Nýtt Helgafell - 01.12.1956, Síða 41

JÓHANNES NORDAL:
Hvað er fram undan?
i.
Það hefur ætíð verið ein heitasta ósk mann-
kynsins að geta sagt fyrir óorðna hluti. Fyrir
þeim mönnum hefur verið borin mikil og
oftast óttablandin lotning, sem taldir hafa
verið forvitrir.
Við lifum nú á öld hinna mestu byltinga
á öllum sviðum þjóðlífs og þekkingar, sem
dæmi eru til í sögunni. Það er því ekki
furða, þótt sú spuming sæki fast á okkur,
hvert förinni sé heitið: Hvað ber öld kjarn-
orku, sjálfvirkrar framleiðslutækni og múg-
menningar í skauti sér? Hafa vísindin veitt
okkur svör við þessum spurningum, eða
verðum við enn að leita svars hjá pýramíd-
anum mikla eða í öðrum spásögnum?
I rauninni er það takmark vísindanna að
kenna okkur að sjá fyrir framtíðina, að leiða
í ljós þau lögmál, sem öll fyrirbæri veraldar
lúta. Ný þekking og hinar miklu framfarir
í tækni og framleiðslu hafa opnað augu
manna fyrir hinum skapandi öflum tilver-
unnar. Að baki sjáum við þróunarsögu
lífsins frá ósýnilegum einfrumungum til æ
fjölbreyttari lífvera, unz komið er að mann-
inum sjálfum, kórónu sköpunarverksins.
Síðan blasir við þroskabraut mannlegs
samfélags, að vísu ærið skrykkjótt á köflum,
en þó ætíð upp á við til meiri veraldlegrar
velmegunar og til æðri menningar og víð-
-------------------------------------------■>.
Ræða sú, sem hér birtist, var flutt í
Hátíðasal Háskólans 1. desember, þar
sem efnið, framtíðarhorfur fslendinga,
var tekið til meðferðar af fjórum ræðu-
mönnum.
V--------------------------------------------
tækari þekkingar. Það skyldi engan undra,
þótt forfeður vorir á síðustu öld, sem fyrstir
sáu þessa miklu mynd renna upp fyrir hug-
skotssjónum sínum, fylltust bjartri trú á
framtíð mannkynsins og sæju í fjarska
hylla undir fyrirleitna landið, hið fullkomna
og réttláta þjóðfélag, ekki aðeins sem mark-
mið, er mennirnir gætu náð með árvekni og
dugnaði, heldur sem rökrétta afleiðingu
fyrri þróunar, óumflýjanlegan lokaþátt og
fullkomnun þessarar stórbrotnu hugsýnar.
Þessi bjargfasta trú á sífelldar framfarir
og fullkomnun hefur verið eitt höfuðeinkenni
þeirrar aldar, sem við nú lifum á, og drif-
fjöður verklegra og efnahagslegra framfara.
En hún hefur líka gengið út í hættulegar
öfgar. Heil fræðikerfi og stjórnmálastefnur
eru reistar á þeirri forsendu, að mannkynið
sé óumflýjanlega á braut að ákveðnu marki.
Allt, sem hindrar þá þróun, er þar af leið-
andi úrelt, andstætt þeim öflum, sem koma
skulu, hættulegt. Þannig hefur framvindan
verið gerð að nokkur konar guði, að lögmál-
inu mikla, sem allir ættu að hlýða, sem ekki
vilja verða andstæðingar síns tíma, fjand-
menn framtíðarinnar. Frá þessari nýju
blindu forlagatrú hafa einveldisstefnur nú-
tímans og þá kommúnisminn fyrst og fremst
hlotið ofstækisfullan sannfæringarkraft sinn
og grimmd. Hví skyldu hinir útvöldu þjónar
lögmálsins sýna þeim mönnum miskunn,
sem vilja halda fast í þjóðfélagsform og
réttlætishugsjónir, sem framtíðin hefur dæmt
úr leik? Slíkir menn eru í þeirra augum sem
dautt hold í líkama hins vaxandi þjóðlífs,
meinsemd, sem aðeins verður burtu numin
með skurðarhnífnum.