Nýtt Helgafell - 01.04.1959, Blaðsíða 38

Nýtt Helgafell - 01.04.1959, Blaðsíða 38
32 HELGAFELL kjósi ekki fleiri en þau fámennu, og því beiðumst vér þess, að 4 fjölmennustu kjör- dæmin sendi 3, Reykjavík og Vestmanna- eyjar 1, og hin kjördæmin 2 fundarmenn hvert“. (Alþt. 1849, bls. 119—120). Um kjördæmin segir í bænarskránni: „Vér álítum bezt fallið, að þau haldi sér eins og þau eru, og þeim sé ekki skipt í sundur, þó fulltrúum sé fjölgað, bæði af því vér vitum, að þetta er vilji almennings, . . . og þó einkanlega þess vegna, að vér álítum það æskilegt í alla staði, að menn finnist og kynnist og beri sig saman sem flestir, svo oft sem færi gefst, um ýmsa hluti, er alla varðar, og má slíkt hægast verða, þegar eins er ástatt og nú, að það er margt og áríðandi, sem til fundanna knýr“. (S. st., bls. 120). Plagg þetta er undirritað af forseta og varaforsetum Þingvallafundarins, Pétri Péturssyni prestaskólakennara og síðar biskupi, — en hann sat nú í fyrsta sinn á Alþingi sem konungkjörinn þingmaður, — Skúla lækni Thorarensen á Móeiðarhvoli og síra Hannesi Stephensen á Ytra-Hólmi, en hann átti eftir að verða mikill þing- skörungur. Bænarskráin er skemmtileg og skilmerkilega samin. Hefði verið freistandi að prenta hér all-langan kafla, þar sem hrakinn er uggur manna um það, að ekki fáist nægir frambjóðendur til þings. „Reynslan hefir og sýnt“, segir þar, „að minnsta kosti í Danmörku, að þess háttar hræðsla er ástæðulaus“. á er næst að skýra nokkuð frá umræð- um Alþingis 1849 um fulltrúafjöldann og' kjördæmin. Svo sem að framan greinir, hafði tillaga Þingvallafundar verið sú, að taka nokkurt tillit til fólksfjöldans í hverju kjördæmi. Árnessýsla með 5000 íbúa, Rang- árvallasýsla með 4750, Gullbringu- og Kjós- arsýsla með 4500, ísafjarðarsýsla með 4200, áttu hver að kjósa 3 fulltrúa; afturúrkreist- ingarnir tveir, Vestmannaeyjar með 400 og Reykjavík með 1000 íbúa, áttu að láta sér nægja einn fyrir hvort kjördæmi, en hin 14 áttu að kjósa 2 fulltrúa hvert. Þessi tillaga var að meginhugsun sann- gjörn og skynsamleg. En við hvaða íbúa- tölu átti að setja mörkin, þar sem fulltrú- um væri fækkað eða fjölgað? Strandasýsla og Norður-Þingeyjarsýsla voru hvor um sig aðeins 300—400 íbúum fjölmennari en Reykjavík, Húnavatnssýsla 100 íbúum neð- an við ísafjarðarsýslu, Skagafjarðarsýsla og Eyjafjarðarsýsla nokkurnveginn jafn- ar öðru hundraði neðar, með nálægt 4000 íbúa hvor. Lausn málsins samkvæmt meg- inreglu Þingvallafundarins hlaut að valda reipdrætti og metingi á þinginu. Sú varð og raunin á, að þingnefndin gafst upp við að leysa vandann og lagði til, að kjördæmi yrðu hin sömu og áður, og kysi hvert þeirra tvo fulltrúa til þjóð- fundarins. Röksemdirnar eru nokkuð með sérstökum hætti. í bænarskránni til kon- ungs, sem samþykkt var í einu hljóði, seg- ir: „Þannig taldi alþing vafalaust, að hefði því á nokkurn veg orðið við komið að kjósa yfir allt land á einu og sama kjör- þingi, þá hefði það verið eðlilegast og átt bezt við; en því er þó til ókljúfandi fyrirstöðu víðátta og strjálbyggð lands þessa; en þó alþing fyrir þá sök sæi ekki annað fært en að skipta landinu í kjör- dæmi og ákveða þau með enum sömu ummerkjum og verið hefir, að lögsagnar- umdæmin ráði, þá þótti auðsætt, að ekki ætti né mætti fara eftir mismunandi fólksfjölda kjördæmanna, þegar ákveða ætti fulltrúatölu þá, er hvert þeirra kysi, heldur bæri að kjósa jafnmarga úr hverju“. (Alþt. 1849, bls. 711—712). Brynjólfur Pétursson hafði fáein orð að segja um þessa tegund af skýrleika í hugs- un, og verður senn vikið að því. Önnur röksemd fyrir jafnri fulltrúatölu kjördæma á þjóðfundinum er sú, að þar eigi „aðeins að ræða um aðalstjórnarmál- efni alls landsins, en ekki neinar þær
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Nýtt Helgafell

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Nýtt Helgafell
https://timarit.is/publication/1049

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.