Nýtt Helgafell - 01.12.1958, Síða 30

116
HELGAFELL
ekki, að stóru búin skili mestum arði. Því
verður vel að athuga, hversu stækka megi
búin, meðal annars á þann hátt að gera eitt
bú úr mörgum. Þá er einnig ástæða til að
meta að nýju þá stefnu, sem fylgt hefur ver-
ið við stofnun nýbýla. Ríkinu ber ekki að
styrkja stofnun nj'rrra býla, sem ekki eru svo
stór, að þau geti með tækni nútímans og á
hagkvæman hátt nytjað vinnuafl fjölskyld-
unnar.“
Thagaard verðlagsstjóri er maður, sem oft
heyrist um rætt. En ástæða væri til að ræða
enn oftar um hann. Margir telja, að þessi
alúðlegi, herskái og gáfumikli maður, gegni
nú mikilvægari stöðu en sjálfur forsætisráð-
herrann. Það er Thagaard, sem á mestan
heiðurinn og ber mesta ábyrgð á því, að
ekki hefur orðið og ekki á að verða verðbólga
í Noregi. Vitur maður hefur lýst ástandinu
á þenna veg: Iíugsið yður mikið flæmi af
fljótandi leireðju, sem einhvern veginn hefur
lyfzt yfir umhverfið. Ef hún á ekki að vella
út, verður að girða hana með múrvegg. Pen-
ingamagn Noregs er þessi leireðja. Vöruskort-
urinn er hið lága umhverfi. Múrinn umhverf-
is eðjuna er Thagaard.
Thagaard er maður fremur grannvaxinn.
Ef hann á að gerast öflugur múrveggur, verð-
ur hann að margfalda sjálfan sig. Hann verð-
ur að vera á mörgum stöðum í senn.
Og hann er það.
Samt sein áður hygg ég, að ef hann reynir
að koma í veg fyrir verðbólgu með því að
hagkvfema norskan landbúnað, ]>á muni leir-
eðjan vella yfir höfuð honum.
Svo sein fyrr segir, er svæðið frá Litl-
hamri ofan til Óslóar eitt hið flatasta og
frjósamasta hérað Noregs. Hvernig er þá um
að litast annars staðar í landinu?
Mílur vegar inni í skógi, mílur vegar uppi
í torfærum dal, rekumst við á litla byggð.
Harðbýla, hrjóstruga, afskekkta og eyðilega.
Ekki svo mikið sem vegnarnefna til annarra
byggða. Ekki virðist líklegt, að þar búi menn.
En þar búa menn. Ellegar okkur gefur að
líta hér og þar hátt uppi í fjalldölum dá-
litla græna bletti í fjallshlíðinni. Hlíðin er
þvínær þverhnípt, það sýnist vart á annarra
færi en flugna að fóta sig þar uppi, og flug-
um eru þau kríli líkust, sem skríða þar aftur
og fram. En þetta eru menn. Og þótt ólíklegt
sé, ber ekki á öðru en þeir uni sér vel þarna
uppi, með sínum hætti. Að minnsta kosti er
mörgum þeirra svo farið, að þeir una sér
ekki annars staðar. Þeir hljóta að tjóðra
krakkana svo þeir steypist ekki ofan í djúp-
ið, þeir hljóta að bera heyið á bakinu langar
leiðir af enginu, iðulega eftir götum, sem
varla geta götur heitið, á brún hyldýpisins.
Vörur verða þeir að flytja upp og ofan á
mannsbaki eða dráttarstreng. Og þegar fæt-
ur taka að stirðna, svona urn áttrætt eða ní-
rætt, geta þeir ekki framar til byggða komizt,
heldur hljóta að eyða ævikvöldi sínu á þessari
bröttu syllu í fjallinu. Líkkistan er heimagerð
og send niður á streng.
Ilagkvreinur búskapur? Ekki mun þetta
verða því nafni nefnt, frá sjónarhóli heims-
byggðarinnar. Aldrei verður þetta værðarlíf,
og hér safnar enginn auði. En til eru þó þeir
menn, sem vilja sjálfum sér svo illt, að þeir
una þessu þverhnípta lífi.
Og líklega hljótum við að játa, að þeir
fái þetta endurgoldið með einhverjum hætti.
Því verður ekki í móti mælt, að fjallabændur
þessir eru léttari og glaðlyndari en bændur
þeir, sem búa niðri á frjósömu flatlendinu.
Og þá ættu menn að sjá þá ganga á fjáll.
Þegar sá, sem fæddur er í grennd við hið
flata og frjósama Raumaríki, gengur á fjall
með þvílíkum bónda, má svo fara, að hon-
um verði undarlega innanbrjósts. Ef kýr væri
neydd til að spásséra með hreindýri, mundi
henni sennilcga verða líkt í skapi.
Frá sjónarmiði hagsýninnar hefði Noregur
líklega aldrei átt byggður að vera. Á hjara
lieims. harðbýll og torfær, grýttur og ófrjór.
En hvað þá, þegar ólukkan liefur gerzt á
annað borð? Af ættjarðarást lærum við í
skólanum, að Flóastraumurinn sé undur-
samlegur, hann hafi frábær áhrif á veður-
far í Noregi, geri það hlýrra en í Svíþjóð,