um hvað við
værum að ana út í. Ég á fyrsta ári, hann kominn aðeins lengra.
Ætli það hafi ekki verið á síðasta kennsludegi fyrir jól sem við
tókum loks þá örlagaríku ákvörðun að reyna fyrir okkur í blaða-
útgáfu. Næstu vikur og mánuði var unnið sleitulaust en með
samstilltu átaki nokkurra hæfilega léttlyndra sagnfræðinema
leit blaðið dagsins Ijós á vordögum árið 1980, rétt í þann mund
er próf voru að bresta á, alls 88 síður. Auðvitað var amatörbrag-
ur á útgáfunni enda fjárvana nýgræðingar að verki.
Ritstjórapistillinn í þessum fyrstu Sögnurn þótti skondinn og
líkingarnar nokkuð sérstakar, jafnvel dónalegar, en þar sagði frá
því er við félagarnir tókum „að gæla við þá hugmynd að eign-
ast afkvæmi í blaðaformi." Síðan var ritað:
Meðgöngutíminn var stuttur en erfiður. I janúar hófst
efnisöflun og ýmis undirbúningsvinna sem stóð fram
yfir páska. Eftir páska tóku hríðirnar að gera vart við sig.
Þær voru átakamiklar því vegna fátæktar varð að vélrita
allt efni upp og við urðum sjálfir að setja blaðið. Af-
kvæmið er því ekki eins útlitsfagurt sem skildi, en við
biðjum lesendur að virða viljann fyrir verkið.
Nú er það í heiminn borið og það er þitt lesandi góð-
ur og sögunema framtíðarinnar að kveða á um hvort það
eigi skilið að eignast systkini eður ei.
Og nú eru „systkinin" orðin tuttugu. Hann er langur vegurinn
frá fjölritaða heftinu, með þrykkistöfunum, upplímdu vélrituðu
dálkunum og skrýtnu skreytingunum til glæsiritsins sem birtist
okkur í ár eins og raunar síðustu fimmtán árin á undan.
Fyrstu árin var þróun Sagna hæg en bítandi, fyrsti árgangur-
inn var fjölritaður og heftur í kjölinn, sá númer tvö fjölritaður og
límdur, þriðji árgangurinn offsetprentaður og saumaður en sá
fjórði unninn með nýjustu tækni en í býsna litlu broti miðað við
hina þrjá. Stökkið inn í nútímann var síðan tekið skólaárið 1983-
84 undir forystu Helga Þorlákssonar á sérstöku útgáfunám-
skeiði sem hann hélt. Þar tók fjölmenni þátt og áhugi nemenda
var ótrúlegur. Árangurinn varð líka eftir því. Nýjar og endur-
bættar Sagnir vöktu verðskuldaða athygli og það sem meira var,
rokseldust.
Næstu ár var byggt á þeirri reynslu sem fékkst á
útgáfunámskeiðinu og reyndar lét gamli Sagnahóp-
urinn ekki staðar numið eftir að námi lauk því marg-
ir fyrrum ritnefndarmenn blaðsins höfðu forgöngu
um nýtt tímarit Sögufélags, Nýja sögu sem kom fyrst
út árið 1987. Þegar Ný saga var í burðarliðnum óttuð-
ust sumir sagnfræðinemar um hag Sagna, héldu að
samkeppnin gæti riðið nemendaritinu að fullu en við
sem stóðum að Nýrri sögu vorum sannfærð um að
hugsanleg samkeppni yrði aðeins til góðs. Og mikið
rétt. Sagnfræðinemar tvíefldust og hafa síðan ekkert
gefið eftir.
Tuttugu ár eru langur tími í lífi tímarits þar sem
nánast öll störf eru unnin af sjálfboðaliðum, af fólki
sem leggur ósjaldan nótt við dag til að gera ritið sem
best úr garði. Með elju og áhuga hafa sagnfræðinem-
ar árum saman gefið út glæsilegasta nemendatímarit
í Háskóla íslands og þótt víðar væri leitað. Útgáfu-
störfin hafa verið mörgum gott veganesti til framtíð-
ar. Þegar nöfn ritstjóra og ritnefndarfólks í þessum
tuttugu árgöngum eru talin reynast þau tæplega 190.
Vissulega hafa sumir komið oftar en einu sinni við
sögu en þetta er drjúgur hópur. Og blaðið hefur ver-
ið mikilvægur vettvangur fyrir rannsóknir nemenda.
Þar hafa ófáir sagnfræðingar stigið sín fyrstu skref.
Lausleg talning sýnir að ríflega 300 höfundar hafa átt
efni í Sögnum þessi tuttugu ár eða að meðaltali um 15
höfundar í hverju hefti. Sumir hafa auðvitað verið
iðnari við kolann en aðrir og skrifað fleiri en eina
grein. En blaðið hefur ekki aðeins verið þýðingarmik-
ill tengiliður nemenda við leika og lærða í áranna rás
heldur hefur efni þess oft á tíðum verið markvert
framlag til íslenskra sagnfræðirannsókna.
Sagnir hafa verið í sífelldri þróun og endurskoð-
un, stundum hafa breytingarnar verið smávægilegar,
stundum stærri í sniðum. En alltaf hefur verið jafn-
gaman og spennandi að fá blaðið í hendur. Og svo
verður áfram því mörg merkisafmæli eru framund-
an. Sagnfræðinemar munu ekki láta deigan síga ef ég
þekki þá rétt og Sagnir verða í framtíðinni sem hing-
að til árlegt tilhlökkunarefni. Þær lengi lifi - Skál.
1 Afmæliskveöju þessa flutti Eggert Þór Bernharðsson á Sagnafundi sem
haldinn var fimmtudaginn 18. maí árið 2000, en á fundinum var 20.
árgangur Sagna kynntur og ræddur.
109