Stormur - 20.02.1936, Page 2

2
STORMUR
Hlutdrægnin í inn-
flutningsleyfunum.
Kaupfélögunum ívilnað, en níðst á kaupmannastéttinni.
I.
Þó að kreppan komi hart niður á öllum stéttum þjóðfé-
lagsins, mun hún þó að sumu leyti koma einna harðast
niður á kaupmanna- og v.erslunarstéttinni. Að nokkru leyti
stafar þetta af hinum miklu innflutningshöftum, þar sem
innflutningur er nú aðeins 10 % af því, sem hann áður
var á ýmsum vörutegundum, en úr öllum stórlega dregið,
og svo sumar teknar úr höndum þeirra og einokaðar. —
En við þetta bætist svo, að kosti kaupmanna er þjakað
svo sem mest má verða af löggjafarvaldinu eða þeim þing-
meirihluta, sem völdin hefir haft hér síðustu 8 árin. Er af
ráðandi mönnum þeirra flokka unnið að því ósleitilega að
koma kaupmannastéttinni algerlega á kné. Mundi flokk-
um þessum hafa á unnist enn þá meira en þó orðið hefir,
ef ágreiningur væri ekki á millum þeirra, hvernig með
verslunina skal fara. — Vilja sósíalistar þjóðnýta hana og
láta ríkið og bæjarfélög reka hana, en Tímamenn vilja
láta Sambandið og kaupfélögin hafa hana.
II.
Á verslunarþinginu í vetur, sem Verslunarráð Islands
boðaði til, brugðust kaupmenn mjög drengilega við inn-
flutningshöftunum og hinu mikla tjóni og óþægindum, er
þau og aðrar verslunarhömlur baka þeim. Töldu þeir nauð-
synlegt þjóðarhagsmuna vegna, að innflutningshömlum
væri að einhverju leyti beitt og því væru þeir fúsir að
beygja sig undir þá nauðsyn, en hinsvegar átöldu þeir
harðlega þá hlutdrægni, sem innflutningsnefndin hefði
sýnt, og kröfðust að eitt væri látið yfir alla ganga. — Sjá
allir réttsýnir menn, hvort sem kaupmannasinnar eru eða
ekki, að hér er um sanngirniskröfu að ræða af kaupmanna
hálfu.
En þessari sjálfsögðu sanngirniskröfu hefir ekki verið
fullnægt. Hlutdrægnin heldur áfram. Kaupfélögunum er
ívilnað, en gengið á hluta kaupmanna stórkostlega.
Eitt glöggasta dæmi um hina geysilegu hlutdrægni, sem
beitt er, er samanburður, sem blaðið íslendingur birtir ný-
lega á innflutningi Kaupfélags EyfirSinga og 10 verslana
kaupmanna á Akureyri. Er Vilhjálmur Þór forstjóri Kaup-
félagsins og fer því fram, sem hann vill.
Fer hér á eftir kafli, er um þetta fjallar úr áminstri
grein:
„Hinn 26. þ. m. komu hingað skipin Lagarfoss og Detti-
foss og fáum dogum síðar Columbus. Með þessum skipum
fékk Kaupfélag Eyfirðinga ýmsar matvörur, sem að neð-
an greinir, eftir því, sem næst hefir orðið komist. — Hér
eru aðeins taldar helstu matvörutegundir, en auk þess
fékk Kaupfélagið margskonar aðrar vörur, til sinna mörgu
deilda og verksmiðjureksturs.
Innflutningur KEA var í janúar:
Sykur ca. 40,000 kg.
Kaffi ca. 12,000 kg.
Haframjöl ca. 11,250 kg.
Hrísgrjón ca. 7,500 kg.
Hveiti ca. 32,500 kg.
Rúgmjöl ca. 400,000.
Til samanburðar hefir verið safnað skýrslum hjá 10
öðrum verslunum um hvað þær hafi sótt um innflutning á
og fyrir hve miklu þær hafa fengið leyfi, sem gilda fyrir
fjóra fyrstu mánuði ársins. — Sú skýrsla lítur þannig út:
Umsóknir: Leyfi veitt:
Sykur ca. 29,000 kg. 6,250 kg.
