Stormur - 21.09.1942, Blaðsíða 2

2
STORMUR
Húna, ef trúa má dulspekingnum og spámanninum Jónasi
Guðmundssyni.
Ákveðið hefir verið að kosningar fari fram 18. og 19.
október næstkomandi. Er sá>tími vel valinn, því að þá eru
mestu haustannir úti, en tíð hinsvegar sjaldnast farin að
spillast að mun.
Ei’u kosningar þessar fyi'ir margra hluta sakir ein-
hverjar þær merkilegustu og mikilvægustu, sem fram
hafa farið á þessu landi og ber margt til, eins og nú skal
nokkuð vikið að.
Nú verður í fyrsta sinni kosið eftir hinni nýju kjör-
dæmaskipun og veldur það allmiklum bi'eytingum frá því
sem áður • var. Á nú að kjósa 8 þingmenn í Reykjavík,
Siglufjörður er sérstakt kjördæmi og kýs einn þingmann,
en í tvímenningskjördæmunum sex, Rangárvalla og Skaga
fjarðar, Eyjafjarðar og Múlasýslum báðum, vera hlut-
fallskosningar eins og hér í Reykjavík og verður því kosið
um einn lista en ekki einstaka frambjóðendur. — Kjörnum
þingmönnum fjölgar um 3 og getur því þingmannatalan
orðið 52, en sennilega fækkar uppbótarsætum flokkanna
svo, að fjölgunin verði engin, og komið gæti það jafnvel
fyrir, að þeim fækkaði. — Tala uppbótarþingmanna er nú
11, eins og kunnugt er
Nú verður kosið til fjögurra árá og er því ákaflega
mikilvægt að kjósendur vandi valið á fulltrúum sínum.
Eru öll líkindi fyrir því, að einhvern tíma á þessu fjögurra
ára tímabili ljúki styrjöldinni og þá eða fyr verður úr því
skorið, hvort vér verðum fullvalda þjóð — lýðveldi —
eða ekki.
En þessi næstu 4 ár skera líka úr um það, hvernig um
fjárhag vorn fer. Ef duglaus stjórn og ábyrgðarlausir
þingmenn fara með völdin þenna tíma, getur vel svo
farið, að hér skapaðist álíka öngþveiti eða meira en orðið
var á síðustu stjórnarárum þeirra Hermanns Jónassonar
og Eysteins Jónssonar. Þá getur það og. líka komið fyrir
að sjálfstæði þjóðarinnar verði fórnað fyrir baunaspón,
eins og Eysteinn Jónsson ætlaði að gera, er hann vildi
veita Bretanum ,,Koncessionirnar“ frægu. En fari vitur
stjórn og þróttmiki1 víðsýnt og þjóðholt þing með völdin
þessi fjögur ár, gtuur hinsvegar svo farið, að þau verði
upphaf þeirrar gullaldar bæði menningarlega og fjárhags-
• lega, sem beri himinhátt yfir öll tímabil sögu vorrar.
III.
Eins og öllum er kunínugt, fóru síðustu kosningar
þannig, að Sjálfstæðismenn héldu þingmannatölu sinni,
17, enda þótt þeir töpuðu einu sæti í Reykjavík, Hafnar-
firði, Vestur-Skaftafellssýslu og Snæfellsnessýslu. Á móti
þessum töpum unnust tvö kjördæmi, Barðastrandar- og
Norðui’-Isafjarðar, en uppbótarsætum flokksins fjölgaði
um tvö. Naumast getur hjá því farið, að þingmannatala
flokksins aukist mjög við þessar kosningai'. Getur hún
varla orðið lægri en 20, en vel mætti hún verða 23—26.
Framsóknarmenn hafa síðustu árin átt alla þingmenn
tvímenningskjördæmanna, 12 að tölu. Af síðustu kosn-
nigum varð það a. m. k. ráðið að þeir missa 3 af þessum
þingmönnum, annan þingmanninn í Rangárvalla. Árnes-
og Skagafjarðarýslum. Mikil líkindi eru líka fyrir því, að
þeir tapi öðru þingsætinu í Eyjafjarðarsýslu. Hinsvegar
munu þeir h^lda báðum þingmönnum Múlasýslnanna, ef
kjörfylgið breytist ekki allverulegu Sjálfstæðismönnum í
vil. .Voru Sjálfstæðismenn alllangt frá því, að vera hálf-
drættingar á við Framsóknarmenn í báðum þessum kjör-
dæmum. — I tvímenningskjördæmunum horfir málið því
þannig við, að Sjálfstæðismenn eiga vísa þrjá, mikla von
í þeim fjórða, og nokkura von um a. m. k. einn þingmann
úr Múlasýslunum.
