Nýtt Helgafell - 31.12.1957, Blaðsíða 13

HALLDÓR KILJAN LAXNESS
Er gagnslaust basl að vilja vera þjóÖ?
Varla fer hjá því að ýmsir íslendingar
hafi veitt því eftirtekt, hver á sínu sviði,
hve viðleitni smárra sérstæðra hópa á við
ramman reip að draga útífrá í heimi eins
og þeim, sem við lifum í. Eg tel það sænsku
akademíunni til hróss, að hafa haft kjark
til að virða opinberlega bókmenntir einnar
allra fámennustu og ókunnustu þjóðar á
jörðinni, ekki sízt þar sem viðleitni stjórn-
málamanna og valdhafa miðar að því að
reyna að skipa öllum jarðarbúum undir
veldissprota nokkurra stórþjóða, ef hægt
væri. Þegar sænska akademían kýs þjóð-
ernissinnaðan smáþjóðarmann til þess að
taka við lofi sínu, er í raun og veru verið
að leggja hnefann á borðið gagnvart stór-
veldunum, sem hneigjast til að telja það
hótfyndni við sig ef atkvæðafé þeirra, smá-
ríkin, eru höfð í mannatölu. Virðingarleysi
stórþjóðar fyrir smáþjóðum heims, kom
glöggt í ljós á dögunum í ummælum nokk-
urra stórblaða vestan hafs og austan, þess
efnis, að nær hefði verið, að veita erki-
fjandanum, sjálfum sovétmönnum, þessi
verðlaun, heldur en senda þau vinstri-
manni af smáþjóð, sem enginn hefur heyrt
nefnda. Gildir aðiljar reyndu að skopast að
þeirri sérvizku sænsku akademíunnar, að
halda því fram, að eitthvað sé til, sem heiti
íslenzkar bókmenntir. Hver hefur nokkurn
tíma heyrt getið um þær?, var spurt í
nokkrum stórblöðum Frakka og Engilsaxa
á dögunum.
Síðan land byggðist hafa ekki lifað og
dáið á Islandi nema eitthvað í kringum
t.vær milljónir manna, eða álíka margir
og atvinnuleysingjar eru á Ítalíu í dag.
Við erum á stærð við lítinn bæ í Evrópu
eða úthverfi í stórbæ. Þessi fámenni hópur
býr hér í næstum ólygnandi stormsveip
í miðju úfnasta úthafi jarðar þar sem mik-
inn hluta ársins ríkir myrkur. Eg hugsa
oft til sjómanna í Vestmannaeyjum, sem
vakna klukkan þrjú á nóttinni á þorranum,
kynda upp báta sína og stíma á þessum
litlu pungum í kolsvarta myrkri og stór-
sjó beint á haf út til þess að draga nokkra
fiska.
Frá sjónarmiði skynsemisstefnunnar er
skiljanlegt, að menn haldi því fram, að
þessi hópur manna eigi hér ekki erindi,
það sé gagnslaust basl að vilja vera þjóð
r
Pegar II. K. L. kom heim eftir nokkurra
vikna dvöl í Róm aS afloknum Nóbels-
hátíðahöldunum l< Stokkhólmi 1955, var
honum haldin veizla í Þjóðleikhúskjallar-
anum. Þetta var seint í febrúar 1956. I
veizlu þessari voru haldnar margar athyglis-
verðar rœður, og voru sumar þeirra prent-
aðar skömmu siðar, Rceða sú, sem H.K.L.
hélt í þakkarskyni fyrir veizluna hefur
aldrei verið prentuð og hefur Nýtt Helga-
fell farið þess á leit við H.K.L., að hann
tœki saman þau skrifuð drög, sem hann
kynni að eiga af rœðunni og gerði úr
þeim samfellt lesmál. II.K.L. hefur orðið
við þessum tilmœlum tíniaritsins og geng-
ið frá rœðunni til birtingar.
C-___________________________________________>