Nýtt Helgafell - 01.07.1957, Blaðsíða 8

54
HELGAFELL
Sialín, sem beygði allt mannlíf í
Rússlandi undir vald sitt. Öll efna-
hagsleg og andleg afrek voru unnin
fyrir ndðarkraft og skapandi orku
kenninga hans sjálfs, Lenins og
Marx. Það er hættuleg blekking, er
kommúnistar telja sér og öðrum trú
um, að brjálæði Stalíns hafi einu
verið um að kenna þær öfgar, sem
leiða hlaut af eðli hins kommún-
iska þjóðskipulags, enda hefur það
komið á daginn. En það er líka hættu-
legt fyrir unnendur frelsis og lýð-
ræðis, ef þeir greina þessi sjúkdóms-
merki aðeins í löndum kommúnism-
ans, en gera sér ekki ljóst, að svipuð
þjóðfélagsleg öfl eru að verki í öll-
um nútímasamfélögum, sem valda
því að hættan á múgsefjun og of-
stæki fer sívaxandi.
Ofríki stjommálamanna og flokka
er ennþá hættulegra, vegna þess,
að það er viðhaft í nafni meirihlut-
ans, í nafni stjórnarinnar. Þannig
er vopnum lýðræðisins snúið gegn
frelsinu sjálfu. Það hlutverk, sem
kosningar og meirihlutalýðræði hef-
ur átt að gegna í baráttu á móti ein-
ræði og ófrelsi er ómetanlegt, en
þeim mun meiri nauðsyn er að
þekkja takmarkanir þess og rang-
hverfur.
ÞAÐ ER ALLS EKKI tilgangur vor
að gera lítið úr hlutverki stjórnmál-
anna. Þeim er ætluð lykilaðstaða í
þjóðfélaginu, og farsæld þjóða er
öðru fremur undir hæfni og heið-
arleika stjórnmálamanna komið. En
þeim er hætt við að ofmetnast, eins
og flestum, sem kynnast töfrum
valdsins, og gleyma því, að það er
engum í hag, að þeir vasist í því, sem
aðrir geta gert miklu betur.
Það var lengi höfuðverkefni ríkis-
valdsins að varðveita friðinn, svo að
þegnanir gætu óhultir lifað lífi sínu.
Enn ætti það að vera takmark stjóm-
málanna að veita sem flestum tæki-
færi og aðstæður til að lifa lífinu
og leita gæfunnar í friði án óþarfa
íhlutunar og valdboðs. Á þann hátt
verður sköpunarmáttur einstaklinga
og þjóða mestur bæði í andlegum og
veraldlegum efnum
Menn verða að muna, að sannleik-
urinn og réttlætið hafa ekki á ein-
hvern leyndardómsfullan hátt tekið
sér bólfestu í hinum stjórnmálalegu
leiðtogum, jafnvel þótt umboð þeirra
sé frá meirihluta þjóðarinnar. Fram-
farir mannkynsins í átt til meiri þekk-
ingar og réttlátara þjóðfélags hafa
að langmestu leyti verið verk þeirra
þúsunda manna, sem leitað hafa
þekkingar, fegurðar og réttlætis með
skynsemi sína og samvizku að leið-
arljósi. Á öllum tímum hafa slíkir
menn aðeins verið lítið brot af hverri
þjóð. Meirihlutinn hefur sjaldnast
kunnað að meta þá eða skilja. Það
hefur því oft reynzt leikur einn að
æsa múginn upp á móti þeim, ef
þeir hafa reynzt valdhöfunum óstýri-
látir. Þegar byltingardómstóllinn í
frönsku stjórnarbyltingunni lét háls-
höggva snillinginn Lavoisier með
svofelldum orðum: LaRépublique n'a
pas besoin de savants — Lýðveldið