Stormur - 23.04.1942, Blaðsíða 1
STORMU
Ritstjóri: Magnús Magnússon
XVIII. árg. Reykjavík 23. apríl 1942.
10. tölublað.
Undralönd Asíu.
Mohandas Karfamchand Gandhi er fæddur' 2. október 1869
í Porbander, sem er lítið ríki á Kathiavar-skagánum. Hann
er því rúmlega 72 ára garnall og telst það hár aldur meðal
Lndverja, þótt margir Japanar séu þá hinir ernustu. Hann
er af tignum embættismannaættum, og faðir hans og afi
voru báðir Dewans eða forsætisráðlierrar í stjórn Kathia-
wars fylkis. Nafnið „Gandhi“ þýðir kryddangan á In,d-
versku. Faðir hans, sem var góður og heiðarlegur maður,
kvæntist fjónim sinnum, og var Gandhi yngsta barn síðustu
konunnar. Móðir hans, sem var óvenjulega guðhrædd kona
og vék í engu frá föstum og kreddum Hindúatrúarinnar,
liafði mjög mikil áhrif á hann í æsku.
Beztu heimildirnar um bernsku Gandlris eru í sjálfsæfio-
sögu hans: The Story of My Esperiments with Truth“, sem
er einstakt verk í sinni röð. Þar er sagt ofur látlaust og blátt
áfram frá ýmsu, sem blygðunartilfinning flestra aftrar að
geta um, en einlægni og hreinskilni á tæpast sinn líka, og
víða er hún snilldarvel rituð. Þar gefur hann þesas lýsingu
á móður sinni:
„Móðir mín stendur mér skírast fyrir hugskotssjónum
sem heilög kona. Hún var mjög trúhneigð og neytti aldrei
matar án þess að biðjast fyrir áður. Svo langt sem ég man,
minnist ég þess ekki, að hún bryti Chaturmas (einskonar
fasta, sem stendur yfir fjóra mánuði af regntímanum. Hún
vann hin ströngustu heit og hélt þau möglunarlaust.... Eink-
um er Chaturmas stóð yfir, neytti hún matar aðeins einu
sinni á dag, en fannst það of mikið og lrætti að borða nema
annan hvorn dag, á meðan þessi fasta stóð. öðru sinni hóf
hún því að borða ekki á föstunni, ef sólsldnslaust var. —
Þess vegna gættum við börnin að því, hvenær sólin skini,
svo að við gætum sagt mömmu okkar frá því.... Er við
sögðum henni, að nú sæist sólin, hljóp hún til þess að sjá
hana, en væri hún þá horfin, sagði liún glaðlega: „Það gerir
ekkert til. Guð viul ekki, að ég neyti nokkurs matar í dag“.
(The Story of My Experiments with Tnith, I. bindi, bls
19—20).
Einn af vinum Gandhis sagði eitt sinn við hann, að Ind-
verjar væru þróttlitlir vegna þess, að þeir neyttu ekki kjöts.
„Englendingar geta ráðið yfir okkur af því að þeir éta kjöt“.
Gandhi afréð nú í laumi að neyta þessarar forboðnu fæðu,
stal geitakjöti og át en varð veikur af. Nóttina eftir hafði
hann hamfarir harðar, og þótti honum sem iifandi geit jarm-
aði í sífellu í maga hans.... Um svipað leyti fór annar vin-
ur hans með hann á hóruhús. Gandhi lýsir svo komu sinni
þangað: „Ég varð nærri því blindur og heyrnarlaus á þessu
bæli spillingarinnar. Ég hafði sjálfur varpað mér 1 klær
syndarinnar, en guð verndaði mig í hinni óendalegu misk-
unn sinni“. Hann flýði — frelsaður. Eitt sinn varð honum
það á að reykja vindling og lá þá við að liann fremdi sjálfs-
morð, svo iðraðist hann þessarar yfirsjónar. Hann segist
aldrei hafa skrökvað, þegar hann var bam.
Hann kvæntist þrettán ára gamall. Áður hafði hann verið
heitbundinn þrisvar en allar festarmeyjar hans dóu. Kona
hans var tíu ára gömul dóttir nágranna hans. I ævisögu
sinni hefir Gandhi komist svo að orði um þetta hjónaband:
„Mig óraði ekki fyrir því, að sá tími mundi koma, að ég
dæmdi föður minn hart fyrir það, að láta mig kvænast barn
að aldri. Þá fannst mér, að svona ætti þetta að vera, og ég
kunni þvi vel. Sjálfur hafði ég líka verið áfjáður í það að
eignast komnu“. Og hann bætir því við, að. hann hafi verið
fljótur til þess að neyta réttar síns sem eiginmaður.
Kasturbai kona hans var ólæs:
„Ég var áfjáður í það að kenna henni, en allur tíminn fór
í ástarhótin“. Afleiðingin af þessu varð sú, að nú kunni
Kasturbai — fimmtán árum síðar — aðeins að lesa og skrifa.
,,Ég er sannfærður um, að ef ást mín til hennar hefði verið
algerlega laus við alla grimmd, þá mundi hún nú hafa verið
menntuð kona, því að þá hefði ég sigrast á mótþróa hennar
gegn námi“.
Síra Engilbert.
Snemma var haft orð á því, að Akumesingar væru slark-
fengnir í Reykjavík og hirtnir á lauslega hluti úti við. Ein
saga er sögð af þeim snemma á 19. öld. Engilbert Jónsson
(d. 1820) var þá prestur á Lundi í Lundatreykjadal, og
var mjög gefinn fyrir sopann. Prestur varð eitt sinn útúr-
drukkinn í Reykjavík og sofnaði í skoti lijá kaupmanns-
búð. Þá var það tíska, að bændur úr nærsveitum lögðu
sauðarkroppa inn í verzlun og komu með þá í pokum, voru
þeir vegnir úti, safnað saman og látnir inn á kveldin. Búð-
arstrákar sáu prést dauðadrukkinn og létu hann í einn pok-
ann. Þegar ketpokarnir voru bornir inn um kveldið, skildu
þeir prest eftir í skoti sínu. Akurnesingar, sem ætluðu
heim um nóttina, voru áður en þeir fóru á snuddi kring-
um búðirnar til þess að vita, hvort þeir gætu eigi tekið
neitt til handargagns; urðu þeir þá varir við ketpokann,
sem þeir héldu, að hefði gleymst, og voru ekki seinir á sér,
að hirða hann og bera hann út í bátinn. Iléldu þeir svo af
stað með ketpokann í skuti og tóku harðan róður heim-
leiðis. Prestur vaknaði ekki í pokanum fyrr en í miðri leið,
þá kom á kaldur gustur út Hvalfjörð, og lieyra hásetar þá
alt í einu sagt í pokanum: „Lánaðu mær dálítið af brekáns-
hominu, gæskan“, presti hafði kólnað og rumslíaði, en hélt
í svefnrofunum, að hann væri í rúminu hjá kerlingu sinni..
Þegar Akurnesingar urðu þessa var'ir, þóttust þeir hafa
hirt prest viljandi, Iirestu hann á brennivínstári og gerðu
vel til hans. (Minningabók).
Kol «g’ koks
Nægar birgðir ávallt fyrirliggjandi.
Verð og gæði hvergi betra.
Kolasalan i.f.
REYKJAVÍK
Símar: 4514 & 1845. /