Stormur - 20.02.1936, Side 3

STORMUR
3
Þjófnaðirnir
í Landsbankanum.
i. '
Landsbankanum er ætlað það hlutverk að styðja at-
vinnuvegi vora, svo sem sjávarútveg, landbúnað, iðnað,
siglingar og verslun. Nú eru auðvitað fleiri atvinnuvegir,
sem vér stundum, heldur en þeir, er að ofan eru taldir, og
einn meðal þeirra er þjófnaður. Hefir hann verið stundað-
ur frá því að land bygðist og til dagsins í dag, bæði af há-
um og lágum.
Það hefir gilt nokkuð sama um þenna atvinnuveg sem
annan í landi voru, að hann hefir gefist misjafnlega þeim,
er við hann fengust. Sumir hafa borið lítið úr býtum og
notið fengsins stutta stund, en aðrir hafa bæði verið afla-
sælir og notið fengsins lengi. Og þá jafnframt oft og ein-
att notið hins mesta trausts og hinnar mestu virðingar
samborgara sinna, enda gegnt trúnaðarstörfum, og þeim
■stundum hinum æðstu, fyrir þjóð sína.
II.
En þótt þjófnaður megi teljast til atvinnugreina vorra,
þá mun samt ekki hafa verið sú tilætlun Jöggjafans, að
Landsbankinn beinlínis styddi þenna atvinnuyeg eða gerði
ttiönnum þægilegra fyrir að stunda hann. — Síst af öllu
unun löggjafinn hafa getað til þess ætlast, að bankinn hefði
svo mikla umönnun fyrir honum, að hann beinlínis skað-
aði sig hans vegna og létti undir með rekstri hans innan
sinna eigin vébanda. -r- Enginn mundi því hafa getað áfelt
bankann, ekki einu sinni þjófarnir sjálfir, ef þeir vildu
Vera sanngjarnir, þótt bankinn hefði sýnt meiri varúð
gagnvart þessum atvinnuvegi, en hann virðist hafa gert
á undanförnum árum og fram til þessa dags.»
III.
Nú er það auðvitað ekki svo að skilja, að stofnun eins
og Landsbankann, sem veltir mörgum tugum og jafnvel
bundruðum miljóna króna árlega, hefir 3 bankastjóra, á-
kaflega fjölment bankaráð, 60—70 starfsmenn, þar á með-
al fjölda endurskoðenda og eftirlitsmenn, muni nokkurn
skapaðan hlut um það, þótt einn eða cveir af starfsmönn-
um hans bæti dálítið upp laun sín með því að taka tíu
búsund krónur eða svo árlega, og á 5—10 ára fresti 50—60
búsund, eða eitthvað því um líkt. Frá fjármunalegu sjón-
armiði er því þetta í raun og veru tæpast umtalsins vert.
En það eru fleiri hliðar á málinu en sú fjárhagslega. Ein
beirra er sú, að það er óneitanlega leiðinlegt fyrir þenna
bjóðbanka vorn, að stuldir og ýmiskonar óreiða skuli þríf-
ast þar árlega, enda þótt alt sé fult af endursk.oðendum
°g eftirlitsmönnum. — Hlýtur þetta heldur að verða til
bess, að veikja traust og virðingu almennings á þessari
ftiiklu stofnun vorri.
Önnur hlið er þó á þessu máli, sem er alvarlegri. Hún
el' sú, að það er blátt áfram óþolandi fyrir starfsfólk bank-
ans, að þurfa að búa við það ár eftir ár að ligg'ja undir
gi'un og dylgjum um ótrúmensku og þjófnað í starfi sínu.
•bað er fyrst og fremst þessara hluta vegna, sem nauðsyn
ber til þess, að þessi óreiða og þjófnaður í bankanum hætti
endurtaka sig.
IV.
Um þetta síðasta tilfelli í bankanum, hvarfið á 1000
kf. úr seðlabunkanum og 2000 kr. úr kassa A. J. Johnson,
skal hér ekki mikið rætt, en þó dálítið að því vikið, því að
^mislegt einkennilegt og athugunarvert virðist hafa kom-
upp í rannsókn þessa máls, og eins er meðferð þess með
Uálítið einkennilegum og óvanalegum hætti, og honum
Jafnvel ekki sem viðfeldnustum.
