Nýtt Helgafell - 01.04.1959, Blaðsíða 55

TÍMINN FLETTIR SPILUNUM TVISVAR
49
fella frumvarpið, telur ekki tímabært „að
fallast á aðalatriði frumvarpsins að svo
stöddu“:
„Hin núgildandi lög um kosningar til
alþingis eru svo ný, að ekki er hægt
að segja, að nein reynd sé á þau komin.
Það virðist því ærið fljótt að fara nú
þegar að umsteypa þeim, einkum þar
sem það, af þingmálafundunum 1 vor
að dæma, er móti vilja kjósenda yfir-
leitt.“ (Alþt. 1907, A. bls. 836).
Hinsvegar leggur meiri hlutinn til, að
„til bráðabirgða“ sé gerð sú breyting, sem
ekki megi dragast, nefnilega að skipta
tvímenningskjördæmunum og leiðrétta
nokkrar aðrar misfellur. Er síðan borin
fram sú breytingartillaga, að stofna nú
þegar 34 einmenningskjördæmi, og skal
skipting þeirra ekki rakin að öðru en því,
að Reykjavík átti að verða tvö kjördæmi,
sem skiptust við lækinn og tjörnina.
Álit minni hlutans hefst á þessum orð-
um:
„Flestum ber saman um, og nálega
öllum þingmönnum, er á málið hafa
minnzt í okkar áheym, að í fmmv. þessu
sé fólgin ágæt hugsun og hin sanngjam-
asta kosningaraðferð, sem enn sé fund-
in, ef tekizt geti að fullnægja henni í
framkvæmd. En mörgum þykir eigi
tími til þess kominn enn að lögleiða að-
ferð þessa hér á landi, og varð sú skoð-
un í meiri hluta í nefndinni“.
Síðan eru raktar ýmsar mótbárur, sem
fram hafa komið, og eru ályktunarorðin
þessi:
„Þegar nú það er nálega hvarvetna við-
urkennt, að kosningaraðferð sú, er frum-
varpið flytur, er hin sanngjarnasta og
fegursta, sem um er að velja, þegar það
er með góðum rökum sýnt (af stjórn-
inni), að hún er þegar vel framkvæman-
leg, engu síður en sú, er nú er lögtekin,
og jafnframt er að sama skapi sýnt hér
að framan, að annmarkarnir á henni
eru minni og óskaðlegri heldur en hinni
núgildandi, þá sjáum við ekki, hvaða
ástæða er til að hika við það að lögleiða
hana begar á þessu þingi.“ (Alþt. 1907. A.
bls. 838—840).
Andstaðan gegn frumvarpinu í umræð-
unum var frekar daufgerð. Jón Magnússon
sló úr og í, eins og nefndarálit meiri hlut-
ans. Síra Ólafur Ólafsson fríkirkjuprest-
ur hélt, að kosningar samkvæmt hinni nýju
aðferð yrðu, „að minnsta kosti í fyrsta
sinni, sannur spéspegill hins rétta þjóð-
arvilja“. Hann leggur mikið upp úr sam-
þykktum þingmálafundanna:
„Það er þjóðin, sem á að ráða; hún á
að vera æðsti dómstóllinn í þessu efni.
Vilji hún eitthvað, sem er henni til tjóns,
þá ber hún ábyrgðina á því og það kem-
ur henni í koll, ef hún fer illa að ráði
sínu.“ (Alþt. 1907, B. 2131 d.).
Þó eru tveir andmælendur kraftmeiri en
hinir:
Síra Eggert Pálsson á Breiðabólsstað:
„Það kemur mér undarlega fyrir, að
þetta frumv. skuli ekki hafa mætt meiri
andmælum, en það hefir gjört.....Það
er eins og það liggi einhver mara yfir
hugum manna. . . . Það hefir verið sagt,
að þetta frv. sé svo fallegt og vel hugsað,
að fyrir þá sök sé synd að vera á móti
því. Ég get nú tekið í sama strenginn,
að frv. sé skarplega hugsað; en það eitt
er ekki nóg; það verður jafnframt að
innihalda einhverjar verulegar og góðar
réttarbætur, ef það á að hafa rétt til
þess að komast gegnum þingið og verða
að lögum. En þetta finnst mér einmitt
vanta í frumv., og þess vegna hef ég
greitt og greiði atkv. á móti því. Þetta
er nú engin sérvizka úr mér einum. Það
eru fjöldamargir menn víðs vegar um
lönd, sem telja annmarka á svona lög-
uðum kosningum meiri en kostina, og
þess vegna hefir þessi kosningaraðferð
aðeins komizt á í sárfáum löndum. Og
þar sem engin reynsla er fyrir þessari
kosningaraðferð enn, þá held ég, að það
væri ekki skaðlegt, þó við biðum og sæj-
um, hvernig hún gefst, þar sem hún er
komin á. — Mér sýnist enginn vafi geta