1 Reykjavík hlutu Sjálfstæðismenn ekki nema þrjá
þingmenn af sex. Kjörsókn var afskaplega slæm, því að
um 6000 kjósendur sátu heima. Má óhætt fullyrða, að
Sjálfstæðismenn hafi átt 3—4000. Víst er að nú fá Sjálf-
stæðismenn fjói’a þingmenn kjörna, en ef ólundin fer úr
þessum þúsundum er heima sátu, og ef þeir gera sér þess
fulla grein, hversu afaráríðandi það er að Sjálfstæðismenn
verði sem sterkastir á þingi, ættu þeir að fá fimm.
Á Siglufirði mun frambjóðandi kommúnistanna (Áki
Jakobsson heyja einvígið vuS frambjdðanda Sjálfstæð-
isflokksins. Telja kunnugir menn, að ekki verði um það
sagt, hvor sigur beri af hólmi.
Þau einmenningskjördæmi, sem Framsóknarmenn
munu sækja harðast að ná úr höndum Sjálfstæðismanna
eru: Akureyri, Austur-Húnavatnssýsla, Barðastrandar-
sýsla og Norður-ísafjarðarsýsla. Sigurður Hlíðar hefir æ
verið giftúdrjúgur á Akureyri. enda alira manna vinsæl-
asfur sökum mannakosta sinna og prúðmennsku, og mun
því Framsóknarmönnum enn sem fyrr veitast erfitt að ná
kjördæminu frá honum, jafnvel þótt þeir tefli fram eyrna
lengsta og ráðvandasta manni flokksins.
Hannes Pálsson hefir nú fallið fjórum sinnum fyrir
Jóni Pálmasyni. Kann hann nú orðið að koma svo vel fyrir
sig höndum, að engin hætta er á því, að maðurinn bein-
brotni þótt hann falli í fimmta sinn.
Allar líkur eru fyrir því að Gísli Jónsson verði rót-
gróinn í Barðastrandarsýslu, og mun því Steingrími Stein-
þórssyni þótt hraustur sé, verða erfitt að þreyta fang við
hann bæði nú og síðar
Sigurður Bjarnason vann glæsilegan sigur í Norður-
Isafjarðarsýslu, og er það spá kunnugustu manna, að
honum verði ekki þokað úr þingsæti fyrst um sinn.
I Snæfellsnessýslu biðu Sjálfstæðismenn stærstan ó-
sigurinn og munu mest hafa verið sjálfskaparvíti. Er lík-
legt að bæði frambjóðandi þeirra og forustumenn þar
vestra hrindi nú af sér sleninu og láti ekki Laugarvatns-
Bjarna ganga þar einan eins og gráan kött um öll híbýli
manna, allt frá búri í svefnherbergi hjóna og kvenna.
Þá þurfa og Sjálfstæðismenn að herða róðurinn á Seyð-
isfirði, Vestur-Skaftafellssýslu og Hafnarfirði. Munaði að
eins rúmum tuttugu atkvæðum á þeim Lárusi Jóhanne^-
syni og Haraldi. Fór Lárus ekki fyrr en á síðustu stundu,
en Haraldur var þar í margar vikur á undan kosningun-
um- Verða Sjálfstæðismenn þar, eins og víða annarsstaðar
að hætta við „leiftursóknina“, enda hefir hún álltaf gef-
ist þeim illa, eins og raunar flestum, sem hana þreyta.
Af þessu stutta yfirliti, sem hér hefir verið gefið, er
það nokkurn veginn sýnt, að miklar líkur eru fyrir því, að
Sjálfstæðismenn hljóti eitthvað yfir 20 þingsæti við næstu
kosningar og verði langsamlega stærsti þingflokkurinn. —
Ef gæfan væri með, gæti svo farið, að þeir hlytu um helm-
ing þingsætanna, en þótt svo verði ekki, þá skiftir það
ákaflega miklu máli, að þingflokkurinn verði sem fjöl-
mennastur og atkvæðamagnið sem mest, er að baki hon-
um stendur.
Það er því skylda alh'a kjósenda Sjálfstæðisflokks-
ins, að sækja fast þessar kosningar og hnekkja nú að fullu
þingvaldi Framsóknarflokksins — flokksins, sem verst
hefir hagað sér allra íslenzkra stjórnmálaflokka og nú á
þessu þingi svo, að landráðum gekk næst, svo varlega
sé talað.