Nýtt Helgafell - 01.04.1959, Blaðsíða 42

Nýtt Helgafell - 01.04.1959, Blaðsíða 42
36 HELGAFELL ingur hans á eðli lýðræðisins bar langt af skilningi þeirra manna, sem fjölluðu um kosningafrumvarp Alþingis 1849. Ekki löngu eftir að bréfið var skrifað, hinn 27. október 1849, birtist í danska blað- inu ,,Tilskueren“ löng grein um kosninga- lögin íslenzku, og næsta sumar kom hún í ,,Þjóðólfi“ í íslenzkri þýðingu (2. ár, 36.— 39. tbl.). Er rétt að birta hér nokkurn kafla úr greininni, sem er mjög hógværlega sam- in: „Hvorki stjórninni eða alþingi hefur dottið í hug, að skipta íslandi í kjördæmi á þann hátt, að hvert þeirra geti kosið einn fulltrúa; en í því efni verðum vér af nýju að játa, að vér þekkjum eigi svo vel til á íslandi, að vér getum með nokk- urri vissu á kveðið, hvernig þessu hefði mátt koma við, einkum þegar litið er til þess fundar, er vér nú tölum um [þ. e. þjóðfundarins]. Samt getum vér ekki ímyndað oss, að nokkurir sérstaklegir hlutir, íslandi einu eiginlegir, þurfi að aftra slíkri skiptingu; en vér höldum, að sú sé orsökin, að menn hafi ímyndað sér, að lögfróðir embættismenn væru þeir einu, sem hefðu þekkingu og lag á að vera forstöðumenn kosninganna. Stjórnin hefir játað, að þegar kosning- arnar fari beinlínis fram [þ. e. beinar kosningar], þá muni af því leiða, — með því kjördæmin, sem nú eru, eru svo f jarskalega víðáttumikil, — að þeim hin- um fátæku kjósendum, sem búa langt frá kosningastaðnum, muni ekki gefast færi á að nota kosningarrétt sinn. Um næsta atriði, eða um niðurjöfnun fulltrúanna á misstór kjördæmi, höldum vér aftur á móti að vér getum dæmt með meiri vissu. Fólksfjöldinn á Íslandi 1845 er ennþá ekki kominn í ,,statistisk Tabel- værk“; en í „Jarðatali“ Jónsens lands- yfirréttardómara er fólkstala tilgreind fyrir Suður-umdæmið og Norður- og Austur-umdæmið samkvæmt því, sem stendur í „statistisk Tabelværk“, og fyrir Vestur-umdæmið eftir sögusögn yfirvaldanna, er beðin höfðu verið um fólkstöluna í öðrum tilgangi. Eftir „Jarðatalinu" er fólksfjöldinn í kjör- dæmunum þessi: í Skaftafellssýslum .......... 3,262 - Vestmannaeyjasýslu .......... 396 - Rangárvallasýslu .......... 4,776 - Árness-sýslu .............. 5,159 - Gullbringu- og Kjósarsýslum 4,644 - Reykjavík ................... 961 - Borgarfjarðarsýslu ........ 2,166 - Mýra- og Hnappadals-sýslum 2,324 - Snæfellsness-sýslu ........ 2,898 - Dalasýslu ................. 1,890 - Barðastrandarsýslu ........ 2,455 - ísafjarðarsýslu ........... 4,051 - Strandasýslu .............. 1,271 - Húnavatnssýslu ............ 3,986 - Skagafjarðarsýslu ......... 3,997 - Eyjafjarðarsýslu .......... 4,028 - Suður-Þingeyjarsýslu ..... 31,129 - Norður-Þingeyjarsýslu ..... 1,205 - Norður-Múlasýslu .......... 3,019 - Suður-Múlasýslu ........... 2,880 Hvert af kjördæmum þessum á nú að kjósa 2 fulltrúa. Þá er menn jafna þing- mannatölu þessari saman við þing- mannatölu í öðrum löndum, þá sýnist það nokkuð skrítið, að 1 fulltrúi kemur að meðaltali niður hér um bil hver 1400 manns, en vér játum samt, að fulltrúa- þing hverrar þjóðar (og enginn getur neitað því, að íslendingar eru þjóð), einkum þegar hún býr á svo víðu svæði, má varla vera færri mönnum skipað en hér um bil 50, og finnst oss það því í alla staði rétt, að stjórnin hefir fallizt á að fjölga skyldi fulltrúum frá 34, sem hún hafði stungið upp á að skyldu vera þjóðkjörnir, til 40, auk 6 konungkjör- inna. Aftur á móti skiljum vér ekki í því, hvers vegna alþingi hefir ekki skipt þingmönnum niður á kjördæmin nokk- urn veginn eftir fólksfjöldanum, og hvers vegna stjórnin, sem sjá má af ástæðunum að hefir ekki farið eftir öll- um uppástungum alþingis í þessu máli, hefir sleppt þeim grundvallarreglum, sem sagt er að hafi verið undirstaðan undir hennar uppástungu, að þingmönn-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Nýtt Helgafell

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Nýtt Helgafell
https://timarit.is/publication/1049

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.