Stormur - 07.08.1936, Side 1

STORMUR
Instinkt Jónasar Þorbergssonar.
- Þegar rotturnar yfirgefa skipið. - Hákon jarl og Karknr þræll.
I.
Það er gömul sögn á meðal sjómanna og talin algild-
sannleikur, að rottur yfirgefi skip, sem er komið að
því að farast. — Skýringin á þessu einkenniiega fyrir-
brigði hlýtur að vera sú, að einhvernveginn finni nagdýr-
!ð það á sér af meðfæddri eðlishvöt sinni, að nú sé hætta í
vasndum og tekur því þann kostinn að yfirgefa foi'ðabúrið,
sem það hefir í lifað í allsnægtum svo jafnvel árum skifti,
°g orðið feitt og bústið af kræsingunum, sem það hámaði
í sig með fremur óráðvandlegu móti.
II.
Það er margt líkt með skyldum, segir máltækið, og
bví er að vonum, að margt sé líkt með mönnum og dýrum,
því að líklega er þar fremur stigs en eðlismunur á milli.
'— Svo er og um eðlishvötina eða instinktið. Sumir menn
eða mannkindur virðast hafa hana á mjög háu stigi,
Jafnvel eins þroskaða og rottan hefir, þegar hún yfirgefur
skipið. Aðrir hafa hana aftur á móti mjög litla, og er
bví að líkindum líka svo varið um vissar dýrategundir, og
Sennilega er eðlishvötin líka mjög mismunandi hjá ein-
staklingum innan sömu dýrategundar, svo að ein rottan
t- d. finnur það á sér, sem önnur finnur ekki.
III.
Ein af þeim skepnum, sem virðist hafa mjög þroskaða
eðlishvöt, vera þefvís, eins og það stundum er kallað,
tegar um mannskepnur er að ræða, er útvarpsstjórinn
°kkar Jónas Þorbergsson.
Þegar klofningurinn varð í Framsóknarflokknum um
'trið og Tryggvi Þórhallsson sagði skilið við hann og flest-
lr betri menn flokksins, bjuggust andstæðingar Framsókn-
ai’flokksins yfirleitt við því, að helmingur eða meira af
^amsóknarflokknum myndi fylgja Tryggva Þórhallssyni.
það var von, að menn byggjust við þessu, því að öll
rök 0g heilbrigð skynsemi mælti þar með.
Það var að vísu svo, að margt og mikið mátti að
ti’yggva Þórhallssyni finna sem stjórnmálamanni og mis-
tekin höfðu orðið mikil hjá honum, en allir, sem til þektu
v*ssu, að það var Tryggva Þórhallssyni ósjálfrátt en ekki
sJálfrátt og stafaði fyrst og fremst af meðfæddum brest-
Uln í skapgerðinni eða skapfestunni. Hitt vissu menn líka
hinn vondi andi, sem ofmjög hafði ráðið gerðum hans
Jónas Jónsson, og því vonuðu menn, þegar aðskiln-
Uíinn varð á millum þesara tveggja manna, og stefna
ho ejnk6nni hvors fyrir sig komu aðgreind í ljós, að allur
°rrinn af kjósendum Framsóknarflokksins hefði þann
s °ska °g góðleik að fylgja þeim manninum að málum
111 betri var og málstað þeirra einlægari. En bjartsýnin
s?, trúin á manngildi og þroska alls þorra kjósenda Fram-
na.rflokksins, varð sér hér til skammar. Langsamlega
lri hlutinn fylgdi hinum verri manninum, og einn af
^11111 meiri hluta var Jónas Þorbergsson.
Nú má auðvitað um það deila hvort það hafi fremur
verið eðlishvötin heldur en innrætið, sem varð þess vald-
andi, að Jónas Þorbergsson fylgdi þeim, sem sigurinn
hlaut. Hefir hugur hans sjálfsagt meir staðið til þess að
íylgja hinum verra manninum og hinum verra málstaðn-
um, en það hefir þó verið eðlishvötin sem úrslitunum réði,
því að ella hefði hann svikið sinn lánardrottinn og sagst
í lið með þeim, sem eðlisávísunin sagði, að meira mundi
hljóta fylgið.
í þetta sinn mun því bæði innræti og eðlishvöt hafa
átt samleið hjá Jónasi Þorbergssyni og var hann að því
leyti hepnaði en Pálmi Loftsson. — Innrætið sagði honum
að fylgja Jónasi en hugboð hans var það, að Tryggvi
Þórhallsson myndi sigra. Hann sagði sig því úr Fram-
sóknarflokknúm og gekk í Bændaflokkinn, og varð fyrir
þessi „svik“ sín að ganga undir jarðarmen og þola sektir
stórar, því að annars var um stöðumissi. að ræða.
ÍÍII.
Sama óbrigðula „instinktið“ fylgdi Jónasi Þorbergs-
syni við síðustu kosningar. Öllum heilbrigðum mönnum
kom þá ekki annað til hugar en að Sjálfstæðismenn og
Bændaflokkurinn myndi bera sigur úr býtum. Hnigu öll
rök að því. En það fór samt svo, að þeir sigruðu ekki og
Jónas Þorbergsson hélt áfram að vera í meiri hlutanum
og öruggur með sín 15—20 þús. kr. árlegu laun.
Alla þessa stund hafði hinn hlutlausi útvarpsstjóri
hins hlutlausa útvarps verið einn hinn harðvítugasti
flokksmaðurinn í liði Framsóknarinnar, og það er enginn
efi á því að Jónas Jónsson hafði á honum einna mestan
trúnað af öllum sínum flokksmönnum. Mundi Hriflu-Jón-
as sennilega hafa falið sig varðveislu nafna síns enn ör-
uggari en Hákon fól sig Karki, ef svo hefði borið undir,
að hann hefði þurft á því að halda. — Var líka full von
til þess, að Jónas Jónsson teldi nafna sinn öruggan í trún-
aðinum, því að hann hafði gert meira fyrir hann en
flesta aðra af liðsmönnum sínum og hafið hann uppúr ör-
birgð og umkomuleysi til auðs og metorða.
Trúnaður nafna hans hélst líka óbreyttur að kosn-
ingunum afstöðnum, og á síðastliðnum vetri var ekki ann-
að sjáanlegt en útvarpsstjórinn yrði altekinn af þakk-
lætistilfinningu til matgjafa síns, því að þá ritaði hann
geysilega langan og harðsnúinn greinaflokk í Nýja Dag-
blaðið, sem síðar birtist í Tímanum, er hann nefndi „Á
rekafjöru Morgunblaðsins“. (í Tímanum hét greinin: „Á
rekafjörum íhaldsins“, en var annars samhljóða að efni
til). Þegar útvarpsstjórinn skrifaði þessa grein í Nýja
Dagblaðið var ástand þess hið hörmulegasta, og ber grein
hans, hvað ritfimi snerti, langt af því, sem þá hafði birst
í blaðinu um langan tíma.' En til þess ætluðust auðvitað
engir, að með satt mál væri þar farið, enda ekki hægt að
gera flokknum annað en ógagn með því.