Stormur - 13.03.1942, Side 1

STORMUR
Ritstjóri: Magnús Magnússon
XVIII. árg. Reykjavík, 13. mars 1942. 6. tölublað.
Blessuð sé minning nans.
i ritgerð einni, sem birtist eftir Vigl'ús vert, nú fyrir nokkr-
um árum um herra alþingismann Jónas Jónsson, er komist
svo að orði, eitthvað á þá leið, að lierra Jónas Jónsson sé blátt
áfram á veiðum, til þess að ná mönnum----auðvitað mann-
dómsmönnum--------í flokk sinn, til þess svo að njóta aðstoð-
ar þeirra og brautargengis við það, að koma áhugamálum
sínum í framkvæmd. — Mun Vigfús allra manna gerst vita
um þessa hluti, því að alkunna er, að herra Jónas Jónsson
lagði hið mesta kapp á það, að vinna Vigfús til fylgis sér og
sínum málum — og tókst það að lokum.
Það hefir oft verið sagt um frægustu mikilmenni sögunnar.
svo sem þá Lúðvík fjórtánda, Napóleon mikla og fleiri slíka
menn, að einhver hinn mesti styrkleiki þeirra hafi einmitt
legið í því, hversu glöggskygnir þeir voru á menn og hversu
vel þeim tókst jafnan, að velja hæfasta manninn til hvers
starfa. Þann veg var því og farið með herra Jónas Jónsson,
meðan hann hafði völd, mest allra manna hér á landi. Hann
valdi til sín og til hans söfnuðust hinir mestu afreksmenn
þjóðarinnar og glæsimenni, hvaðanæfa af landinu, og jafnvel
frá öðrum þjóðlöndum, svo að mannval það, er þjónaði undir
hans skjöld, minnti hvað mest á hirðmenn og vildarvini
þeirra forakonunganna Haraldar hárfagra og Hrólfs kraka.
Þá er herra Jónas Jónsson var nýkominn til valda, var það,
að einn af aðdáendum hans varpaði fram, í hrifningu sinni,
hinni gömlu, góðfrægu spumingu: „Hví er engin hirð um
slíkan mann?“. — Og var ekki von að maðurinn segði þetta?
En til allrar hamingju, þurfti aðdáandinn ekki lengi að bíða.
Hirðin skapaðist furðulega brátt og gjörðist þessi aðdáandi,
þegar i öndverðu einn af öndvegishöldum herra Jónasar og
einn hinn handgengnasti vinur hans, og mun svo æ verða,
meðan báðir lifa.
Engi er kostur þess, að nefna nöfn allra þeirra ágætis-
manna, sem veitt hafa herra Jónasi Jónssyni trúa, trausta
og óeigingjama fylgd í baráttu hans fyrir velferð lands og
lýðs. Hlýðir þó eigi annað en að fáein nöfn séu nefnd, af þeim
mörgu, sem fulívíst er um, að skráð muni verða' með gullnu
letri, í sögu íslands, á ókomnum öldum. En sökum þess, að
gögn skortir til ítarlegra rannsókna, verður upptalningin
mjög af handahófi: Mennirnir því ekki nefndir í réttri tíma-
talsröð, eða í stafrófsröð, né eftir mikilleik mannkosta sinna.
Kastast því engin rýrð á þann manninn, sem síðar kann að
verða talinn en annar og því sízt á hina, sém alls ekki verða
taldir.
Sannarlega má það kallast þjóðarhamingja, að herra Jónas
Jónsson skyldi vera hæstráðandi til sjós og lands, á íslandi,
þegar hið mikla menningartæki, Ríkisútvarpið, var sett á
laggirnar; því áð reynsla var engin til, frá öðrum löndum um
það, hversu stjórna skyldi slíku bákni. Hér gat því ekki nein
langskólaganga komið að liði; heldur mundi skammskóla-
genginn maður verða affarasælli, ef hann hefði aðeins gnægð
af brjóstviti og óþrjótandi mannkosti, á öllum sviðum. Enda
var herra Jónas Jónsson fljótur að finna réttasta manninn
á þann rétta stað og valdi umsvifalaust nafna sinn Þorbergs-
son. Mun hann og hafa ráðið miklu um val ýmsra annara
ágætismanna, sem útvarpsstjórinn fékk sér til aðstoðar; svo
sem Jón Eyþórsson, Sigui'ð, núvérandi dósent, og marga
fleiri. Einnig munu það hafa verið hans ráð, að jafn hand-
táksgóður maður og Helgi Hjörvar var hafður þar jafnan
handbær, til þess, að skrúfa fyrir strauminn ef óvinurinn
ætlaði að taka upp á því, að segja einhvern ósóma í útvarpið.
Væntir því alþjóð manna þess, að þeir, sem um ókomnar
aldir koma til með, að skipa sæti hinna áður nefndu heiðurs-
manna, og þá sérstaklega útvarpsstjórans sjálfs, muni aldrei
— til muna — hvarfla frá hinu háa, göfuga marki, sem bæði
hann og aðrir hafa sett okkar hlutlausa, réttláta Ríkisútvarpi.
Það má, að vísu, segja, að ekki hafi þurft neina frábæra
giöggskygni til þess, að uppgötva annað eins afburða manns-
efni og Einar Olgeirsson var, mun og herra Jónas Jónsson
hafa verið fljótur að sjá, að hann var, sökum reynslu sinnar
og hjartalags, sjálfsagðasti maðurinn til þess, að stjórna
hafsíldareinkasölu íslands, og að svo miklu leyti, sem herra
Jónas Jónsson fékk að ráða, var valinn maður í hverju rúmi,
við íyrirtækið. Hefir og hafsíldarverslun íslendinga aldrei
staðið með jafn miklum blóma eins og þegar þessara ráða
herra Jónasar Jónssonar naut sem allra best við. Þá er það
einnig bein afleiðing af þessari ráðstöfun, að Einar Olgeirs-
son gerðist svo efnum búin, að hann gat keypt fyrir eigin
fé hina glæstu skemtisnekkju, og gefið landstjórninni slíkan
grip. Hefir þessi rausn og höfðingsskapur Einars síðar orðið
ýmsum úr úrvalsliði herra Jónasar Jónssonar til fyrirmynd-
ar, sem kunnugt er, en snekkja þessi mun enn þann dag í
dag prýða hinn fagra ríkisskipaflota íslands, ef ekki er þegar
búið að selja hana með stórfeldum ágóða fyrir föðurlandið.
Þá mun og enginn verða til þess að bera herra Jónasi Jóns-
syni á brýn glámskygni (svo að yfirlætislaust sé að orði kom-
ist), fyrir það að hann gjörði allra meina græðarann, Vil-
mund Jónsson að landlækni og sá þannig heilbrigðismálum
þjóðarinnar að fullu borgið um aldur og æfi. Ávann hann sér
með þessu eilíft þakklæti alrs landslýðs og Vilmundar sjálfs,
svo að nú á hann í landlækninum, einhvem þann traustasta
og óbrigðulasta vin, sem hann hefir eignast um æfina og er
þá mikið sagt.