Ef trúa má frásögnum dagblaðanna um rannsókn máls-
ins, og sennilega má það,- þar sem rannsóknardómarinn
hefir enga athugasemd við þær gert, þá veittu nokkrir
menn því eftirtekt í bankanum, að hinn umræddi seðla-
bunki með 25 þús. kr., sem kom frá Útvegsbankanuin, var
undarlega losaralegur. Þeir hafa orð á þessu, en iáta svo
þar við sitja. Hnýsni þessara manna eða rannsóknarþrá
er ekki meiri en svo, að þeir veigra sér við því erfiði að
rífa utan af bunkanum og telja þessar 25 þús. kr., til þess
að ganga úr skugga um, hvort alt væri með feldu cða
ekki. Mjög mikið starf virðist þetta þó ekki hafa verið
fyrir marga menn, sem auk þess eru vanir að fást við og
telja peninga. En einkennilegri virðist þessi sérhlífni vera,
ef það er rétt, sem sagt er, að einn af starfsmönnum bank-
ans hafi alllöngu áður verið búinn að sýna yfirmönnum
sínum, að umbúnaður þessara búnta, þótt rambyggilegar
sýndist, væri samt ekki traustari en svo, að auðvelt væri
að komast í þau og draga út seðla úr þeim, enda þótt eng-
in missmíði sæjust á ytri umbúðunum. Galdurinn væri ekki
annar en sá, að smeygja pappírshníf millum seðlanna,
vinda dálítið upp á hann, kippa honum svo út, og draga
svo seðlana út í gegnum þessa hvolfmynduðu smugu. •—
Þessi bunki gekk síðan á millum margra manna’í bank-
anum og þegar hann svo loks var opnaður sýndi það sig,
að í hann vöntuðu 1000 kr.
Þá er og ákaflega einkennilegt, að ekki skyldi strax og
vitað var um að fleiri en einn lykill gekk að kössum sumra
gjaldkeranna, bót á þessu ráðin, svo að fyrir það væri girt
að annar en viðkomandi gjaldkeri gæti komist í sinn kassa.
Er það líkast því um kassa Johnsons, sem lykill Sigurðar
gengur að, ef beitt er ,,lagi“, eins og það er orðað, að það
hafi beinlínis þótt sport að vera að fást við þenna kassa
og geta ýmist opnað hann eða ekki.
V.
Og svo er það loks um meðferð þessa máls.
Eftir frásögnum blaðanna, ómótmæltum af Jónatan
Hallvarðssyni, hurfu 2000 kr. úr kassa A. J. Johnson. ■—
Hann telur í kassa sínum að kveldi, eins og hans var vani,
og síðan er kassinn af öðrum manni, í þetta sinn Sigurði
Sigurðssyni collega háns, færður þangað, sem hann á að
vera í friði og óáreittur yfir nóttina.
Um morguninn, er Johnson tekur við kassa sínum, kem-
ur það svo einhvernveginn að honum áð telja aftur í kass-
anum, sem hann þó gerði sjaldan, og þá verður hann þéss
var, að 2000 kr. eru farnar. Hann skýrir síðan yfirmönn-
um sínum frá þessu, og þeir afhenda málið í hendur lög-
reglustjóra til rannsóknar, og racnsókn er hafin.
Eitt af því fyrsta, sem gert er, er það, að taka Sigurð
Sigurðsson, manninn, sem fór með kassa Johnsons í
geymsluna og lykilinn hafði, sem með ,,lagi“ gekk að
kassa hans, og setja hann í gæsluvarðhald. Auðvitað var
þetta sjálfsagt, eins og atvikin lágu fyrir. En jafn sjálf-
sagt og þetta var, var líka það, sem ekki var gert, að setja
A. J. Johnson í gæsluvarðhald, því að afstaða þeirra
beggja til þess að taka þessar 2000 kr. er hin sama, óg
þar sem annarhvor þessará manna hlýtur að vera að
hvarfinu valdur, svo framarlega sem þriðji lykillinn geng-
ur ekki að kassanum. Yfir báða þessa menn átti því það
sama að ganga hjá rannsóknardómaranum, og meðferð
málsins, hvað þetta snertir, sem óneitanlega er mjög stórt
atriði, er því mjög aðfinsluverð og óréttmæt í garð Sig-
urðar Sigurðssonar. — Það fer aldrei hjá því, að á þánn
mann, sem í gæsluvarðhald er settur, fellur sterkur grun-
ur hjá almenningi. Hver dómari verður því vel að gæta
þess, að láta einn ekki verða harðara úti en annan :í þess-
um efnum, ef málsatvik eru svo, að tveir eða fleiri geta
með sömu eða svipuðum líkum verið að verknaöinum
valdið.