Kaffi — 1,320 — 390 —
Haframjöl — 17,000 — 4,300 —
Hrísgrjón — 4,600 — 3,050 —
Hveiti — 22,250 — 5,050 —
Rúgmjöl — 31,500 >— 10,900 —
Iiér eru nú'tölur, sem tala sínu máli, eða hvað finst les-
endunum, og allar kaupmannaverslanir hér í bænum og
nágrenni munu hafa sömu sögu að segja.
Það er vitanlegt, enda yfirlýst af kaupfélagsstjóranum
að nokkru leyti, að KEA hafði ekki leyfi fyrir þessum vör-
um, þegar þær fóru af stað frá útlöndum, en það virðist
ekki hafa staðið á leyfunum eftir að vörurnar voru hing-
að komnar, a. m. k. er það víst, að þegar Columbus kom
(með 400 smálestir, eða 8,000 sekki af rúgmjöli), þá var
ekkert innflutningsleyfi fyrir hendi, en það kom víst
skyndilega, þegar átti að fara að losa skipið. •— Hætt er
við, ef aðrar verslanir hefðu átt þessar vörur, að þær hefðu
verið kyrsettar og viðkomandi sektaður, eins og lög
standa til“.
Þegar menn athuga þenna geysilega mismun, sem er á
innflutningi Kaupfélagsins í janúarmánuSi einum og inn-
flutningsleyfum hinna 10 kaupmannaverslana í fyrstu 4
mánuði ársins, þá hlýtur öllum mönnum að blöskra, hvað
langt er gengið í hlutdrægninni og ósvífninni.
,,íslendingur“ segir, að Akureyringar muni seint gleyma
þessari „rangsleitni“ og ekki láta kyrt liggja fyr en þess-
um ófögnuði léttir og allir þeir, sem hlut eiga að máli, fái
að vera jafnir fyrir landslögum“. — Auðvitað er þetta rétt
hjá blaðinu, en þess þarf enginn að vænta, að leiðrétting
fáist á þessu, meðan núverandi stjórn og þingmeirihluti
heldur völdum. — Hlutdrægnin og órétturinn situr þar í
öndvegi.
Landskjálftinn mikli 1339.
Um landskjálftann mikla 1339 segir Espólín svo frá í
Árbólcum sínum:
„Var þá í fardögum landskjálfti hinn mikli, svo að víða
í Sunnlendingafjórðungi hröpuðu bæir, en fjöllin hrundu
niður, alls féll 50 bæja, og kom upp hver í Henglafjöllum,
10 faðmar á hvern veg, þar áður var slétt jörð; mönnum
og fénaði fleygði til jarðar, en hús féllu mest um Skiúðu,
Flóa og Holtamanna hrepp, hús tóku úr stað, og létust
nokkrir menn og gamalmenni; jörð rifnaði víða til undir-
djúpa, spratt upp heitt vatn og kalt, og sprungu hamrar í
sundur, er mælt úr djúpunum hafi staðið eitruð fýla,
svo dýrum og fúglum yrði að bana; annar jarðskjálfti kom
síðar, svo að mönnum og fénaði fleygði til jarðar, hrundu
hús víða, og ey.ddust bæir um Skeið, Flóa og Holtamanna
hrepp, rifnaði víða jörð í djúp dýki með upprennandi vatni.
Leynilögreglu- og furðusögur.
Þegar sögurnar „Scotland Yard“ birtust í Stormi fyrii’
nokkrum árum síðan, nutu þær liinna mestu vinsælda,
enda voru margar þeirra ágætar.
Nú munu aftur hefjast hér í blaðinu leynilögreglu- og .
furðusögur, og standa þær síst að baki „Scotland Yard“,
enda valdar úr geysistóru úrvali enskra sagna', sem selst
hafa í hundraða þúsunda tali erlendis. •— Verða sögurn-
ar flestar stuttar og munu að jafnaði lokið í 10—15 blöð-
um Storms. — Óvíst er hvort sögurnar verða sérprentað-
ar og er því hverjum vissast, sem nautn hefir af slíkum
sögum, að fylgjast með þeim í blaðinu.