Nýtt Helgafell - 01.12.1958, Blaðsíða 71

BÓKMENNTIR
157
við öll kvæðin, því að höfundur hefir skapað
sér sérstakan stíl, sem kemur a. m. k. í ljós
í öðrum kafla bókarinnar og í beztu þýðing-
unum í þriðja kafla og ber vott um skyn-
samlega hugsaða, þroskaða afstöðu til ljóða-
gerðar og þekkingu á skáldskaj). Það eru
kvæði í raunsæisstíl (sem minnir ofurlítið á
raunsæisskólann ameríska, Fearing, Rukeys-
er). Þau eru í raun og veru vitsmunalegs eðlis,
þrátt fvrir Ijóðræna byggingu. Auðkenningar-
stíl mætti e. t. v. kalla hann líka, hann er
m. a. fólginn í því að negla niður eðlisein-
kenni mjög samsettra fyrirbæra skýrt og ótví-
rætt (Broadway, Louis Armstrong) og það
er nýstárleikabragð að honum hér. Óvænt,
óskáldleg eða hrjúflega hversdagsleg og kæru-
leysisleg orð gefa honum öðru hverju sterkan
raunsæisblæ. Af þýðingunum virðast mér
beztar Júdas Iskaríot eftir Spender og Óður
til Walt Whitmans eftir Lorca.
Allmiklu fyrr á árinu kom út ljóðabók
Matthíasar Johannessen, Borgin hló. Höfuð-
temu þessara ljúfu kvæða eru hverfulleiki
ástar og gleði, sumars og ljóss; og niðurstöð-
urnar, ef þau eru lesin bókstaflega, myrkur,
haust, dauði, sorg. Ég verð að játa, að þess-
ar niðurstöður orka ekki alls kostar sann-
færandi á mig, heldur skilur bókin í heild
eftir mildan klið lífsgleði og rómantísks leiks
og vekur einskæra bjartsýni, þrátt fyrir af-
drátarlausar aðvaranir skáldsins. Þessi mót-
sögn stafar, held ég, annars vegar af því, að
hin þýða kveðandi ljóðanna og hið bjarta
tungutak, sem er svo samfellt, að það hlýtur
að vera eiginlegt, ber ekki í sér næga kvöl
eða myrkur til að rúma „boðskap“ kvæð-
anna, og hins vegar veldur það miklu, að
næmleiki höfundar, sem er vissulega ótvíræð-
ur, er helzt til óhlutbundinn, þ. e. a. s., að
enda þótt höfundur tali um ákveðna hluti
eða ákveðin fyrirbæri, er tilfinning hans frem-
ur sjálfvakin og beinist að sjálfri sér, og
bregður um leið dálítilli hulu, eins og hlýlegri
sumarmóðu, milli lesandans og veruleikans.
Fyrir bragðið verður manni skáldið sjálft
minnisstæðara — og hugþekkara — en kvæð-
ui, og ]>að er máske eins og vera ber um
fvrstu bók. En af söniu ásta>ðu finnur maður
líka, að þetta er góð bók jafnvel þótt manni
veitist erfitt að taka einstök kvæði út úr, því
til sönnunar. Mér þvkir leitt, ef ég er að falla
fyrir þeirri lúalegu freistingu ritdómarans að
gera mér ofdælt við fyrstu bók skálds og ég
ætla mér ekki þá dul að segja Matthíasi fyrir
um, hvernig hann eigi að yrkja, en ég vona
a. m. k., að hann eigi eftir að yrkja meira. Ég
efast jafnvel ekki um, þó að stíll hans bendi
til annars nú, að hann eigi skáldgáfu til að
gera bölsýni að veruleika í kvæðum sínum,
ef kveðskapur hans tekur þá stefnu í fullri al-
vöru. En gleði og leikur eru líka sígild yrkis-
efni og þau virðast mér honum eiginlegust,
eins og er.
K. K.
Listin aS spyrja
Valtýr Stejánsson: Myndir úr þjóðlíjinu.
Fimmtíu viðtöl. Bókjellsútgafan h.j. 1958.
Borgarbúinn gengur á götu og sér hundruðum
andlita bregða fyrir. Flest þeirra gefa honum
ekki efni til umhugsunar; í vitund hans eru
þau dropar af sania hafi, sandkorn á sömu
strönd. Samt sér hann í hópnum eitt og eitt,
þar sem hann kannast við eigandann, stund-
um aðeins við nafnið, en stundum svo vel, að
hann veit, að þar býr lifandi sál á bak við
andlitið.
Þótt áhuginn fyrir öðru fólki sé misjafn-
lega mikill, þyrfti hreinan skynskipting til að
láta sig náunga sinn engu varða. Hér á landi
hefur frekar þótt bregða við, að öfgarnar
færu í hina áttina. Menn hafa haft það sér
til dundurs frá fyrstu byggð þessa lands að
raða nöfnum í ættartölur, embættismanna-
eða ábúendatöl og hafa þannig varðveitt
visst dautt samhengi þjóðarsögunnar. Um
eigcndur sumra nafnanna, sem þrædd hafa
verið upp á söguþráðinn, vitum við þó ofur-
lítið meira. Við vitum um afrek eða illvirki,
sem þeir áttu hlut að, stundum um útlit þeirra,
og þegar bezt lætur eiit eða fleiri lýsingar-