Sagnir - 01.06.2001, Qupperneq 11

síðari heimsstyrjöld þegar þeir fylltu salinn. Getur verið að
myndin eigi eftir að móta viðhorf þeirra til þessa tiltekna stríðs
og kannski styrjalda almennt? Eða á myndin e.t.v. eftir að skapa
löngun hjá einhverjum þeirra til að fara að kynna sér fortíðina
á fræðilegan hátt? Væri e.t.v. gott að nota þessa mynd við sögu-
kennslu í framhaldsskólunum? Því ekki það?
Niðurstaða mín er langt frá því að vera frumleg, en hún er
sú að auka þurfi umræður um sjónrænar heimildir vegna þess
að kvikmyndin er áhrifamikill miðill. Slíkt gæd ekki aðeins
orðið til þess að opna augu okkar fyrir samkennum rit- og
myndmiðla heldur einnig vakið okkur til umhugsunar um tak-
markanir hefðbundinnar miðlunar sögunnar. „Sögulegar kvik-
myndir verða að segja eitthvað í alvöru um fortíðina og auka
skilning áhorfenda á henni“, sagði Már Jónsson í nýlegri grein.10
Undir það skal tekið. Mikilvægast er þó að sagnfræðingar sjálfir
sýni það frumkvæði sem þarf til að á þá verði meira hlustað á
þessum vettvangi. Þá myndum við ekki bara hneykslast á kvik-
mynd eins og Enetny at tbe Gates heldur úrbeina hana glaðbeitt
á túlkunarbretti fræðanna.
Tilvísanaskrá:
1 Robert A. Rosenstone, „Film Reviews.M Atnerican Historical Review, árg. 94 (1989) 3,
bls. 1033.
2 John C. Tibbetts, American Historical Review, árg. 106 (2001) 3, bls. 1107-8.
3 Vissulega voru önnur „hjálpartækiM en kvikmyndir notuð sem ég hafði hvorki vanist
úr HÍ né þýskum háskólum. T.a.m. lásu nemendur skáldsögur, rýndu í málverk eða
hlýddu á óperur, en umræða um þetta á ekki heima hér.
4 Sjá inngangsgrein eftir Thomas Prasch um kvikmyndagagnrýni í American Historical
Review, árg. 101 (1996) 4, bls. 1140.
5 Sjá Mark C. Carnes, „Beyond Words: Reviewing Moving Pictures.M Perspectives.
American Historical Association Newsletter, árg. 34 (1996) nr. 5, bls. 6.
6 Robert Brent Toplin, „Film and History: The State of the Union.“ Perspectives.
American Historical Association Newsletter, árg. 37 (1999) nr. 4, bls. 8.
7 Fyrri myndina gerði Hrafn í tilefni af 200 ára kaupstaðarafmæli Reykjavíkur 1986 en
þá síðari í tilefni af því að Reykjavík var ein af menningarborgum Evrópu árið 2000.
Sagnfræðileg greining á myndunum gæti leitt í ljós að í fyrri myndinni sé útþensla borg-
arinnar mærð á meðan hin síðari mælir með þéttingu byggðar, en í báðum ber hins vegar
á vegsömun tæknivædds hreyfanleika í formi stórra og mikilla samgöngumannvirkja.
8 Sjá t.d. greiningu Eggerts Þórs á Djöflaeyjunni eftir Friðrik Þór Friðriksson sem byggð
er á bókum Einars Kárasonar: „„Djöflaeyjan ... vekur allt liðið úr Thulekampinum upp
til nýs lífs ...MM, Ritið. Tímarit Hugvísindastofnunar Háskóla íslands, árg. 1 (2001), bls.
57-76. Einnig hefur Eggert ásamt fjölmörgum öðrum sagnfræðingum lagt mikið
af mörkum til þess að opna augu okkar fyrir mikilvægi móður kvikmyndanna, þ.e.
ljósmyndarinnar.
9 Um hlutverk kvikmynda(gerða) í samfélaginu, sjá t.d. grein eftir Douglas Kellner,
„Hollywood film and society." The Oxford Guide to Film Studies, ritstj. J.Hill og
P.A.Gibson (Oxford 1998), bls. 354-62.
10 Már Jónsson, „Fortíðin á hreyfimynd.M Heimur Kvikmyndanna, ritstj. Guðni Elísson
(Reykjavík 1999), bls. 972.